Podstawowe informacje o produkcie
Wersja dla specjalisty
Theofilina jest nieselektywnym inhibitorem fosfodiesterazy, prowadząc do wzrostu stężenia cAMP i cGMP w komórkach mięśni gładkich oskrzeli, powodując ich relaksację. Działa również jako antagonista receptorów adenozynowych i moduluje uwalnianie mediatorów zapalnych.
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Tabletki CR stopniowo uwalniają lek, co zapewnia trwałe stężenie przez ok. 24 godziny
- Metabolizm: Wątroba (CYP1A2, CYP2E1, CYP3A4)
- Wydalanie: Nerki (głównie metabolity)
- Czas działania: Około 20-24 godziny (postać o przedłużonym uwalnianiu)
- Biologiczny okres półtrwania: 5-9 godzin u dorosłych, dłuższy u osób starszych i dzieci
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
Theofilina jest stosowana przewlekle, szczególnie jako lek wspomagający w leczeniu POChP oraz astmy oskrzelowej – zazwyczaj w sytuacjach, gdy leczenie wziewne (np. glikokortykosteroidy, beta2-mimetyki) nie przynosi pełnej kontroli choroby.
- Typowe dawki ustala lekarz na podstawie masy ciała, wieku oraz stanu nerek i wątroby.
- Tabletki połykać w całości, popijając wodą – nie rozgryzać, nie dzielić bez konsultacji farmaceutycznej.
- W Polsce lek stosuje się przewlekle, rzadko w terapii ostrej duszności.
- Konieczna jest regularność – najlepiej brać o tej samej porze dnia.
- Warto prowadzić dziennik objawów i ewentualnych działań niepożądanych.
Dawkowanie rano vs wieczorem
| Czas przyjmowania | Zalety | Wady / Uwagi |
|---|---|---|
| Rano | Niski wpływ na sen, mniejsze ryzyko bezsenności | Może wymagać wczesnego przyjmowania u osób pracujących |
| Wieczorem | Stały poziom przez noc | U niektórych pacjentów wzrost ryzyka bezsenności, kołatania serca |
| Najważniejsza regularność | Kluczowe jest przyjmowanie o stałej porze, codziennie, by uniknąć wahań poziomu leku we krwi | |
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo
- Można przyjmować zarówno z posiłkiem, jak i na czczo.
- Jedzenie (szczególnie tłuste) może spowalniać wchłanianie leku – efekt mniej istotny przy postaciach o przedłużonym uwalnianiu.
- Polskie śniadania (kanapki, nabiał) nie wpływają istotnie na działanie leku.
- Zaleca się zachować ten sam tryb (zawsze z posiłkiem lub zawsze na czczo), aby zapewnić stałe wchłanianie.
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
| Czynnik | Przykłady | Opis interakcji |
|---|---|---|
| Pokarmy | Kawa, herbata, czekolada | Zawierają kofeinę/metyloksantyny → zwiększają ryzyko działań niepożądanych (pobudzenie, bezsenność, kołatanie serca) |
| Alkohol | Piwo, wino, mocne alkohole | Może przyspieszyć lub opóźnić metabolizm theofiliny, ryzyko toksyczności! |
| Leki | Antybiotyki makrolidowe, leki przeciwpadaczkowe, beta-blokery, szczepionka przeciw grypie | Mogą zwiększać lub zmniejszać stężenie theofiliny—konieczna ostrożność i konsultacja z lekarzem |
| Tytoń | Palenie papierosów, e-papierosy | Przyspiesza metabolizm leku, wymagać może wyższej dawki lub korekty dawki po rzuceniu palenia |
| Sok grejpfrutowy | (Głównie w diecie, sporadycznie w Polsce) | Może zwiększać ryzyko działań niepożądanych poprzez wpływ na enzymy wątrobowe |
Wskazania
| Wskazanie | Status |
|---|---|
| Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) | Oficjalne (Rejestracja w Polsce) |
| Przewlekła astma oskrzelowa (dodatek do leczenia wziewnego) | Oficjalne (Rejestracja w Polsce) |
| Centralny bezdech senny u dzieci | Off-label (niezalecane rutynowo) |
| Dostawka w terapii niewydolności serca (wyjątkowo) | Off-label |
Dawkowanie wg wskazań klinicznych
| Grupa pacjentów | Dawkowanie początkowe | Dawkowanie docelowe | Uwagi |
|---|---|---|---|
| Dorośli | 1 x 200-300 mg na dobę | max. 900 mg/dobę (w 1-2 dawkach) | Indywidualizować w zależności od tolerancji, masy ciała |
