Prometrium (Progesteron) – kompleksowy opis leku dla pacjentów
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Po podaniu doustnym, biodostępność progesteronu wynosi ok. 10-15%. Przy podaniu dopochwowym wchłanianie jest wyższe, omijając częściowo efekt pierwszego przejścia przez wątrobę.
- Metabolizm: Metabolizowany głównie w wątrobie (hydroksylacja, sprzęganie) do nieaktywnych metabolitów, wydalanych z moczem.
- Wydalanie: Przede wszystkim z moczem (do 95%), niewielka ilość z kałem.
- Czas działania: Okres półtrwania po podaniu doustnym wynosi 3-6 godzin; po podaniu dopochwowym uzyskuje się stabilniejsze stężenie we krwi.
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
Progesteron znajduje zastosowanie przede wszystkim w leczeniu zaburzeń cyklu miesiączkowego, niewydolności lutealnej, w programach leczenia niepłodności (w tym w procedurze in vitro), przy zagrożeniu poronieniem, oraz jako element hormonalnej terapii zastępczej (HTZ) u kobiet po menopauzie z macicą. Umożliwia regulację cykli miesięcznych i wspiera ciążę u kobiet z niedoborem tego hormonu.
Typowe zalecenia: stosować lek zgodnie z instrukcją lekarza, najlepiej o tej samej porze dnia. Popularnym wyborem są kapsułki miękkie do stosowania doustnego lub dopochwowego. W Polsce pacjentki często łączą lek ze zdrową dietą śródziemnomorską, bogatą w białko i warzywa.
Dawkowanie rano vs wieczorem
- Rano: Zalecane w przypadku terapii, gdy progesteron ma wpływać na samopoczucie w ciągu dnia albo gdy stosowany jest w cyklach owulacyjnych. Może powodować senność.
- Wieczorem: Większość pacjentek preferuje dawkowanie na noc, gdyż efekt uboczny – senność – jest wtedy nieodczuwalny. Sprzyja to także regularności i zapobiega pominięciu dawki.
Wskazówka:
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo
Progesteron w kapsułkach doustnych powinno się przyjmować po posiłku o umiarkowanej zawartości tłuszczu
- Kapsułki dopochwowe przyjmować niezależnie od posiłku.
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
| Interakcja | Omówienie |
|---|---|
| Pokarm | Tłuste posiłki zwiększają wchłanianie. Dieta wysokotłuszczowa może nasilać działanie leku. |
| Alkohol | Może nasilać działania niepożądane (senność, zawroty głowy). Należy zachować ostrożność. |
| Leki przeciwpadaczkowe (karbamazepina, fenytoina) | Indukują enzymy wątrobowe, obniżając skuteczność progesteronu. |
| Leki przeciwzakrzepowe (warfaryna) | Ryzyko nasilenia lub osłabienia działania tych leków. Wskazana kontrola INR. |
| Antybiotyki (ryfampicyna, rifabutyna) | Przyspieszają metabolizm progesteronu; może być konieczna zmiana dawkowania. |
| Wyciąg z dziurawca | Obniża skuteczność, nie należy łączyć. |
Wskazania
| Wskazanie | Status w Polsce | Uwagi |
|---|---|---|
| Zaburzenia cyklu miesiączkowego | Oficjalne | Regulacja cyklu u kobiet w wieku rozrodczym |
| Leczenie niewydolności lutealnej | Oficjalne | Stosowany u kobiet starających się o dziecko |
| Zapobieganie poronieniem nawracającym | Oficjalne | Szczególnie w pierwszym trymestrze ciąży |
| Hormonalna terapia zastępcza (HTZ) | Oficjalne | Razem z estrogenem u kobiet po menopauzie |
| Wspomaganie implantacji (IVF) | Oficjalne | W programach leczenia niepłodności |
| Endometrioza, nieregularne cykle (off-label) | Off-label | Zgodnie z decyzją lekarza specjalisty |
Dawkowanie według wskazań klinicznych
| Wskazanie | Dorośli | Dzieci | Seniorzy |
|---|---|---|---|
| Zaburzenia cyklu | 100–200 mg/d o tej samej porze, 10–14 dni w cyklu | Nie zaleca się | Stosować jak u dorosłych; zalecana ostrożność przy chorobach wątroby/nerek |
| Niewydolność lutealna | 200–400 mg/d przez 10–12 dni | Nie zaleca się | Stosować jak u dorosłych |
| HTZ | 100 mg/d razem z estrogenami przez 12–14 dni w cyklu | Nie dotyczy | Jak u dorosłych |
| Podtrzymanie ciąży (IVF) | 600–800 mg/d, podzielone na 2–3 dawki | Nie dotyczy | Nie dotyczy |
Profil bezpieczeństwa i działania niepożądane
- Częste: senność, zmęczenie, bóle głowy, uczucie ciężkości piersi, zaburzenia miesiączkowania.
- Rzadkie: wysypka, świąd skóry, depresja, nudności, wymioty, bóle brzucha.
- Poważne: reakcje alergiczne, zakrzepica, poronienie (przy przedawkowaniu w ciąży).
| Grupa | Działania niepożądane | Uwagi |
|---|---|---|
| Częste (>1/10) | Senność, zawroty głowy, upławy, bóle głowy | Należy unikać prowadzenia pojazdów po przyjęciu dawki |
| Niezbyt częste (1/100–1/10) | Pokrzywka, zatrzymanie płynów, obrzęki | Skonsultować z lekarzem w razie nasilania objawów |
| Rzadkie (<1/1 000) | Trombofilia, ciężkie reakcje alergiczne | Natychmiastowa interwencja medyczna |
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania
- Bierz lek o tej samej porze każdego dnia – pomaga to utrzymać stały poziom hormonu.
- Nie przerywaj leczenia nagle bez konsultacji z lekarzem.
- W razie pominięcia dawki – przyjmij ją jak najszybciej, jeśli zbliża się pora kolejnej, pomiń pominiętą dawkę i kontynuuj zgodnie z harmonogramem.
- Nie łącz leku z alkoholem i dziurawcem.
- Podczas przyjmowania kapsułek doustnych jedz małe posiłki z dodatkiem zdrowego tłuszczu (np. oliwa, orzechy).
- W przypadku działań niepożądanych (wysypka, duszność, silne bóle głowy) – zgłoś się do lekarza lub farmaceuty.
Alternatywne opcje leczenia
- Luteina (Progesteron – refundowana przez NFZ, dostępna również w formie dopochwowej; podobna skuteczność, różnice w postaci leku.
- Utrogestan – kapsułki dopochwowe i doustne, refundowany w wybranych wskazaniach. Wysoka biodostępność, szerokie zastosowanie w ginekologii.
- Dydrogesteron (Duphaston) – syntetyczny analog progesteronu, refundowany, wysokie bezpieczeństwo, brak działania androgennego, mniejsze ryzyko działań niepożądanych związanych z sennością.
- Preparaty złożone (HTZ zawierające estrogeny i progestageny) – dedykowane kobietom po menopauzie z macicą; stosowanie według wskazań lekarza.
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
- Preparaty progesteronu (Prometrium, Luteina, Utrogestan) są lekiem wydawanym na receptę (Rx).
- Decyzje rejestracyjne wydaje URPL – Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.
- Refundacja Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) przysługuje m.in. w zaburzeniach cyklu miesiączkowego, HTZ, niepłodności.
- Niektóre wskazania (progesteron w IVF, zagrożenie poronieniem) mogą wymagać oddzielnych zaświadczeń lub potwierdzenia przez lekarza specjalistę.
Najnowsze badania i wytyczne kliniczne (2022–2025)
- Według Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP) (Stanowisko 2024), progesteron jest pierwszorzędowym wyborem w leczeniu niewydolności lutealnej oraz wspomaganiu implantacji zarodka podczas procedur in vitro.
- Badania z 2023 roku opublikowane w "Ginekologia Polska" potwierdzają, że progesteron naturalny w postaci doustnej i dopochwowej charakteryzuje się lepszym profilem bezpieczeństwa niż syntetyczne pochodne (np. medroksyprogesteron).
- Wytyczne ESHRE (2022) rekomendują stosowanie progesteronu w IVF jako korzystne dla wskaźników powodzenia implantacji.
- Badanie SIRIO (2023) pod egidą MZ i NFZ potwierdziło, że refundacja preparatów progesteronu znacząco wpływa na dostępność leczenia niepłodności w Polsce.
Literatura: 'Stanowisko PTGiP dotyczące stosowania progesteronu w leczeniu niepłodności (2024)'
Dostępność i dostawa
Prometrium oraz jego zamienniki są powszechnie dostępne w polskich aptekach stacjonarnych i internetowych. W zależności od opakowania i dawki cena orientacyjna wynosi 35–70 zł za opakowanie 30 kapsułek.
| Miasto | Czas realizacji zamówienia aptecznego | Uwagi dot. dostępności |
|---|---|---|
| Warszawa | 1–2 dni | W większości aptek dostęp od ręki |
| Kraków | 1–3 dni | Wskazana wcześniejsza rezerwacja |
| Poznań | 1–2 dni | Wysoka dostępność |
| Gdańsk | 1–3 dni | Możliwość zamówienia online z odbiorem w aptece |
| Lublin | 2–4 dni | Wskazana rezerwacja przez internet |
FAQ – najczęstsze pytania pacjentów
- Czy Prometrium można łączyć z antykoncepcją hormonalną?
Nie, preparaty progesteronu stosowane są wyłącznie w określonych wskazaniach i nie są formą antykoncepcji. Nie zaleca się łączenia ich z klasycznymi tabletkami antykoncepcyjnymi bez decyzji lekarza. - Czy można prowadzić samochód podczas stosowania Prometrium?
Lek może powodować senność i zawroty głowy, zwłaszcza przyjmowany doustnie – najlepiej unikać prowadzenia pojazdów do czasu poznania reakcji organizmu.
Tak, w wybranych wskazaniach (zaburzenia cyklu, niepłodność, HTZ); warunkiem jest recepta od lekarza i odnotowanie wskazania w dokumentacji medycznej.
Należy przyjąć pominiętą dawkę jak najszybciej, jednak jeśli zbliża się czas kolejnej – pominąć poprzednią dawkę i kontynuować leczenie zgodnie z wcześniejszym schematem.
Tak, lek jest stosowany w celu podtrzymania ciąży lub zapobiegania poronieniom, ale tylko pod ścisłą kontrolą lekarza.
