Podstawowe informacje o produkcie
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Tetracyklina wchłania się dobrze z przewodu pokarmowego (na czczo ok. 60-80%). Wchłanianie jest istotnie zmniejszane w obecności produktów zawierających żelazo, wapń, magnez, czy aluminium.
- Metabolizm: Ulega częściowemu metabolizowaniu w wątrobie, reszta jest wydalana w postaci niezmienionej.
- Wydalanie: Przede wszystkim z moczem (60-70%), w niewielkiej części z kałem.
- Czas działania/okres półtrwania: 6-10 godzin. W schorzeniach nerek wydłuża się.
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
Tetracyklina
- Typowe dawki dla dorosłych: 250-500 mg co 6–12 godzin doustnie.
- Czas leczenia: od 7 do 14 dni, czasem dłużej w leczeniu trądziku.
- W Polsce: Lek często wykorzystywany u osób, które nie mogą stosować penicylin lub sulfonamidów.
- Porada praktyczna: Regularnie przyjmować o stałych porach, popijać pełną szklanką wody.
Dawkowanie rano vs wieczorem
| Pora przyjmowania | Zalety | Wady | Wskazówki |
|---|---|---|---|
| Rano | - Łatwiej utrzymać regularność - Mniejsze ryzyko zapomnienia o dawce | - Może podrażnić żołądek przy pustym żołądku | - Zalecane przy przyjmowaniu 1 raz dziennie - Po przebudzeniu z dużą ilością wody |
| Wieczorem | - Można włączyć w rutynę wieczorną - Wygodne dla osób pracujących rano | - Ryzyko refluksu, podrażnienia przełyku - Możliwość pominięcia dawki przez zmęczenie | - Nie przyjmować tuż przed snem, najlepiej 1–2 godziny przed położeniem się do łóżka |
| Co 12 godzin | - Stałe stężenie leku - Skuteczność terapii | - Trudność w utrzymaniu ścisłego harmonogramu | - Ustalić stałe godziny, np. 8:00 i 20:00 |
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo?
Tetracyklinę najlepiej przyjmować na czczo
- Unikać łączenia z mlekiem, kefirem, jogurtem, serami, wapniem oraz preparatami żelaza lub magnezu.
- Pigułka popita szklanką wody, nie kawą, herbatą czy sokiem!
- Zaleca się unikanie alkoholu podczas kuracji — może nasilać działania niepożądane oraz interakcje z lekami.
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
| Czynnik | Ryzyko/Interakcja | Zalecenie |
|---|---|---|
| Nabiał (mleko, jogurt, sery) | Zmniejsza wchłanianie tetracykliny nawet o 50% | Unikać spożycia godzinę przed i 2 godziny po przyjęciu leku |
| Alkohol | Wzrost ryzyka uszkodzenia wątroby, nasila działania niepożądane | Unikać lub ograniczyć do minimum w trakcie terapii |
| Leki zobojętniające sok żołądkowy (z Al, Mg, Ca) | Tworzą nierozpuszczalne kompleksy, zmniejszone wchłanianie | Odstęp minimum 3 godziny między lekami |
| Żelazo (suplementy, leki) | Obniża skuteczność tetracykliny | Odstęp minimum 3 godziny |
| Douste środki antykoncepcyjne | Możliwe obniżenie skuteczności antykoncepcji | Zalecane dodatkowe zabezpieczenie (np. prezerwatywa) w trakcie kuracji |
| Retinoidy doustne | Wzrost ryzyka rzekomego guza mózgu | Nie stosować razem |
Wskazania
| Wskazanie | Status w Polsce | Uwagi |
|---|---|---|
| Zakażenia dróg oddechowych (np. zapalenie płuc, angina atypowa) | Oficjalne | Tylko wrażliwe szczepy |
| Zakażenia skórne (np. trądzik pospolity, róża) | Oficjalne | Terapia długoterminowa w trądziku – pod kontrolą lekarza |
