Uniphyl CR (Teofilina) – kompleksowa informacja dla pacjenta
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Teofilina z tabletek o przedłużonym uwalnianiu jest wchłaniana powoli, co pozwala utrzymać stabilny poziom leku we krwi przez 12–24 godzin.
- Metabolizm: Lek metabolizowany jest głównie w wątrobie (cytochrom P450 – głównie izoenzym CYP1A2). Tempo metabolizmu zależy od wieku, czynników genetycznych i obecności innych leków.
- Wydalanie: Teofilina wydalana jest z moczem, częściowo w postaci niezmienionej, reszta jako metabolity.
- Czas półtrwania: Średnio 8–12 godzin u dorosłych, krótszy u dzieci, dłuższy u osób starszych i z niewydolnością wątroby.
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
Uniphyl CR najczęściej stosuje się przewlekle u dorosłych i dzieci od 6. roku życia z astmą oskrzelową lub przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP), zwłaszcza gdy inne metody leczenia są niewystarczające. Typowa dawka dla dorosłych wynosi 300-600 mg/dobę w 1–2 dawkach podzielonych. U dzieci dawkowanie zależy od masy ciała i wieku. Lek należy przyjmować regularnie, codziennie o tej samej porze. Tabletki połykać w całości, popijając wodą, nie rozgryzać ani nie kruszyć.
- Unikać pomijania dawek.
- W przypadku dłuższych podróży zaplanować zapas leku.
- Stosować zgodnie z zaleceniami lekarza – indywidualizacja terapii jest kluczowa.
Dawkowanie rano vs wieczorem
Teofilina w tabletkach o przedłużonym uwalnianiu może być stosowana raz na dobę (wieczorem) lub dwa razy dziennie (rano i wieczorem), zależnie od wskazań lekarza.
- Zalety dawkowania wieczornego: U pacjentów z nocnymi objawami duszności zapewnia kontrolę objawów przez noc.
- Zalety dawkowania porannego: Mniejsze ryzyko działań niepożądanych (np. bezsenności), wygodne u osób aktywnych w ciągu dnia.
- Wskazówka: Zachowuj regularność godzin przyjmowania, by utrzymać stabilny poziom leku.
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo
Teofilinę można przyjmować niezależnie od posiłków, choć na czczo szybciej się wchłania. Jednak w polskich warunkach zaleca się przyjmowanie z lekkim posiłkiem, co zmniejsza ryzyko podrażnienia żołądka. Przykład:
- Unikać tłustych posiłków (wolniejsze i zmienne wchłanianie teofiliny).
- Unikać soków cytrusowych i kawy – mogą nasilać niepożądane działania.
Ostrzeżenia dotyczące interakcji pokarmowych, lekowych i alkoholu
| Czynnik | Rodzaj interakcji | Zalecenie |
|---|---|---|
| Pokarmy tłuste | Wydłużone wchłanianie, zmienne poziomy | Stosuj lek razem z lekkim posiłkiem |
| Alkohol | Ryzyko uszkodzenia wątroby, niestabilny poziom leku | Unikaj alkoholu podczas kuracji |
| Kawa, herbata | Nasilenie działań niepożądanych (pobudzenie, tachykardia) | Ogranicz spożycie kofeiny |
| Leki przeciwpadaczkowe, rifampicyna | Zwiększenie metabolizmu teofiliny (spadek skuteczności) | Informuj lekarza o wszystkich lekach |
| Antybiotyki makrolidowe (np. erytromycyna), fluorochinolony | Hamowanie metabolizmu — ryzyko przedawkowania | Aktualizuj listę leków u lekarza |
Wskazania
| Wskazanie | Oficjalne/Off-label | Status w Polsce |
|---|---|---|
| Astma oskrzelowa | Oficjalne | Tak |
| Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) | Oficjalne | Tak |
| Apnea u noworodków* | Off-label | Możliwa wyłącznie w warunkach szpitalnych |
| Przewlekły kaszel | Off-label | Niezalecane rutynowo |
*W Polsce zamiast teofiliny preferuje się kofeinę u noworodków i niemowląt.
Dawkowanie według wskazań klinicznych
| Grupa wiekowa | Dawka początkowa | Dawka podtrzymująca | Częstość przyjmowania |
|---|---|---|---|
| Dorośli | 200-400 mg/dobę | 300-600 mg/dobę | 1-2 razy na dobę |
| Dzieci >6 lat | 10-13 mg/kg mc./dobę | Do max. 20 mg/kg mc./dobę | 2 razy na dobę |
| Seniorzy | Dolna granica dawki dorosłego (200 mg/dobę) | Indywidualnie – ostrożność! | 1-2 razy na dobę |
Dawkę i schemat dostosowuje lekarz na podstawie kontroli stężenia we krwi, masy ciała oraz chorób współistniejących.
Profil bezpieczeństwa / Skutki uboczne
Teofilina ma wąski indeks terapeutyczny – łatwo przekroczyć bezpieczną dawkę. Najczęstsze działania niepożądane dotyczą przewodu pokarmowego, układu nerwowego i sercowo-naczyniowego.
| Częstość | Objaw | Zalecenia |
|---|---|---|
| Częste | Mdłości, wymioty, biegunka, bóle głowy, bezsenność | Zgłoś lekarzowi, nie przerywaj samodzielnie leczenia |
| Umiarkowanie częste | Tachykardia, drżenia mięśni, pobudzenie | Monitoruj objawy, konsultuj się z lekarzem |
| Rzadkie/ciężkie | Zaburzenia rytmu serca, drgawki | Pilna interwencja medyczna |
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania – porady farmaceuty
- Zawsze przyjmuj dawkę zgodnie z zaleceniem lekarza.
