Sertralina – kompleksowa informacja dla pacjenta
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego, biodostępność ok. 44% (ale klinicznie niewielki wpływ jedzenia na skuteczność).
- Cmax: 4,5–8,4 godz. po podaniu doustnym.
- Metabolizm: Intensywnie metabolizowana w wątrobie (CYP2B6, CYP2C19, CYP3A4).
- Wydalanie: Metabolity usuwane głównie z moczem i kałem.
- Okres półtrwania: Około 25–26 godzin (pozwala na wygodne przyjmowanie 1x dziennie).
- Początek działania: Pierwsze efekty zazwyczaj po 1–2 tygodniach, całkowity efekt terapeutyczny po 4–6 tygodniach.
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
- Zwykle przyjmowana raz dziennie, o tej samej porze.
- Lek należy popić wodą, połykać w całości, nie rozgryzać.
- Przyjęcie z posiłkiem nie jest konieczne, ale może zmniejszyć ewentualny dyskomfort żołądkowy.
- Typowy schemat leczenia obejmuje stopniowe zwiększanie dawki do skutecznej i dobrze tolerowanej.
- Należy stosować regularnie, najlepiej zgodnie z zaleceniem lekarza rodzinnego lub psychiatry.
- W przypadku pominięcia dawki – przyjąć niezwłocznie, a jeśli blisko następnej – pominąć i kontynuować zgodnie z harmonogramem.
Dawkowanie rano vs wieczorem
- Dla większości pacjentów zaleca się przyjmowanie leku rano.
- W szczególnych przypadkach (np. nadmierna senność po leku), lekarz może zalecić wieczorne przyjmowanie.
- Ważna jest regularność – rekomendowana stała pora każdego dnia.
- Plusy porannego dawkowania: mniejsze ryzyko bezsenności, lepsza kontrola skutków ubocznych.
- Minusy: u niektórych pacjentów lek może powodować senność, wtedy preferowane może być wieczorne dawkowanie.
- Wskazówka: Przestrzeganie tej samej pory dnia sprzyja skuteczności i minimalizuje zapominanie.
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo
- Sertralina może być przyjmowana zarówno na czczo, jak i w trakcie posiłku.
- Jedzenie nie ma istotnego wpływu na skuteczność leku, ale zmniejsza ryzyko dolegliwości żołądkowych.
- W polskich realiach, jeśli ktoś jada wczesne śniadania – można przyjmować lek po posiłku.
- Jeśli występują nudności – zaleca się przyjmowanie z jedzeniem.
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
| Interakcja | Szczegóły | Zalecenia |
| Pokarm | Nieistotny klinicznie wpływ. Możliwość przyjmowania z jedzeniem | Zalecane przy nudnościach |
| Alkohol | Wzrost ryzyka działań niepożądanych OUN, sedacja | Unikać spożywania alkoholu |
| Leki serotoninergiczne (np. inne SSRI, SNRI, tryptany) | Ryzyko zespołu serotoninowego | Nie stosować równocześnie bez nadzoru lekarza |
| MAO-inhibitory | Bardzo groźna interakcja, ryzyko zespołu serotoninowego | Min. 14 dni odstępu między terapiami |
| NSLPZ, warfaryna | Ryzyko krwawień | Ostrożność, informować lekarza |
| Antykoncepcja hormonalna | Brak istotnych interakcji | Można łączyć |
| Cyklosporyna, fenytoina, karbamazepina | Zmiany stężenia leku/leków | Konieczny nadzór lekarski |
Wskazania do stosowania
| Wskazanie | Status wskazania | Charakterystyka/zastosowanie |
| Epizody dużej depresji | Rejestracja w PL | Leczenie objawowe depresji i nawrotów |
| Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD) | Rejestracja w PL | U dorosłych i dzieci ≥6 rok życia |
| Zespół lęku napadowego (Panic disorder) | Rejestracja w PL | Leczenie lęku panicznego, z agorafobią lub bez |
| Zespół stresu pourazowego (PTSD) | Rejestracja w PL | Leczenie długofalowe objawów stresu |
| Socjalne zaburzenia lękowe | Rejestracja w PL | Lęk społeczny, fobia społeczna |
| Pobudzenie w przebiegu demencji | Off-label | U osób starszych, wsparcie objawowe |
| Zaburzenia pourazowe i lękowe dzieci | Off-label | Stosowanie na podstawie indywidualnej decyzji lekarza |
Dawkowanie w zależności od wskazań klinicznych
| Wskazanie | Dorośli | Dzieci | Osoby starsze |
| Depresja | 50 mg/d początkowo, max 200 mg/d | Nie stosować poniżej 18 r.ż. | Dawkę można dostosować, ostrożnie zwiększać |
| OCD | 50 mg/d początkowo, max 200 mg/d | 6–12 lat: 25 mg/d, później zwiększyć;
12–17 lat: 50 mg/d | Jak dorośli, ostrożna titracja |
| Panic disorder, lęk społeczny, PTSD | 25–50 mg/d start, max 200 mg/d | Nie zaleca się rutynowo, indywidualna decyzja lekarza | Niskie dawki początkowe, powolne zwiększanie |
Profil bezpieczeństwa — działania niepożądane
| Kategoria | Opis |
| Częste (>1/10) | Bezsenność, biegunka, nudności, suchość w ustach, osłabienie, zmniejszony apetyt, pocenie się |
| Sporadyczne (1/100–1/10) | Lęk, pobudzenie, zaburzenia seksualne (spadek libido, opóźnienie wytrysku), drżenia, bóle głowy, zmęczenie |
| Rzadkie (<1/1000) | Reakcje alergiczne, zaburzenia rytmu serca, drgawki, objawy hiponatremii, zespół serotoninowy |
| Ostrzeżenia | Ryzyko samobójstw na początku terapii, szczególnie u młodzieży, ryzyko krwawień (zwłaszcza przy NSLPZ), możliwy zespół serotoninowy |
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania – praktyczne rady
- Przyjmuj lek codziennie o tej samej porze, najlepiej rano.
