Podstawowe informacje o produkcie
Dla specjalisty:
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Szybkie (maksymalne stężenie w osoczu już po 1 h); biodostępność ok. 30%
- Metabolizm: Rozkładany głównie w wątrobie poprzez izoenzymy CYP3A4 i CYP1A2.
- Wydalanie: Prawie wyłącznie przez nerki, jako nieaktywne metabolity.
- Czas działania: Okres półtrwania 1-1,5 godziny — bardzo krótki; brak efektu „kacowego” rano.
Dzięki szybkiemu wydalaniu zaleplon minimalizuje ryzyko senności i spadku koncentracji następnego dnia.
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
Zaleplon jest szczególnie przydatny dla osób mających trudności z zasypianiem, nie zaś z utrzymaniem snu (problematyka tzw. bezsenności początkowej). Typowa dawka dla dorosłych to 10 mg tuż przed planowanym snem. U osób w podeszłym wieku lub przy chorobach wątroby sugerowane jest rozpoczęcie od dawki 5 mg.
- Przyjmować tylko wtedy, gdy można pozwolić sobie na min. 4 godziny snu.
- Nie stosować podczas prowadzenia pojazdów/mechanizmów przez minimum 12 godzin od zażycia.
- Polskie realia: gdy pojawiają się powtarzające się trudności z zaśnięciem, stosować zaleplon wyłącznie po konsultacji lekarskiej oraz w powiązaniu z higieną snu.
- Nie stosować przewlekle – lek przeznaczony do krótkotrwałych kuracji (do 2 tygodni).
Dawkowanie rano vs wieczorem
Zaleplon należy przyjmować wyłącznie wieczorem
- Zaleta stosowania wieczorem: szybki początek działania – ułatwia zasypianie.
- Wada: lek nie działa na wybudzanie w czasie nocy — nie pomaga przy wybudzeniach czy wczesno-porannych przebudzeniach.
- Rada: utrzymywanie stałej pory kładzenia się spać zwiększa skuteczność działania leku.
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo
Wpływ posiłków:
Spożycie alkoholu całkowicie przeciwwskazane
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
| Interakcja | Ryzyko/Zalecenie |
|---|---|
| Pokarm (szczególnie tłuste dania wieczorne) | Mogą opóźniać początek działania leku |
| Alkohol | Kategorycznie przeciwwskazany – interakcje mogą być niebezpieczne (wzrost ryzyka depresji ośrodka oddechowego, utrata przytomności) |
| Leki przeciwbólowe opioidowe, benzodiazepiny | Możliwe nasilenie działania uspokajającego. Ryzyko depresji oddechowej i śpiączki. |
| Leki przeciwpadaczkowe | Możliwe interakcje farmakokinetyczne: zniesienie skuteczności lub nasilona sedacja. Skonsultuj z lekarzem. |
| Leki hamujące CYP3A4 (np. ketokonazol, erytromycyna) | Zwiększenie stężenia zaleplonu we krwi – ryzyko działań niepożądanych. |
| Leki pobudzające CYP3A4 (np. karbamazepina, rifampicyna) | Osłabienie działania leku. |
Wskazania
| Wskazanie | Status w Polsce | Uwagi |
|---|---|---|
| Krótkotrwałe leczenie bezsenności początkowej u dorosłych | Oficjalnie zarejestrowane | Wyłącznie wtedy, gdy higiena snu i metody niefarmakologiczne są nieskuteczne |
| Bezsenność u osób starszych | Off-label (po ocenie lekarza) | Dawka obniżona, większa ostrożność ze względu na ryzyko upadków |
| Leczenie bezsenności u dzieci/młodzieży | Nie zalecane | Brak bezpieczeństwa i skuteczności; ostatecznie na odpowiedzialność lekarza |
Dawkowanie wg wskazań klinicznych
| Grupa | Typowe dawkowanie | Maksymalny czas trwania terapii | Uwagi |
|---|---|---|---|
| Dorośli (do 65 lat) | 10 mg tuż przed snem | 7-14 dni | Nie przekraczać 10 mg/24h |
| Osoby w podeszłym wieku (>65 lat) | 5 mg tuż przed snem | 7-14 dni | Zwiększone ryzyko zaburzeń równowagi, senności porannej |
| Dzieci i młodzież (<18 lat) | Nie zalecane | - | Brak danych o skuteczności i bezpieczeństwie |
| Pacjenci z niewydolnością wątroby | 5 mg, ostrożnie | Brak danych na temat wydłużenia terapii | Monitorować objawy niepożądane |
Profil bezpieczeństwa i możliwe skutki uboczne
- Bardzo częste (>10%) – Metaliczny posmak, krótkotrwałe zaburzenia pamięci
- Częste (1-10%) – Senność, zawroty głowy, zmęczenie, ból głowy
- Niezbyt częste (0,1-1%) – Reakcje alergiczne, nudności, suchość w ustach, drażliwość
- Rzadkie (<0,1%) – Dezorientacja, omamy, drgawki, reakcje nadwrażliwości (obrzęk naczynioruchowy)
- Ostrzeżenia: Lek może powodować amnezję następczą, zwłaszcza jeśli pacjent nie prześpi pełnych 4 godzin. Długotrwałe stosowanie (niezgodne z zaleceniami) grozi rozwojem tolerancji i uzależnienia.
