Permetryna — kompleksowy opis leku dla pacjentów
Dla specjalisty:
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Przy stosowaniu miejscowym wchłanianie przez skórę jest minimalne (<2%). Pozostała część leku pozostaje na powierzchni skóry.
- Metabolizm: Niewielka ilość wchłoniętej permetryny jest metabolizowana w wątrobie do związków nieaktywnych.
- Wydalanie: Metabolity są wydalane głównie z moczem.
- Czas działania: Efekt działania utrzymuje się do 8–12 godzin po aplikacji; konieczne jest utrzymanie kontaktu leku ze skórą przez kilka do kilkunastu godzin.
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki (polskie realia)
Permetryna znajduje zastosowanie w leczeniu wszawicy głowowej oraz świerzbu, które pozostają aktualnym problemem w Polsce — szczególnie w środowisku szkolnym i domowym. Często na preparaty z permetryną decydują się rodzice dzieci lub opiekunowie osób starszych. W przypadku leczenia wszawicy głowy wskazane jest stosowanie permetryny we wszystkich osobach narażonych, by zapobiec nawrotom.
W Polsce typowe produkty to płyny i kremy. W przypadku świerzbu zaleca się użycie kremu 5%, który należy nanieść na całe ciało (poza twarzą i skórą głowy u dorosłych), pozostawić na noc, a następnie dokładnie spłukać.
- Przed zastosowaniem należy dokładnie umyć i osuszyć skórę.
- Nanieść produkt na całą powierzchnię ciała (z wyjątkiem głowy i twarzy u dorosłych).
- Po 8–12 godzinach umyć ciało i zmienić pościel oraz ubrania na czyste.
- Konieczne jest powtórzenie zabiegu po 7–14 dniach w razie utrzymywania się objawów.
Dawkowanie rano vs wieczorem
Zalecenia:
- Zalety wieczornego stosowania: Komfort, mniej przeszkód związanych z codziennym funkcjonowaniem, łatwość zachowania reżimu czasowego.
- Wady: Potencjalne nasilenie świądu nocą (objaw reakcji alergicznej na pasożyty).
- Stosowanie rano: Niezalecane — trudność w utrzymaniu produktu na skórze przez zalecany czas, konieczność ograniczenia kontaktu z wodą/potem w ciągu dnia.
Wskazówki dotyczące regularności:
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo
Permetryna działa miejscowo — nie ma znaczenia spożywanie posiłków przed lub po aplikacji. Dla wygody najlepiej aplikować lek na czystą, suchą skórę, na noc, po wieczornej kąpieli, zgodnie z polskim zwyczajem spożywania lekkiej kolacji.
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
Permetryna działa głównie miejscowo, jednak należy zachować ostrożność:
| Czynnik | Możliwa interakcja | Zalecenie |
|---|---|---|
| Alkohol | Nie wpływa na działanie, ale alkohol podrażnia skórę — unikać w trakcie kuracji | Nie spożywać alkoholu w dniu aplikacji |
| Inne leki skórne | Możliwość podrażnienia skóry | Nie stosować innych leków miejscowych przed/po aplikacji permetryny |
| Kosmetyki | Zmniejszenie skuteczności | Nie stosować balsamów ani kremów przed zabiegiem |
| Pokarm | Brak wpływu | - |
| Choroby skóry | Podwyższona wchłanialność przez uszkodzony naskórek, zwiększone ryzyko działań ogólnych | Stosować ostrożnie, skonsultować się z lekarzem |
Wskazania
| Oficjalne wskazania (URPL/MZ) | Off-label (wskazania pozarejestracyjne) |
|---|---|
| Leczenie świerzbu (Sarcoptes scabiei) Leczenie wszawicy głowowej, łonowej i odzieżowej | Leczenie wszawicy brwi oraz rzęs Profilaktyka świerzbu w placówkach zamkniętych |
Dawkowanie wg wskazań klinicznych
| Wskazanie | Dorośli | Dzieci | Seniorzy (65+) |
|---|---|---|---|
| Świerzb | Krem 5% na całe ciało (z wyjątkiem twarzy i głowy) — 1 x przez 8–12h; powtórzyć po 7–14 dniach w razie potrzeby | Analogicznie do dorosłych, u dzieci <12 lat dodatkowo głowa i twarz z wyjątkiem okolicy oczu i ust | Stosować na całe ciało, również skórę głowy i szyi |
| Wszawica głowowa | Szampon lub płyn 1x, pozostawić na ~10 min, następnie dokładnie spłukać; powtórzyć po 7 dniach | Jak dla dorosłych, dawkowanie odpowiednio do powierzchni skóry/włosów | Jak dla dorosłych |
Profil bezpieczeństwa i skutki uboczne
| Częste (≥1/100) | Mniej częste (≥1/1000) | Rzadkie (<1/10.000) / Poważne |
|---|---|---|
| Świąd Piecznie Zaczerwienienie Suchość skóry | Reakcje alergiczne miejscowe Obrzęk | Ciężkie reakcje alergiczne Kontaktowe zapalenie skóry Drgawki (przy przypadkowym połknięciu) |
Ostrzeżenia:
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania (rada farmaceuty)
- Kurację wykonuj jednocześnie u wszystkich osób w domostwie.
- Przed nałożeniem preparatu umyj ciało ciepłą wodą i osusz, ale nie stosuj mydeł oraz balsamów natłuszczających tuż przed i po aplikacji.
- Stosuj zgodnie z zaleceniem lekarza lub ulotką — nie skracaj czasu kontaktu leku ze skórą.
- Po zakończeniu kuracji wypierz pościel i ubrania w temp. powyżej 60°C.
- W przypadku noworodków i małych dzieci ogranicz aplikację w okolice jamy ustnej i oczu.
- Nie stosuj u osób z ciężkimi chorobami dermatologicznymi bez konsultacji lekarza.
- Nie nakładaj leku na otwarte rany i zmienioną chorobowo skórę (np. przy aktywnej egzemie).
Alternatywne opcje leczenia w Polsce – refundacja i porównanie
- Benzoesan benzylu (Benzyl Benzoate, płyn) — tańszy, brak refundacji, większe ryzyko podrażnień skóry (szczególnie u dzieci).
- Maść siarkowa — starszy preparat, rzadko stosowany, niska skuteczność, silny zapach.
- Iwermektyna (Stromectol) — dostępna w importcie docelowym (wskazania off-label w świerzbie cięższym), refundowana w wybranych przypadkach decyzją NFZ.
- Octan permetryny (np. Paranix, Hedrin) — preparaty OTC do walki z wszawicą, bez recepty, mniej skuteczne przy świerzbie.
Permetryna:
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
- Preparaty z permetryną są zarejestrowane przez URPL.
- Dostępne są zarówno leki Rx (na receptę), jak i OTC (w niższych stężeniach i bez wskazań świerzb).
- Przy stosowaniu w leczeniu świerzbu produkt jest najczęściej refundowany 30% (kategoria: P3, lista leków refundowanych MZ – aktualizacja 2024).
- W razie terapii off-label należy uzyskać specjalną zgodę lekarza.
Najnowsze badania i wytyczne kliniczne (2022–2025)
Według rekomendacji Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego (2023) i europejskich wytycznych Głównego Inspektoratu Sanitarnego oraz ECDC (2022–2024), permetryna pozostaje lekiem pierwszego wyboru w leczeniu świerzbu i wszawicy głowowej. Badania porównawcze (np. Current Problems in Dermatology
Literatura: PTD: Wytyczne leczenia świerzbu (2023), ECDC: Lice and scabies management (2024), GIS: Raport dotyczący świerzbu w Polsce (2022), URPL: Charakterystyki produktów leczniczych pozwolenie na dopuszczenie do obrotu — permetryna
Dostępność i dostawa
Permetryna jest powszechnie dostępna w polskich aptekach stacjonarnych i większości aptek internetowych. Popularne opakowania to: krem 30 g (Nittifor, Infectoscab), płyny 60 ml, szampony 50–100 ml.
| Opakowanie (przykład) | Orientacyjna cena (2014) | Czas realizacji dostawy (Warszawa) | Inne miasta (Kraków, Gdańsk, Wrocław, Poznań) |
|---|---|---|---|
| Krem 30 g | 22–37 zł (refundacja: ~8 zł) | 1 dzień (apteka internetowa) | 1–2 dni robocze |
| Płyn 60 ml | 25–40 zł | 1 dzień | 1–2 dni |
| Szampon 100 ml | 15–35 zł | 1 dzień | 1–2 dni |
Produkt można nabyć również w aptekach sieciowych (DOZ, Gemini, Dr.Max) oraz w ramach dostawy kurierskiej pod drzwi pacjenta.
FAQ – najczęściej zadawane pytania pacjentów
- Czy trzeba poddać terapii wszystkich domowników, jeśli świerzb lub wszy wykryto u jednej osoby?
Tak — aby przerwać cykl zakażenia, obowiązkowe jest równoczesne leczenie wszystkich osób w domu. - Po jakim czasie po leczeniu znika świąd?
Świąd może utrzymywać się nawet do 2–4 tygodni po zakończonej terapii – to normalne zjawisko. Jeśli objawy nie ustępują, skonsultuj się z lekarzem. - Jak postępować z ubraniami i pościelą podczas leczenia?
Wszystkie ubrania, ręczniki i pościel należy wyprać w temperaturze minimum 60°C; rzeczy niepralne (np. maskotki) szczelnie zapakować na tydzień lub zamrozić. - Czy pozwolić dziecku wracać do szkoły po leczeniu?
Dziecko może wrócić do szkoły po pełnym zakończeniu kuracji oraz po upływie minimum doby od ostatniej aplikacji preparatu. - Czy Permetryna może być używana przez kobiety w ciąży i karmiące?
Tylko po konsultacji z lekarzem; uważa się ją za względnie bezpieczną, ale należy rozważyć stosunek korzyści do ryzyka.
