Venlor (Wenlafaksyna) – Kompleksowy opis dla pacjentów
Dla specjalisty:
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Szybko wchłania się z przewodu pokarmowego, biodostępność bezwzględna: ok. 45%
- Metabolizm: Intensywny efekt pierwszego przejścia w wątrobie; główny aktywny metabolit to O-desmetylowenlafaksyna (ODV)
- Wydalanie: Przede wszystkim z moczem, ok. 87% (11% jako niezmieniony lek)
- Czas działania: Okres półtrwania: 5–11 h (wenlafaksyna); 11–13 h (ODV); preparaty o przedłużonym uwalnianiu pozwalają na dawkowanie 1x/dobę
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
Wenlafaksyna jest stosowana głównie w leczeniu dużych zaburzeń depresyjnych (MDD), jak również w zaburzeniach lękowych, fobii społecznej czy zespole lęku uogólnionego. Ze względu na długotrwałe działanie, najczęściej wystarcza przyjmowanie leku raz dziennie, najlepiej o stałej porze. Kurację należy zaczynać zgodnie z zaleceniami lekarza, zwykle od najniższej dawki, ze stopniowym zwiększaniem w razie potrzeby.
W polskich realiach:
Dawkowanie rano vs wieczorem
- Zalety dawkowania rano: Zmniejsza ryzyko zaburzeń snu, sprzyja regularności (łatwiej pamiętać, np. podczas śniadania).
- Zalety dawkowania wieczorem: U wybranych pacjentów z nadmiernym pobudzeniem w ciągu dnia lek czasem zalecany wieczorem – decyzja zależy od tolerancji leku.
- Wskazówki: Zawsze staraj się przyjmować lek o tej samej porze! Jeśli masz tendencję do bezsenności lub lęków nocnych, skonsultuj się z lekarzem ws. najlepszej pory przyjmowania.
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo
Wenlafaksynę można przyjmować zarówno na czczo, jak i podczas posiłku. Przyjęcie leku w trakcie lub po posiłku może jednak ograniczać ewentualny dyskomfort żołądkowy (nudności, bóle brzucha), szczególnie na początku terapii. W polskich warunkach wielu pacjentów preferuje przyjmowanie leku podczas śniadania.
Zalecenie:
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
| Grupa/substancja | Rodzaj interakcji | Zalecenia |
|---|---|---|
| Alkohol | Nasilenie działania depresyjnego OUN, ryzyko upośledzenia uwagi | Unikać spożycia! |
| Inhibitory MAO | Ryzyko zespołu serotoninowego | Lek odstawić min. 7 dni przed podaniem IMAO (i odwrotnie) |
| Inne SSRI, SNRI, TLPD | Zespół serotoninowy (objawy: pobudzenie, drgawki, gorączka) | Nie łączyć bez nadzoru lekarskiego |
| Leki przeciwpadaczkowe | Ryzyko obniżenia progu drgawkowego | Kontrola neurologiczna |
| NLPZ, warfaryna | Ryzyko krwawień | Zachować ostrożność, informować lekarza |
| Pokarm | Brak istotnych interakcji | Można stosować z posiłkiem |
Wskazania
| Wskazanie | Status rejestracyjny | Uwagi |
|---|---|---|
| Duże epizody depresji | Oficjalne (ChPL) | Refundowany w MDD |
| Zespół lęku uogólnionego | Oficjalne | Nie zawsze refundowany |
| Zaburzenia lękowe z napadami paniki | Oficjalne | Refundacja indywidualna |
| Fobia społeczna | Oficjalne | |
| Bóle neuropatyczne, depresja po udarze | Off-label | Na decyzję lekarza |
| Profilaktyka migreny, inne | Off-label | Brak refundacji, tylko specjalista |
Dawkowanie wg wskazań klinicznych
| Wskazanie | Dawka początkowa | Dawka docelowa | Uwagi specjalne |
|---|---|---|---|
| Dorośli (depresja, lęk) | 75 mg/dobę | 75–225 mg/dobę | Zwiększać stopniowo co 2 tyg. |
| Seniorzy (>65 lat) | 37,5–75 mg/dobę | Maks. 150 mg/dobę | Wolniejsze zwiększanie dawek, ocena ryzyka sercowego |
| Młodzież (16–18 lat)* | 37,5 mg/dobę | Do 150 mg/dobę | *Stosować tylko po ocenie ryzyka: podniesione ryzyko samobójstw |
| Bóle neuropatyczne (off-label) | 37,5 mg/dobę | Do 225 mg/dobę | Decyduje lekarz specjalista |
Profil bezpieczeństwa/skutki uboczne
- Bardzo częste (>10% pacjentów): nudności, bóle głowy, suchość w ustach, nadmierna potliwość, zawroty głowy, senność lub bezsenność, utrata apetytu.