- Nie rozkruszaj tabletki – to ważne przy postaci o przedłużonym uwalnianiu.
- Nie przerywaj nagle leczenia bez konsultacji lekarskiej.
- Przechowuj lek w temperaturze poniżej 25°C, poza zasięgiem dzieci.
- Regularnie wykonuj badania kontrolne poziomu teofiliny we krwi – zwłaszcza przy zmianie leku, chorobach wątroby, zmianach w diecie.
- Zgłaszaj wszystkie nowe objawy – lek ma wąskie okno terapeutyczne!
Alternatywne opcje leczenia i porównanie – astma, POChP
- Beta2-mimetyki wziewne (salbutamol, formoterol, salmeterol) – szybkie działanie, refundowane przez NFZ, mniej ogólnoustrojowych działań niepożądanych.
- Glikokortykosteroidy wziewne – podstawa terapii przewlekłej, refundowane, bardzo szerokie zastosowanie, dobrze tolerowane.
- Antycholinergiki (tiotropium, bromek ipratropium) – skuteczne zwłaszcza w POChP, refundacja w określonych wskazaniach.
- Nowoczesne leki biologiczne (omalizumab, mepolizumab) – bardzo skuteczne w ciężkiej astmie, pełna/ częściowa refundacja, ograniczone wskazania.
- Teofilina – alternatywa przy nieskuteczności powyższych, kontrola stężenia!
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce (URPL, MZ, NFZ)
- URPL (Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych): preparaty teofiliny posiadają dopuszczenie do obrotu w Polsce.
- Ministerstwo Zdrowia (MZ): monitoruje bezpieczeństwo leków i aktualizuje listy refundacyjne.
- NFZ: teofilina, np. Uniphyl CR, może być refundowana w określonych wskazaniach (astma oskrzelowa, POChP). Refundacja wymaga odpowiedniego oznaczenia recepty przez lekarza.
- Produkt na receptę! – wydawanie jedynie z przepisu lekarza.
Najnowsze badania i wytyczne kliniczne (2022–2025)
- Według najnowszych wytycznych Polskiego Towarzystwa Alergologicznego (PTA) i GOLD 2024 teofilina nie jest lekiem pierwszego wyboru w astmie i POChP ze względu na profil bezpieczeństwa. Zalecana przy nieskuteczności/ nietolerancji innych leków lub w połączeniu.
- Badania (Eur Respir J 2023; PTA 2024) wskazują, że w dawkach terapeutycznych teofilina poprawia spirometrię i jakość życia, ale wymaga monitorowania.
- Ważny jest indywidualny dobór i monitorowanie stężenia we krwi!
- Najnowsza literatura polska: „Rekomendacje postępowania w astmie oskrzelowej u dorosłych” (PTA, 2024)
Dostępność i dostawa w Polsce
Uniphyl CR dostępny jest w hurtowniach i aptekach w Polsce (na zamówienie). Orientacyjne ceny (w zależności od dawki i refundacji): od 20 do 80 zł za opakowanie 30 tabletek (uprzedni kontakt z apteką wskazany).
| Miasto | Czas realizacji zamówienia | Odbiór osobisty/wysyłka |
|---|---|---|
| Warszawa | 1–2 dni robocze | Odbiór w aptece/wysyłka kurierska |
| Kraków, Wrocław, Poznań | 1–3 dni robocze | Odbiór osobisty/wysyłka |
| Mniejsze miejscowości | 2–5 dni roboczych (na zamówienie) | Odbiór osobisty/wysyłka |
FAQ – najczęstsze pytania pacjentów
- Czy mogę stosować Uniphyl CR razem z kawą?
Zalecane jest ograniczenie spożycia kawy i innych napojów zawierających kofeinę podczas kuracji, gdyż mogą nasilać działania niepożądane teofiliny (np. tachykardię, pobudzenie nerwowe). - Jak długo można bezpiecznie stosować teofilinę?
Teofilina jest lekiem przewlekłym – można ją stosować przez wiele miesięcy, a nawet lat, pod warunkiem regularnego monitorowania stężenia i pod kontrolą lekarza. - Co zrobić, gdy zapomniałem/zapomniałam przyjąć dawkę?
Jeśli zapomnisz jednej dawki – przyjmij ją jak najszybciej (jeśli nie zbliża się czas kolejnej). Nie należy podwajać dawki w celu „nadrobienia”. - Czy Uniphyl CR można stosować w ciąży?
Lek może być stosowany w ciąży wyłącznie, gdy korzyść dla matki przewyższa potencjalne ryzyko. Konieczna konsultacja z lekarzem. - Czy przy Uniphyl CR można prowadzić samochód?
Lek rzadko wpływa na zdolność prowadzenia pojazdów, ale objawy takie jak drżenie, tachykardia czy bóle głowy mogą utrudniać koncentrację – zachowaj ostrożność i obserwuj reakcję organizmu.
Podsumowanie:
