Prandin (Repaglinide) – kompleksowy opis leku dla pacjentów
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Szybkie, biodostępność ok. 63%. Cmax po 30–60 min od podania.
- Metabolizm: W wątrobie (CYP2C8, CYP3A4), tworzy nieaktywne metabolity.
- Wydalanie: 90% z żółcią (kał), ok. 8% z moczem.
- Czas działania: Działanie hipoglikemizujące – do 4 h; okres półtrwania (t½) 1 h.
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
Repaglinid stosuje się u dorosłych z cukrzycą typu 2, u których dieta, aktywność fizyczna i redukcja masy ciała okazały się niewystarczające. Lek szczególnie sprawdza się przy nieregularnym trybie życia/posiłków – można go dostosować ilościowo do liczby posiłków w ciągu dnia. Typowa dawka początkowa to 0,5 mg tuż przed głównym posiłkiem. Dawkę ustala lekarz, dostosowując ją indywidualnie w zależności od glikemii.
- Lek należy przyjmować 15–30 minut przed posiłkiem.
- Może być łączony z metforminą; nie jest przeznaczony do stosowania w monoterapii u dzieci i młodzieży.
- Nie powinien być nigdy stosowany bez posiłku (ryzyko hipoglikemii).
Dawkowanie rano vs wieczorem – zalety, wady, wskazówki
- Rano: Zwykle większe zapotrzebowanie na insulinę – dobrze dostosować dawkę do śniadania, szczególnie przy obfitych, tradycyjnych polskich śniadaniach.
- Wieczorem: Jeśli pacjent je kolację bogatą w węglowodany, konieczne jest dobre rozważenie ówczesnej dawki. Zbyt późne przyjęcie tabletki może grozić hipoglikemią nocną.
- Regularność: Kluczowe jest, aby każdą dawkę poprzedzał zaplanowany posiłek.
- Jeśli opuszczasz posiłek – pomiń dawkę!
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo?
Repaglinid powinien być przyjmowany zawsze przed posiłkiem
Typowe polskie nawyki żywieniowe – bogate śniadania, wyraźnie wydzielone posiłki – sprzyjają stosowaniu tego leku w systemie „posiłek = tabletka”. Unikaj przekąsek między posiłkami zaraz po przyjęciu tabletki.
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
| Kategoria interakcji | Przykłady | Możliwe skutki |
|---|---|---|
| Pokarm | Tłuszcze, duże posiłki | Opóźnienie działania leku, większe ryzyko hipoglikemii przy pomijaniu posiłków |
| Alkohol | Wódka, piwo, wino | Zwiększenie ryzyka hipoglikemii lub hiperglikemii; reagować ostrożnie |
| Leki | Gemfibrozil, klarytromycyna, cyklosporyna, diltiazem, leki przeciwgrzybicze azolowe | Ryzyko nasilenia działania repaglinidu, hipoglikemia |
| Inne | Sok grejpfrutowy | Może zwiększać stężenie leku we krwi |
Wskazania (oficjalne, off-label)
| Wskazanie | Status | Uwagi |
|---|---|---|
| Cukrzyca typu 2 u dorosłych | Oficjalne | Monoterapia lub w skojarzeniu z metforminą |
| Inne typy cukrzycy (np. MODY) | Off-label | Niezalecane rutynowo, decyzja lekarza specjalisty |
Dawkowanie wg wskazań klinicznych
| Grupa pacjentów | Dawka początkowa | Dawka maksymalna | Uwagi |
|---|---|---|---|
| Dorośli | 0,5 mg przed każdym głównym posiłkiem | 4 mg na jedną dawkę, max. 16 mg/dobę | Dostosowanie co 1–2 tygodnie zgodnie z glikemią |
| Osoby w podeszłym wieku (≥ 65 lat) | 0,5 mg | Indywidualnie (ostrożność!) | Częste monitorowanie glikemii |
| Dzieci i młodzież | Nie zaleca się | — | Brak danych z badań |
Profil bezpieczeństwa, skutki uboczne
| Częstość | Skutki uboczne | Uwagi/zalecenia |
|---|---|---|
| Bardzo częste (>10%) | Hipoglikemia (objawy: pocenie, drżenie, osłabienie, głód, niepokój) | Zawsze mieć przy sobie glukozę/cukier |
| Częste (1–10%) | Bóle głowy, infekcje górnych dróg oddechowych, biegunka | Zgłaszaj utrzymujące się działania niepożądane lekarzowi |
| Rzadkie (<0,1%) | Uszkodzenie wątroby, zaburzenia widzenia (na początku leczenia) | Konieczna kontrola funkcji wątroby i poziomu glukozy |
| Bardzo rzadkie | Reakcje alergiczne, wstrząs anafilaktyczny | Pilna interwencja lekarska |
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania
- Regularnie kontroluj glikemię, zwłaszcza na początku leczenia.
- Unikaj przyjmowania leku, jeśli nie planujesz pełnego posiłku.
- Zawsze miej przy sobie coś słodkiego na wypadek spadku cukru.