| Zakażenia układu moczowego (np. zapalenie cewki) | Oficjalne | Alternatywa przy nietolerancji innych antybiotyków |
| Borelioza (choroba z Lyme) | Off-label | Z wyboru doksycyklina, ale tetracyklina stosowana w razie potrzeby |
| Chlamydioza, mykoplazmoza | Oficjalne | Zalecana terapia skojarzona |
| Riketsjozy, gorączka Q | Oficjalne | Głównie w przypadku oporności na inne leki |
Dawkowanie według wskazań klinicznych
| Wskazanie | Dorośli (typowa dawka) | Dzieci (>8 r.ż.) | Seniorzy |
|---|---|---|---|
| Zakażenia dróg oddechowych | 250-500 mg co 6–12 h | 10-25 mg/kg/dobę w 2-4 dawkach | Jak dorośli, ale ostrożnie w niewydolności nerek |
| Trądzik pospolity | 250 mg 1–2 razy dziennie przez 6-12 tygodni | Zazwyczaj nie stosuje się | Jak dorośli, monitorować czynność nerek/wątroby |
| Zakażenia układu moczowego | 250-500 mg co 6–12 h | 10-25 mg/kg/dobę | Dawkowanie indywidualne wg stanu zdrowia |
| Borelioza | 500 mg co 6–12 h przez 14-21 dni | 15–20 mg/kg/dobę (of-label, pod kontrolą lekarza) | Jak dorośli |
| Zakażenia nietypowe | 250–500 mg co 6-12 h | Pod kontrolą lekarza | Indywidualizacja |
Profil bezpieczeństwa i skutki uboczne
Tetracyklina, jak każdy antybiotyk, może powodować skutki uboczne. Część z nich jest łagodnych, część wymaga pilnej konsultacji z lekarzem.
| Częstość | Objawy/Skutek uboczny | Zalecenia |
|---|---|---|
| Bardzo często (≥1/10) | Zmiany żołądkowo-jelitowe: nudności, biegunka, ból brzucha | Przy utrzymujących się – kontakt z lekarzem |
| Często (1/100–1/10) | Kandydoza jamy ustnej, świąd, zmiany skórne: wysypka, pokrzywka | Stosować probiotyki, kontakt w razie wysypek |
| Sporadycznie (1/1000–1/100) | Przebarwienia zębów (szczególnie u dzieci!), nadwrażliwość na światło, bóle głowy | Nie wystawiać skóry na słońce, zgłosić przebarwienia dentystom |
| Rzadko (1/10000–1/1000) | Zapalenie trzustki, rzekomobłoniaste zapalenie jelit, uszkodzenie wątroby | Pilnie przerwać lek, niezwłocznie skontaktować się z lekarzem |
| Bardzo rzadko (<1/10000) | Ostra reakcja alergiczna (duszenie, obrzęk twarzy, wstrząs anafilaktyczny) | Wezwać pogotowie, odstawić lek |
- Ostrzeżenia! Nie stosować u dzieci poniżej 8 roku życia (ryzyko trwałych przebarwień zębów), kobiet w ciąży oraz karmiących piersią (ryzyko dla płodu i noworodka).
- Tetracyklina zwiększa nadwrażliwość na światło – unikać intensywnego nasłonecznienia, stosować kremy z wysokim filtrem.
- W przypadku objawów niepożądanych zawsze natychmiast skontaktować się z lekarzem lub farmaceutą.
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania
- Stosować zgodnie z zaleceniami lekarza, nie samodzielnie skracać ani wydłużać terapii.
- Przyjmować popijając dużą ilością wody, najlepiej w pozycji stojącej lub siedzącej, by ograniczyć podrażnienia przełyku.
- Nie spożywać nabiału, preparatów wapnia oraz żelaza w najbliższym czasie poprzedzającym i następującym po zażyciu leku.
- Pilnować regularności przyjmowania dawek (np. codziennie o 8:00 i 20:00).
- W razie pominięcia dawki – przyjąć najszybciej jak to możliwe, ale nie podwajać kolejnej dawki.
- Poinformuj lekarza o wszystkich lekach oraz suplementach, które przyjmujesz.