- Częste (1–10%): zaburzenia wypróżnień (biegunka, zaparcia), podwyższenie ciśnienia tętniczego, uczucie niepokoju, drżenia, wybuchy potliwości, kołatanie serca.
- Rzadkie, poważne: napady drgawkowe, zespół serotoninowy, zaburzenia rytmu serca, hyponatremia (szczególnie u starszych), zwiększenie ryzyka zachowań samobójczych u młodych dorosłych i dzieci.
- Ostrzeżenia: Nie zaleca się samodzielnie odstawiać leku (objawy odstawienne: niepokój, zawroty głowy, poty, drętwienia, zaburzenia snu). Odstawienie pod kontrolą lekarza!
| Grupa pacjentów | Ryzyko specyficzne | Zalecenia bezpieczeństwa |
|---|---|---|
| Dzieci, młodzież | Wyższe ryzyko myśli samobójczych | Obserwacja, regularna ocena psychiatryczna |
| Seniorzy | Hipoatremia, zaburzenia rytmu, upadki | Kontrola elektrolitów, ECG, wolniejsze zwiększanie dawek |
| Osoby z chorobą serca | Pogorszenie funkcji serca | Przed rozpoczęciem badanie EKG, kontrola ciśnienia |
| Kobiety w ciąży/karmiące | Niewystarczające dane, możliwość objawów odstawienia u noworodków | Stosować wyłącznie po ocenie korzyści/ryzyka |
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania (polskie warunki)
- Nie przekraczaj zaleconej dawki i nie odstawiaj leku bez konsultacji z lekarzem!
- Jeżeli pominiesz dawkę – zażyj kolejną o zwykłej porze, ale nie podwajaj dawki.
- Efekt terapeutyczny może pojawić się po 2–4 tygodniach – nie zniechęcaj się brakiem natychmiastowej poprawy.
- Przechowuj lek w temperaturze pokojowej, poza zasięgiem dzieci.
- Stosując lek, unikaj alkoholu i leków bez recepty (zwłaszcza przeciwbólowych, uspokajających, nasennych) bez konsultacji z lekarzem.
- Każdorazowo informuj swojego lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach i chorobach przewlekłych.
- Stawiaj się na planowane wizyty kontrolne (monitorowanie efektów i tolerancji leku).
Alternatywne opcje leczenia (leki refundowane przez NFZ)
- Sertralina (Zoloft, Sertraline Accord): SSRI, refundowana, dobrze tolerowana, niższe ryzyko interakcji kardiologicznych; może powodować zaburzenia snu lub obniżenie libido.
- Escitalopram (Lexapro, Escitil): SSRI, wysoki profil bezpieczeństwa, wygoda stosowania raz dziennie, refundowany przez NFZ.
- Mirtazapina (Mirtor, Mirtagen, Mirzaten): Nassa, działanie uspokajające i poprawiające sen, korzystna dla pacjentów z bezsennością; może zwiększać masę ciała.
- Bupropion (Wellbutrin XR, Zyban): Inhibitor wychwytu dopaminy i noradrenaliny, pomocny u osób chcących uniknąć przyrostu masy ciała, pod kontrolą lekarza specjalisty.
- Agomelatyna (Valdoxan): Nowsza opcja, refundacja w określonych wskazaniach, łagodny wpływ na sen i nastrój; koszt wyższy, konieczna regularna kontrola funkcji wątroby.
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
- Status: Produkt wydawany na receptę.
- Rejestracja: URPL – Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych.
