Quetiapina – kompleksowy opis leku dla pacjentów
Dla specjalistów:
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
| Grupa substancji | Interakcja | Zalecenia |
|---|
| Pokarm (szczególnie tłuste potrawy) | Może zwiększać wchłanianie leku (głównie tabletek XR) | Stosować zgodnie z zaleceniem – najlepiej na czczo |
| Alkohol | Nasilenie sedacji i ryzyko problemów z koncentracją | Unikać spożywania alkoholu podczas terapii |
| Leki przeciwdrgawkowe (np. karbamazepina, fenytoina) | Zwiększone metabolizowanie quetiapiny, obniżenie skuteczności | Lekarz może zwiększyć dawkę lub zmodyfikować leczenie |
| Leki przeciwnadciśnieniowe | Zwiększone ryzyko spadków ciśnienia (hipotensja ortostatyczna) | Monitorować ciśnienie, zgłaszać objawy zawrotów głowy |
| Antybiotyki (np. erytromycyna, ketokonazol) | Hamowanie metabolizmu, wzrost stężenia quetiapiny | Możliwa konieczność modyfikacji dawki |
| Leki nasenne, uspokajające | Kumulacja efektu uspokajającego | Przyjmować ostrożnie, konsultować z lekarzem |
Wskazania
| Wskazanie | Status w Polsce | Opis |
|---|
| Schizofrenia | Oficjalne (URPL/MZ) | Leczenie ostrych i przewlekłych objawów schizofrenii |
| Choroba afektywna dwubiegunowa (epizody manii/depresji, profilaktyka) | Oficjalne (URPL/MZ) | Leczenie i zapobieganie nawrotom epizodów manii oraz depresji |
| Epizody depresyjne w przebiegu zaburzeń dwubiegunowych | Oficjalne | Leczenie ciężkich epizodów depresyjnych |
| Leczenie uzupełniające w depresji jednobiegunowej (off-label) | Niekiedy off-label | Stosowane w terapii wspomagającej, gdy inne leki są nieskuteczne |
| Bezsenność, zaburzenia zachowania (off-label) | Off-label | Stosowanie w wyjątkowych przypadkach na podstawie decyzji lekarza |
Dawkowanie wg wskazań klinicznych
| Wskazanie | Dorośli | Dzieci/Młodzież | Seniorzy (>65 lat) |
| Schizofrenia | Start zwykle 50 mg 2x/dobę; dawka terapeutyczna 300–800 mg/d | Stosowanie z rozwagą; wyłącznie na zalecenie psychiatry; najczęściej młodzież >13 lat | Rozpocząć od niższej dawki (np. 25 mg 2x/dobę), powolna titracja do 300–400 mg/d |
| Choroba afektywna dwubiegunowa | Stan maniakalny: 100-800 mg/d; depresja: zwykle 300 mg na noc | Ostrożnie; u młodszych powyżej 10 r.ż. sporadycznie | Początkowa dawka niższa (25 mg/d), wolna titracja, min. dawka skuteczna |
| Depresja jednobiegunowa (off-label) | Zazwyczaj 25–150 mg na noc jako lek wspomagający | Brak oficjalnych zaleceń | Zalecenia jak wyżej; wyższe ryzyko działań ubocznych |
| Bezsenność (off-label, wyjątkowo) | Zazwyczaj 25–50 mg wieczorem | Nie zalecana rutynowo | Tylko po ocenie lekarza |
Profil bezpieczeństwa i działania niepożądane
- Częste: Senność, zawroty głowy, suchość w ustach, przyrost masy ciała, zaparcia, zmęczenie, hipotensja ortostatyczna (spadki ciśnienia przy zmianie pozycji)
- Mniej częste: Zwiększenie apetytu, obrzęki, tachykardia, wysypka, wzrost poziomu cholesterolu i triglicerydów
- Rzadkie/ciężkie: Zespoły metaboliczne, zaburzenia pracy serca (wydłużenie QT), złośliwy zespół neuroleptyczny, agranulocytoza, napady drgawkowe, cukrzyca
- Ostrzeżenia szczególne: U osób starszych z otępieniem zwiększone ryzyko zgonu; ryzyko samobójstw u młodzieży i młodych dorosłych; konieczna kontrola morfologii krwi, glikemii, masy ciała, ciśnienia i parametrów lipidowych
| Kategoria | Częstość | Opis |
| Senność, zawroty głowy | Bardzo często | Może wpływać na zdolność prowadzenia pojazdów |
| Wzrost wagi | Często | Wskazana kontrola diety i aktywność fizyczna |
| Objawy pozapiramidowe | Rzadko lub bardzo rzadko | Drżenie, sztywność mięśni, dyskinezy |
| Suche usta, zaparcia | Często | Zwiększenie spożycia płynów i błonnika |
| Zmiany parametrów krwi | Rzadko | Konieczna kontrola morfologii |
| Zespół metaboliczny, cukrzyca | Rzadko | Regularne badania krwi i kontrola masy ciała |
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania
- Lek należy przyjmować codziennie o stałej porze – najlepiej zgodnie z zaleceniem lekarza (np. wieczorem przed snem).
- Nie wolno pić alkoholu podczas terapii.
- Przyjmując lek, unikać prowadzenia pojazdów i obsługi maszyn w pierwszych dniach terapii lub po zwiększeniu dawki.
- Regularnie kontrolować masę ciała, ciśnienie krwi, poziom glukozy i lipidów – szczególnie w terapii długoterminowej.