Alternatywne opcje leczenia
- Doksycyklina (np. Doxycyclinum TZF) – nowocześniejsza pochodna, dłuższy okres półtrwania, lepsza tolerancja, refundowana przez NFZ przy wielu wskazaniach (plusy: mniej skutków ubocznych przewodu pokarmowego, minusy: wyższa cena).
- Erytromycyna – makrolid, skuteczna w zakażeniach układu oddechowego, bezpieczniejsza w ciąży (plusy: bezpieczna profilaktyka zakażeń u ciężarnych, minusy: częste nudności, interakcje).
- Amoksycylina – penicylina szerokospektralna, skuteczna i dobrze tolerowana (plusy: szerokie spektrum, tania, refundacja NFZ, minusy: uczulenia, rosnąca oporność).
- Azitromycyna – makrolid, wygodna terapia 3-dniowa, skuteczna w atypowych zakażeniach.
- W leczeniu trądziku: minocyklina, klindamycyna (miejscowo), retinoidy (w ciężkich postaciach trądziku – wyłącznie pod ścisłą kontrolą lekarza).
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
- Rejestracja: Produkt dopuszczony do obrotu przez URPL (Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych).
- Refundacja: Tetracyklina nie jest obecnie refundowana przez NFZ (stan na 2024 r.), wyjątkiem są niektóre przypadki leczenia trądziku – decyzje indywidualne lekarza i komisji.
- Wydawany z przepisu lekarza na receptę zwykłą (Rp). Stosowanie pod kontrolą lekarza!
- Monitorowanie działań niepożądanych: Zgłoszenia do systemu monitorowania URPL, MZ oraz EMA.
Najnowsze badania i wytyczne kliniczne (2022–2025)
Najnowsze wytyczne Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego (2023) wskazują na ograniczenie stosowania tetracykliny w trądziku ze względu na większą dostępność nowocześniejszych, mniej toksycznych alternatyw (doksycyklina, minocyklina). Antybiotyk ten pozostaje jednak skuteczną alternatywą w leczeniu niektórych rzadkich lub opornych zakażeń bakteryjnych. Zaleca się ostrożność u osób starszych, z niewydolnością nerek i wątroby. Literatura:
Dostępność i dostawa
Tetracyklina jest dostępna w większości aptek w Polsce – przeważnie w postaciach tabletek i maści. Często wymagana wcześniejsza rezerwacja.
| Opakowanie | Ilość tabletek/kapsułek/maści | Orientacyjna cena (2024) | Dostawa do miasta | Czas dostawy |
|---|---|---|---|---|
| Tabletki 250 mg | 20 szt. | ok. 22–28 zł | Warszawa, Kraków, Poznań, Wrocław, Gdańsk | 1–2 dni robocze |
| Maść 10 mg/g | 5 g | ok. 14–21 zł | Katowice, Łódź, Szczecin, Białystok | 2–3 dni robocze |
| Kapsułki 500 mg | 16 szt. | 27–35 zł | Cała Polska – apteki sieciowe i internetowe | 2–4 dni robocze |
FAQ – najczęstsze pytania pacjentów
- Czy mogę pić mleko podczas kuracji tetracykliną?
Nie, należy unikać mleka i jego przetworów około 3 godziny przed i po przyjęciu leku, gdyż produkty te osłabiają jego wchłanianie i skuteczność. - Czy tetracyklina jest bezpieczna w ciąży?
Nie, tetracyklina jest przeciwwskazana w ciąży – może prowadzić do uszkodzenia płodu. - Co zrobić w przypadku pominięcia dawki?
Przyjąć pominiętą dawkę jak najszybciej, ale jeśli zbliża się pora następnej – opuścić zapomnianą dawkę. Nie podwajać kolejnej dawki! - Czy tetracyklina może powodować przebarwienia zębów?
Tak, szczególnie u dzieci poniżej 8 r.ż. oraz przy długotrwałym stosowaniu. Dlatego lek nie jest stosowany u małych dzieci. - Jak długo można przyjmować tetracyklinę przy trądziku?
Kurs leczenia trądziku zwykle trwa 6–12 tygodni, ale tylko pod ścisłą kontrolą lekarza!