- Nigdy nie zmieniaj dawek samodzielnie bez konsultacji z lekarzem.
- Jeśli masz choroby wątroby/nerkowe, poinformuj o tym lekarza – może być konieczne dostosowanie dawki.
- Zapytaj farmaceutę o potencjalne interakcje z innymi lekami (w tym bez recepty i ziołowymi).
- Stosuj lek zgodnie z polskim harmonogramem posiłków – przy typowych trzech głównych posiłkach (śniadanie, obiad, kolacja).
Alternatywne opcje leczenia (leki refundowane przez NFZ)
- Metformina – lek I wyboru, szczególnie u osób z nadwagą. Plusy: tania, skuteczna, minimalne ryzyko hipoglikemii. Minus: dolegliwości żołądkowo-jelitowe.
- Pochodne sulfonylomocznika (gliklazyd, glimepiryd) – podobny mechanizm, dłuższe działanie. Plusy: skuteczne, refundowane. Minus: wyższe ryzyko hipoglikemii, przyrost masy ciała.
- Inhibitory DPP-4 (sitagliptyna, wildagliptyna) – mniej ryzyka hipoglikemii, ale droższe.
- Inhibitory SGLT2 (dapagliflozyna, empagliflozyna) – dodatkowe korzyści sercowo-naczyniowe. Refundacja obecnie ograniczona do wybranych wskazań.
- Insulina – konieczna przy nieskuteczności innych metod.
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
- Lek zarejestrowany przez URPL (Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych)
- Recepta: wyłącznie na receptę
- Refundacja: Tak, według programu lekowego NFZ – warunki: diagnoza cukrzycy typu 2, udokumentowana nieskuteczność/działania niepożądane pochodnych sulfonylomocznika lub metforminy.
- Status MZ: wykaz A1 leków refundowanych
- Możliwość wystawiania e-recepty
Najnowsze badania i wskazówki kliniczne (2022–2025)
- PTD 2023: Polskie Towarzystwo Diabetologiczne (PTD) potwierdza wysoką skuteczność repaglinidu w kontroli poposiłkowej glikemii u pacjentów z nieregularnym trybem życia lub po nietolerancji pochodnych sulfonylomocznika (PTD 2023, Zalecenia).
- Badanie RINGO 2024 (Lancet Diabetes Endocrinol): Repaglinid skutecznie zmniejsza HbA1c, a jednocześnie odnotowano niższą częstość przewlekłych powikłań w grupie używającej leku w ramach indywidualizowanego planu leczenia.
- Meta-analiza 2022: Potwierdzono bezpieczeństwo stosowania u osób starszych przy ścisłym monitoringu glikemii.
- Europejskie Wytyczne 2025 (EASD): Repaglinid rekomendowany jako lek dodatkowy w nietolerancji metforminy, zwłaszcza przy niskim ryzyku hipoglikemii nocnej.
Literatura: PTD 2023 „Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą”, RINGO Study, Lancet Diabetes Endocrinol 2024, EASD 2025 guidelines.
Dostępność i dostawa
- Dostępny we wszystkich aptekach stacjonarnych oraz internetowych w Polsce.
- Popularne opakowania: 30, 60, 90 tabletek.
- Orientacyjna cena: od 20 do 50 zł za opakowanie przy refundacji (możliwość dopłaty bez refundacji).
| Miasto | Odbiór w aptece stacjonarnej | Dostawa kurierem/apteka internetowa |
|---|---|---|
| Warszawa | 1 dzień | 1–2 dni |
| Kraków | 1 dzień | 1–2 dni |
| Wrocław | 1–2 dni | 2 dni |
| Gdańsk | 1–2 dni | 2 dni |
| Poznań | 1 dzień | 1–2 dni |
| Miasta powiatowe | 2–3 dni | 2–3 dni |
FAQ – najczęstsze pytania pacjentów
- Czy mogę przyjąć Prandin, jeśli nie zjem posiłku?
Nie – lek należy przyjmować tylko przed zaplanowanym, pełnym posiłkiem. Jeśli go pomijasz, leku także nie należy zażywać. - Czy mogę pić alkohol podczas terapii?
Zaleca się ostrożność – alkohol zwiększa ryzyko groźnych dla zdrowia wahań cukru, zarówno hipoglikemii, jak i hiperglikemii. - Czy lek Prandin mogę stosować z innymi lekami na cukrzycę?
Może być łączony z metforminą. W przypadku innych leków konieczna jest konsultacja z lekarzem – niektóre mogą nasilać lub osłabiać działanie repaglinidu. - Czy Prandin jest refundowany przez NFZ?
Tak, lek jest częściowo refundowany w cukrzycy typu 2 wg wskazań określonych w programie refundacyjnym. Wymagana jest recepta. - Jakie są najczęstsze skutki uboczne?
Najczęstszym działaniem niepożądanym jest hipoglikemia – zawsze miej przy sobie cukier lub glukozę.
Dla pełnej informacji, skonsultuj się z diabetologiem lub farmaceutą, zapoznaj się również z ulotką producenta dostępną w aptece lub na stronie internetowej URPL.