| Dzieci (powyżej 6 lat) | 10 mg/kg mc./dobę | max. 20 mg/kg mc./dobę | Monitorować poziom leku, obserwować skutki uboczne |
| Osoby starsze | 1 x 100-200 mg na dobę | max. 400 mg/dobę | Zachować ostrożność – wolniejszy metabolizm |
| Z niewydolnością wątroby/nerek | dawka startowa <50% normalnej | indywidualna titracja | Regularna kontrola parametrów biochemicznych |
Profil bezpieczeństwa i skutki uboczne
- Częste: nudności, rozdrażnienie, bezsenność, bóle brzucha, kołatanie serca
- Rzadkie: ciężkie zaburzenia rytmu serca, drgawki, reakcje alergiczne
- Ostrzeżenia: Ryzyko przedawkowania, szczególnie u osób starszych i z chorobami wątroby lub nerek
- Wymagają pilnej konsultacji lekarskiej: nagłe pogorszenie oddychania, gorączka, żółtaczka, ciężkie zmęczenie
| Częstość | Objawy niepożądane | Zalecane postępowanie |
|---|---|---|
| Bardzo częste >10% | nudności, rozdrażnienie | Skonsultuj dawkę z lekarzem |
| Częste 1-10% | drżenia rąk, bezsenność, bóle głowy | Możliwa modyfikacja dawki |
| Rzadkie <1% | zaburzenia rytmu serca, drgawki | Natychmiastowa interwencja lekarska |
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania
- Zawsze stosuj theofilinę zgodnie z zaleceniami lekarza lub farmaceuty – nie zwiększaj dawki na własną rękę.
- Regularnie mierz poziom theofiliny we krwi, szczególnie przy modyfikacji dawkowania, zmianach diety czy stylu życia (np. rzucenie palenia).
- Unikaj konsumpcji dużych ilości napojów zawierających kofeinę oraz alkoholu.
- Informuj lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach i suplementach (także otc i ziołowych).
- Stosuj lek o tej samej porze każdego dnia.
- W przypadku pominięcia dawki – zażyj ją jeśli upłynęło niewiele czasu; jeśli do następnej zostało mało czasu – pomiń i wróć do schematu, nie podwajaj dawki.
Alternatywne opcje leczenia
- Leki wziewne beta2-mimetyczne (np. salbutamol, formoterol, salmeterol) – szybkie działanie, refundowane przez NFZ, mniej działań ogólnoustrojowych
- Glikokortykosteroidy wziewne (budezonid, flutykazon) – leczenie podstawowe astmy, refundowane
- Tiotropium, glikopironium, umeklidynium (antycholinergiczne) – głównie POChP, refundacja NFZ
- Kromony (np. kromoglikan sodowy) – rzadziej stosowane, niższa skuteczność
- Montelukast – alternatywa przy nietolerancji wziewnych leków, refundowany tylko w wybranych wskazaniach
| Lek | Zalety | Wady |
|---|---|---|
| Wziewne beta2-mimetyki | Szybki efekt, mało działań ogólnych | Wymaga prawidłowej techniki inhalacji |
| Glikokortykosteroidy wziewne | Dobre efekty kliniczne, refundacja NFZ | Nie działają szybko w duszności nagłej |
| Theofilina | Długi czas działania, lek doustny | Kontrola stężenia, ryzyko interakcji |
| Montelukast | Lek doustny, wygoda stosowania | Mniejsza skuteczność u niektórych pacjentów |
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
- Status rejestracyjny: Lek zarejestrowany przez URPL (Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych)
- Status prawny: Wydawany wyłącznie na receptę lekarską (Rp), nie do samodzielnego stosowania
- Refundacja: NFZ refunduje wybrane preparaty teofilinowe przy przewlekłym leczeniu astmy lub POChP (wg aktualnej listy refundacyjnej MZ z 2024)
- Wymagania dotyczące recepty: Recepta elektroniczna, możliwość realizacji w każdej aptece na terenie Polski
- Monitoring stężenia w surowicy: Rekomendowany w standardach klinicznych
Najnowsze badania/wskazówki kliniczne (2022–2025)
- W 2022 roku Polskie Towarzystwo Chorób Płuc podkreśliło mniejsze znaczenie theofiliny w leczeniu astmy na rzecz terapii wziewnych, ale utrzymało jej miejsce w wybranych przypadkach POChP (Źródło: PTCHP, „Wytyczne postępowania w POChP”, 2023).