- W przypadku pominięcia dawki – przyjąć ją jak najszybciej, ale nie dublować kolejnej!
- W razie wystąpienia gorączki, bólu gardła, poważnej wysypki lub nagłego spadku ciśnienia – natychmiast skonsultować się z lekarzem.
- Informować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach i suplementach!
Alternatywne opcje leczenia (refundacja NFZ, charakterystyka)
- Olanzapina – podobny profil działania, częściej powoduje przyrost masy ciała, refundowana w leczeniu schizofrenii i epizodów maniakalnych.
- Rysperydon – silniejsze działania pozapiramidowe u niektórych pacjentów, refundacja w ciężkich zaburzeniach psychotycznych.
- Aripiprazol – niższe ryzyko sedacji i przyrostu masy ciała, refundowany przy schizofrenii, polecany młodzieży i seniorom.
- Klozapina – skuteczna w opornych przypadkach; wymaga aktywnego monitorowania morfologii.
- Haloperidol – neuroleptyk I generacji, wyższe ryzyko działań pozapiramidowych, refundowany w niektórych wskazaniach on-label.
Dobór leku zależy od indywidualnej tolerancji, współistniejących chorób oraz współpracy z lekarzem specjalistą (lekarz psychiatra).
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
- Quetiapina jest lekiem psychotropowym wydawanym wyłącznie na receptę.
- Rejestracja przez Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych (URPL), dopuszczony do obrotu na podstawie opinii Europejskiej Agencji Leków (EMA).
- Refundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia w wybranych wskazaniach (schizofrenia, choroba afektywna dwubiegunowa, lekooporna depresja) – szczegóły określa aktualna lista refundacyjna MZ (Ministerstwo Zdrowia).
- Wymagana ewidencja wydań w aptece (recepty „Rpw”).
Najnowsze badania i wytyczne kliniczne (2022–2025)
- Według wytycznych Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (PTP 2023), quetiapina ma ugruntowaną pozycję jako lek pierwszego wyboru w leczeniu epizodów maniakalnych i depresyjnych w chorobie afektywnej dwubiegunowej oraz w długoterminowej profilaktyce nawrotów.
- Zgodnie z wytycznymi NICE 2024 (UK) i EMA, potwierdzono skuteczność i bezpieczeństwo monoterapii quetiapiną oraz jej stosowania w skojarzeniu z innymi lekami.
- Meta-analizy (2023, NPJ Schizophrenia) wykazały lepszy profil tolerancji metabolicznej quetiapiny typu XR w porównaniu do klasycznych neuroleptyków II generacji.
- Aktualizacja procedur NFZ (2024): refundacja możliwa w przypadku terapii podtrzymującej przy dobrym udokumentowaniu skuteczności i monitoringu działań niepożądanych.
- Leczenie dzieci i młodzieży – wyłącznie w wyjątkowych przypadkach, po dokładnej ocenie klinicznej.
Zalecenia: Źródła: Wytyczne PTP 2023, Lista refundacyjna MZ 2024, EMA, NICE 2024, NPJ Schizophrenia 2023.
Dostępność i dostawa
- Quetiapina dostępna jest w każdej aptece na terenie Polski na receptę, najczęstsze opakowania: 30, 60, 90, 100 tabletek.
- Orientacyjna cena (refundacja): od ok. 15 do 60 zł za opakowanie, w zależności od preparatu i poziomu refundacji.
- Dostępność leku zazwyczaj „od ręki” w dużych miastach, czas oczekiwania do 48 godz. w mniejszych miejscowościach.
| Miasto | Dostępność | Szacowany czas realizacji recepty |
| Warszawa | Wysoka | Do 1 dnia |
| Kraków | Wysoka | Do 1 dnia |
| Gdańsk | Wysoka | Do 1 dnia |
| Wrocław | Średnia-wysoka | 1–2 dni |
| Łódź | Wysoka | Do 1 dnia |
| Małe miejscowości | Zmienna | Do 2 dni |
FAQ – najczęstsze pytania pacjentów
- Czy quetiapinę można przyjmować z innymi lekami psychiatrycznymi?
Tak, często jest stosowana razem z innymi lekami (np. leki stabilizujące nastrój, leki przeciwdepresyjne). O wszystkich przyjmowanych lekach należy jednak poinformować lekarza psychiatry, aby uniknąć niepożądanych interakcji. - Czy po rozpoczęciu leczenia poprawa nastąpi od razu?
Poprawa może być odczuwalna już po kilku dniach, ale pełen efekt terapeutyczny zwykle pojawia się po 2–4 tygodniach. Należy kontynuować terapię zgodnie z zaleceniem. - Czy przyjmowanie quetiapiny grozi uzależnieniem?
Nie, quetiapina nie powoduje fizycznego uzależnienia. Na początku leczenia mogą pojawić się objawy odstawienne przy nagłym przerwaniu, ale nie są one związane z uzależnieniem. - Czy quetiapina wpływa na zdolność prowadzenia pojazdów?
Może powodować senność lub zawroty głowy – dlatego nie zaleca się prowadzenia pojazdów ani obsługi maszyn przynajmniej na początku leczenia lub po zmianie dawki. - Czy można spożywać alkohol podczas przyjmowania leku?
Nie. Spożywanie alkoholu zwiększa ryzyko działań niepożądanych, głównie sedacji, zawrotów głowy i zaburzeń koncentracji.