- Refundacja: Ministerstwo Zdrowia/ NFZ (Narodowy Fundusz Zdrowia); refundacja częściowa dla osób z rozpoznaną depresją oraz wybranymi zaburzeniami lękowymi na oddzielnych listach refundacyjnych (stan na 2024 r.).
- Recepta: Wymagana wizyta u lekarza psychiatry, lekarza POZ z doświadczeniem w leczeniu depresji lub konsultacja telemedyczna (z e-receptą).
Najnowsze badania/wskazówki kliniczne (2022–2025)
- Racoń-Leja K., et al., 2023 (Polska): Badanie porównawcze SNRI i SSRI w depresji: Wenlafaksyna okazała się skuteczniejsza u osób z objawami lękowymi i przewlekłą depresją.
- Wytyczne Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (2022): Wenlafaksyna zalecana jako lek II wyboru w depresji opornej na SSRI, ze wskazaniem do stopniowego zwiększania dawek i monitorowania wyniku EKG u seniorów.
- Meta-analiza Lancet Psychiatry 2023: Potwierdzono skuteczność i bezpieczeństwo długoterminowego stosowania wenlafaksyny, ale podkreślono wyższy odsetek objawów odstawiennych w porównaniu z SSRI.
- Stanowisko Europejskiej Agencji Leków (EMA, 2024): Utrzymana rekomendacja ostrożności u osób poniżej 18. r.ż. oraz konieczności przestrzegania reżimu dawkowania z powodu ryzyka zespołu serotoninowego.
Pełna literatura i źródła dostępne na stronach: PT Psychiatrii, MZ, Lancet Psychiatry, EMA.
Dostępność i dostawa
- Popularne opakowania: 28, 30, 56, 90 kapsułek/tabletek (uzależnione od producenta i dawki).
- Orientacyjna cena detaliczna (czerwiec 2024): Od 18 do 50 zł za 30 kapsułek/tabletek dla najczęściej wypisywanych dawek (refundacja obniża koszty nawet do kilku zł).
- Dostępność: Większość aptek stacjonarnych i internetowych (dostawa również w 24–48 h do domu, po e-recepcie).
| Miasto | Dostępność w aptekach stacjonarnych (%) | Czas dostawy do apteki lub domu |
|---|---|---|
| Warszawa | 95% | 1 dzień (99% aptek); do domu: 24–48 h |
| Kraków | 93% | 1 dzień; do domu: 24–48 h |
| Łódź | 90% | 1–2 dni; do domu: 1–2 dni |
| Wrocław | 96% | 1 dzień; do domu: 24–48 h |
| Poznań | 94% | 1 dzień; do domu: 24–48 h |
| Małe miasta/Wsie | 80% | 2–4 dni w aptece lub przez kuriera |
FAQ – Najczęstsze pytania pacjentów i odpowiedzi
- Czy Venlor uzależnia?
Nie, wenlafaksyna nie wywołuje uzależnienia fizycznego ani psychicznego, ale nagłe odstawienie może powodować objawy odstawienne (np. niepokój, zawroty głowy). Odstawiaj powoli, pod opieką lekarza. - Ile trwa kuracja Venlorem?
Zwykle minimum 6 miesięcy od ustąpienia objawów depresyjnych; decyzję o zakończeniu terapii podejmuje lekarz. - Czy mogę prowadzić samochód, przyjmując Venlor?
U niektórych pacjentów lek może powodować senność lub zawroty głowy – w pierwszych tygodniach zachowaj szczególną ostrożność. - Czy można łączyć Venlor z lekami przeciwbólowymi?
Ostrożnie – niektóre leki przeciwbólowe (NLPZ, aspiryna) mogą zwiększać ryzyko krwawień. Skonsultuj się z lekarzem przed zażyciem nowych leków. - Co zrobić, jeśli zapomniałem/przegapiłem dawkę?
Zażyj kolejną według planu, nie podwajaj dawki! Nie przerywaj leczenia samodzielnie.
Powyższy opis ma charakter informacyjny. Przed zastosowaniem leku skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą – leczenie dobiera się indywidualnie do stanu pacjenta.