- Nie przerywaj nagle leczenia bez konsultacji z lekarzem.
- Monitoruj wszelkie niepokojące objawy – zwłaszcza pogorszenie nastroju lub myśli samobójcze.
- Jeśli zauważysz działania niepożądane, zgłoś się do farmaceuty lub lekarza.
- Przechowuj lek poza zasięgiem dzieci.
- W Polsce coraz więcej pacjentów korzysta z e-recept – pamiętaj o regularnych wizytach kontrolnych i przedłużaniu recepty.
Alternatywne opcje leczenia i porównanie
- Escitalopram (np. Cipralex, Elita): Wyższa selektywność, często lepsza tolerancja, refundowany przez NFZ.
- Fluoksetyna: Skuteczny w depresji młodocianych, tańsza, często wywołuje bezsenność.
- Paroksetyna: Dobre działanie przeciwlękowe, większa ryzyko przyrostu masy ciała, efekt odstawienia.
- Mirtazapina: Skuteczna w depresji z bezsennością i brakiem apetytu, refundowana.
- Wenlafaksyna, duloksetyna: SSNRI — skuteczne również w bólu neuropatycznym, niekiedy trudniejsze odstawianie.
O wyborze konkretnego leku decyduje lekarz, biorąc pod uwagę wskazania, wiek, współistniejące choroby i dostępność refundacji.
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
- Rejestracja: URPL, wpis w Rejestrze Produktów Leczniczych (http://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/)
- Refundacja: Lek refundowany przez NFZ w depresji, OCD, PTSD oraz fobii społecznej – na receptę (R).
- Wymagania dot. recepty: E-recepta, jednorazowo do 90 dni podania; nadzór lekarski, monitoring działań niepożądanych.
Najnowsze badania i wytyczne kliniczne (2022–2025)
- Wytyczne Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (2022): sertralina jako pierwszy wybór w farmakoterapii depresji oraz zaburzeń lękowych z powodu dobrego balansu skuteczności i bezpieczeństwa.
- Europejskie wytyczne NICE i EMA potwierdzają wysoką skuteczność sertraliny w PTSD i OCD, szczególnie u dzieci powyżej 6 r.ż.
- Badania (np. “Journal of Clinical Psychiatry”, 2024) wykazują większą satysfakcję pacjentów i mniej poważnych działań niepożądanych w porównaniu z paroksetyną i wenlafaksyną.
- Polskie publikacje (2023–2024) podkreślają korzystny profil bezpieczeństwa u seniorów przy ostrożniej titracji.
- Dynamicznie rozwijają się badania nad leczeniem skojarzonym (min. z mirtazapiną, arypiprazolem) w opornych depresjach – pod nadzorem lekarza psychiatry.
Dostępność i dostawa
- Najpopularniejsze opakowania w PL: 28, 30, 60, 90 tabletek (w zależności od producenta i dawki).
- Orientacyjna cena: od 8 zł (opakowanie refundowane, najniższe odpłatności) do ok. 45 zł (pełna odpłatność, 100 mg, bez refundacji).
| Miasto | Dostępność w aptekach stacjonarnych | Dostawa “na jutro” (apteka internetowa) | Dostawa “tego samego dnia” (sieci Warszawa, Kraków) |
| Warszawa | Bardzo dobra | Tak | Tak |
| Kraków | Bardzo dobra | Tak | Tak |
| Wrocław | Dobra | Tak | Nie |
| Łódź | Dobra | Tak | Nie |
| Poznań | Dobra | Tak | Nie |
| Lublin, Rzeszów, Szczecin, Białystok | Średnia | Do 2 dni | Nie |
FAQ – najczęściej zadawane pytania
- Czy sertralina uzależnia?
Nie, sertralina nie prowadzi do uzależnienia ani objawów “głodu” leku. Możliwe są natomiast dolegliwości przy nagłym odstawieniu (tzw. zespół odstawienny), dlatego zawsze odstawiaj lek zgodnie z zaleceniem lekarza. - Kiedy zauważę poprawę samopoczucia?
Pierwsze efekty mogą być widoczne po 1–2 tygodniach, pełna poprawa często po 4–6 tygodniach regularnego stosowania. - Czy mogę prowadzić samochód w trakcie terapii?
U większości osób sertralina nie upośledza zdolności do prowadzenia pojazdów. Początkowo jednak mogą wystąpić senność, zawroty głowy – zachowaj ostrożność, szczególnie w ciągu pierwszych 2 tygodni. - Czy sertralina można łączyć z innymi lekami na depresję?
Łączenie sertraliny z innymi lekami psychiatrycznymi zawsze wymaga decyzji lekarza prowadzącego ze względu na ryzyko działań niepożądanych, szczególnie zespołu serotoninowego. - Czy w trakcie terapii można planować ciążę/karmić piersią?
Decyzję o kontynuacji leczenia w ciąży i podczas laktacji podejmuje lekarz. Zwykle preferowane jest indywidualne dostosowanie leczenia i monitoring stanu pacjentki oraz dziecka.