- Metaanaliza Cochrane (Lancet Respir Med 2024) potwierdziła umiarkowaną skuteczność w POChP przy dobrej kontroli stężenia leku i rzadkim występowaniu ciężkich działań niepożądanych.
- Zalecana regularna kontrola stężenia theofiliny we krwi – polskie centra POChP akcentują konieczność personalizacji dawkowania.
- Najnowsze badania wskazują na ostrożność w podawaniu theofiliny u osób starszych (>65 lat), wykazując wyższe ryzyko działań niepożądanych (JAMA 2023; zespoły ekspertów MZ, NFZ 2024).
Dostępność i dostawa
- Lek szeroko dostępny w polskich aptekach – nie zawsze wszystkie dawki dostępne od ręki (szczególnie 300 mg, 400 mg).
- Opcje opakowań: typowo 30, 60 lub 90 tabletek. Ceny orientacyjne (2024): od 16 zł (200 mg/30 tabl.) do 45 zł (400 mg/60 tabl., refundacja obniża koszt pacjenta).
- Apteki internetowe oferują rezerwację i dostawę pod wskazany adres, zwykle w ciągu 1-2 dni roboczych.
| Miasto | Czas dostawy apteki internetowej | Dostępność stacjonarna (typowa) |
|---|---|---|
| Warszawa | 1 dzień | Bardzo dobra |
| Kraków | 1-2 dni | Dobra |
| Gdańsk | 1-2 dni | Bardzo dobra |
| Kielce, Opole, Olsztyn, Zielona Góra | 2-3 dni | Zmienna — zalecana wcześniejsza rezerwacja |
FAQ – najczęstsze pytania pacjentów
1. Jak długo można stosować Theo-24 CR?
Lek może być stosowany długotrwale, pod warunkiem regularnej kontroli stanu zdrowia i poziomu theofiliny we krwi. Decyzję o długości terapii podejmuje lekarz.
2. Czy Theofilina wpływa na ciśnienie krwi?
U większości osób nie podwyższa znacząco ciśnienia, ale u osób wrażliwych może wystąpić mierzalny wzrost ciśnienia lub przyśpieszenie tętna, szczególnie przy przedawkowaniu.
3. Czy można łączyć theofilinę z lekami przeciwalergicznymi?
W większości przypadków nie dochodzi do istotnych interakcji, ale wybrane leki przeciwhistaminowe (np. terfenadyna) mogą wpływać na metabolizm theofiliny. Zawsze należy zgłosić lekarzowi przyjmowanie każdego nowego leku.
4. Czy lek można stosować u dzieci?
Tak, lecz wyłącznie pod ścisłą kontrolą lekarza – konieczna indywidualna titracja dawki i częstsza kontrola działań niepożądanych.
5. Czy można prowadzić pojazdy stosując theofilinę?
U większości osób lek nie wpływa na zdolność prowadzenia pojazdów, ale jeśli wystąpią zawroty głowy, niepokój lub zaburzenia snu – należy zachować ostrożność.