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania (rada farmaceuty)
- Przyjmuj zaleplon wyłącznie, jeśli masz możliwość przespania co najmniej 4 godzin.
- Nie łącz leku z alkoholem, lekami uspokajającymi ani psychotropowymi bez konsultacji z lekarzem.
- Stosuj lek tylko przez rekomendowany czas – zwykle do 2 tygodni.
- Jeśli po kilku dniach objawy nie ustępują, skonsultuj się z lekarzem – możliwa inna przyczyna problemów ze snem.
- Unikaj samodzielnego odstawiania lub zwiększania dawki – nagłe przerwanie może wywołać objawy abstynencyjne (lęk, pobudzenie, zaburzenia snu).
- Przed uzyskaniem nowej recepty – omów z lekarzem postępy i ew. skutki uboczne.
Alternatywne opcje leczenia (refundacja NFZ, porównanie)
- Agoniści receptorów benzodiazepinowych: zolpidem, zopiklon (ta sama klasa – N05CF)
- Benzodiazepiny: estazolam, temazepam (refundowane; większe ryzyko tolerancji i uzależnienia, dłuższy czas działania)
- Leki przeciwhistaminowe (OTC): difenhydramina, hydroksyzyna (łagodniejszy efekt, działanie uspokajające ale więcej skutków ubocznych i niewskazane dla seniorów)
- Melatonina: dostępna bez recepty, wskazana głównie przy zaburzeniach rytmu dobowego.
Porównanie:
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
- Rejestracja: Zarejestrowany przez URPL (Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych) jako środek psychotropowy grupy IV-P.
- Recepta: Wydawany ściśle na receptę lekarską z adnotacją "Rp" i określeniem odpłatności.
- Refundacja: Zaleplon nie jest obecnie objęty refundacją NFZ (stan na czerwiec 2024).
- Konieczne monitorowanie: Każda recepta na zaleplon trafia do Zintegrowanego Systemu Monitorowania Obrotu Produktami Leczniczymi.
Najnowsze badania i wskazówki kliniczne (2022–2025)
Według aktualnych zaleceń Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego oraz Europejskiego Towarzystwa Badań nad Snu (ESRS, 2022–2024), zaleplon rekomendowany jest wyłącznie do krótkotrwałego leczenia bezsenności o charakterze początkowym, gdy terapia niefarmakologiczna nie przynosi efektu. Literatura:
Dostępność i dostawa
- Najpopularniejsze opakowania: 10 tabletek po 5 mg lub 10 mg
- Średnia cena (2024): ok. 35–60 zł za opakowanie 10 tabletek 10 mg
- Dostępność: w aptekach stacjonarnych i przez e-receptę
| Miasto | Średni czas realizacji (dni robocze) |
|---|---|
| Warszawa | 1-2 |
| Kraków, Wrocław, Poznań | 1-3 |
| Gdańsk, Szczecin, Lublin | 2-4 |
| Inne miasta | 3-5 |
Uwaga:
FAQ – najczęstsze pytania pacjentów
- Czy zaleplon można brać razem z alkoholem?
Nie. Alkohol nasila działanie leku i grozi bardzo poważnymi konsekwencjami, w tym utratą przytomności, depresją oddechową i zgonem. Stosuj lek co najmniej kilka godzin po spożyciu alkoholu. - Czy zaleplon uzależnia?
Ryzyko uzależnienia przy krótkotrwałym stosowaniu (do 2 tygodni) jest niskie, ale dłuższa terapia lub niekontrolowane przyjmowanie może prowadzić do rozwoju tolerancji, uzależnienia oraz objawów odstawiennych. - Czy rano po zażyciu leku mogę prowadzić samochód?
W większości przypadków nie – lek szybko wydalany, ale u niektórych osób mogą pojawić się senność lub zaburzenia koncentracji do 12 godzin po zażyciu. Zaleca się powstrzymanie od prowadzenia pojazdów przynajmniej do czasu całkowitego ustąpienia objawów działania leku. - Czy zaleplon mogę stosować codziennie?
Tak, ale wyłącznie przez zalecany przez lekarza czas (maksymalnie 2 tygodnie). Po tym okresie konieczna konsultacja co do dalszego leczenia. - Co zrobić, jeśli nie poczuję działania leku?
Nie należy zwiększać dawki samodzielnie. Skonsultuj się z lekarzem – być może konieczna jest inna strategia terapii lub szczegółowa diagnostyka przyczyn bezsenności.
