Medroxy progesterone

Medroksyprogesteron (Octan Medroksyprogesteronu) – kompleksowy opis leku dla pacjentów

Farmakokinetyka

• Wchłanianie: Po podaniu doustnym szybko wchłania się z przewodu pokarmowego, maksymalne stężenie we krwi osiąga zazwyczaj w ciągu 1-3 godzin. Po wstrzyknięciu domięśniowym efekt utrzymuje się nawet do 12 tygodni.
• Metabolizm: Wątroba – enzymatyczna przemiana do nieaktywnych metabolitów.
• Wydalanie: Z moczem, w mniejszym stopniu z kałem.
• Czas działania: W zależności od postaci – od 24 godzin (tabletki) do 12-14 tygodni (iniekcje domięśniowe)

Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki

Medroksyprogesteron stosowany jest w Polsce w leczeniu zaburzeń miesiączkowania (brak miesiączki, nieregularne cykle, obfite krwawienia), jako składnik antykoncepcji (zwłaszcza w postaci iniekcji depot), oraz w leczeniu niektórych typów nowotworów (rak endometrium, rak piersi – wybrane przypadki). Może być zalecany również w hormonalnej terapii zastępczej (HTZ) u kobiet po menopauzie, jeżeli przeciwwskazane są estrogeny.

• Typowe dawki i zalecenia lekarza zależą od wskazania – przestrzegaj zaleceń indywidualnych!
• W iniekcjach antykoncepcyjnych medroksyprogesteron podawany jest co 12 tygodni przez pielęgniarkę lub lekarza.
• Tabletki przyjmuje się najczęściej przez 5-10 dni w cyklu miesiączkowym, wg dokładnych zaleceń.
• Nie należy przerywać leczenia bez konsultacji z lekarzem, nawet jeśli objawy ustąpią.

Dawkowanie rano vs wieczorem

• Nie ma jednoznacznych zaleceń co do godzin przyjmowania tabletek, jednak przyjmowanie o stałej porze dnia gwarantuje regularność i lepszą skuteczność. Najczęściej zaleca się przyjęcie rano lub wieczorem – wybór zależy od indywidualnych preferencji pacjentki.
• Zalety dawkowania rano: Mniejsze ryzyko pominięcia dawki, lepsze wchłanianie przy tradycyjnym śniadaniu polskim, łatwiejsza kontrola regularności.
• Zalety dawkowania wieczorem: U niektórych kobiet zmniejsza działania niepożądane, jak senność czy nudności.
• Ważna jest konsekwentność – przyjmowanie leku codziennie o tej samej porze!

Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo

• Medroksyprogesteron można przyjmować niezależnie od posiłku – polskie badania i doświadczenia nie wykazują istotnych interakcji z pokarmami typowymi dla polskiej diety.
• Jeśli lek powoduje nudności, można go przyjmować po posiłku – śniadanie, obiad lub kolacja.
• Nie zaleca się łączenia z bardzo tłustymi potrawami, które mogą nieco opóźnić wchłanianie leku.
• Lek popijać wodą – nie mlekiem ani sokiem grejpfrutowym.

Ostrzeżenia dotyczące interakcji

Wskazania do stosowania

Dawkowanie wg wskazań klinicznych

Profil bezpieczeństwa – działania niepożądane

• Częste:
  • Zmiany miesiączkowania (nieregularności, brak miesiączki)
  • Przyrost masy ciała
  • Bóle głowy, zawroty głowy
  • Obrzęki, uczucie napięcia piersi
  • Spadek libido, zmiany nastroju
  • Trądzik, łojotok
• Rzadkie i poważne:
  • Zakrzepica żył głębokich, zator płucny (szczególnie u osób z predyspozycjami)
  • Cukrzyca (pogorszenie kontroli glikemii)
  • Utrata masy kostnej (stosowanie >2 lat bez przerwy, szczególnie u młodych kobiet)
  • Reakcje alergiczne
• Ostrzeżenia:
  • Należy unikać długotrwałego stosowania bez kontroli lekarza, zwłaszcza u kobiet przed 35. r.ż.
  • Kontroluj ciśnienie krwi, masę ciała, cholesterol, poziom cukru i stan kości.
  • Należy zgłaszać wszelkie nietypowe bóle, nagłe bóle nóg, duszność lub objawy neurologiczne.

Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania – rada farmaceuty

• Stosuj lek ściśle według zaleceń lekarza.
• Nie przekraczaj zalecanej dawki – leki hormonalne muszą być stosowane regularnie.
• Nie przerywaj leczenia bez konsultacji.
• W przypadku pominięcia dawki, przyjmij ją jak najszybciej, jeśli nie zbliża się kolejna; nie podwajaj dawki następnego dnia.
• Jeśli planujesz zabieg operacyjny lub dłuższą podróż, poinformuj o stosowaniu tego leku.
• Kobiety karmiące piersią powinny skonsultować się z lekarzem – medroksyprogesteron nie jest przeciwwskazany, ale może wpływać na laktację.

Alternatywne opcje leczenia – refundacja NFZ

• Tabletki z innymi progestagenami (np. noretysteron, drospirenon, dydrogesteron)
  • Zalety: Różna tolerancja, efekt krótszy po zakończeniu kuracji.
  • Wady: Inny zakres wskazań; często refundacja tylko w określonych sytuacjach.
• Antykoncepcja złożona (estrogen + progestagen, doustne lub plastry)
  • Zalety: Skuteczna kontrola cyklu, szeroka refundacja w programach NFZ.
  • Wady: Przeciwwskazana u kobiet ze zwiększonym ryzykiem zakrzepów, nadciśnieniem.
• Hormonalne wkładki domaciczne (IUS z lewonorgestrelem)
  • Zalety: Długotrwała kontrola, niskie dawki hormonów ogólnoustrojowo.
  • Wady: Konieczność założenia u lekarza, wyższy koszt początkowy.
• Wskazania refundacyjne: Leczenie zaburzeń miesiączkowania i niektórych typów nowotworów refundowane w określonych przypadkach. Preparaty do wstrzyknięć doiniekcyjnych są zazwyczaj pełnopłatne w antykoncepcji.

Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce

• Medroksyprogesteron jest dopuszczony do obrotu przez URPL (Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych), posiada aktualny wpis w Rejestrze Produktów Leczniczych.
• Wymagany jest ważny dokument recepty – ordynacja wyłącznie przez lekarza.
• Niektóre preparaty refundowane przez NFZ – szczegóły określa obwieszczenie Ministra Zdrowia (stan na czerwiec 2024).
• Lek nie podlega sprzedaży bezpośredniej bez recepty ani internetowej wysyłce bez konsultacji lekarskiej.

Najnowsze badania i wytyczne kliniczne (2022–2025)

• Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP) 2023: Medroksyprogesteron depot, w iniekcjach, zalecany jako skuteczna metoda antykoncepcji dla kobiet nie mogących stosować estrogenów.
• Badania 2022-2024 (Klinika Ginekologii, Warszawa): Potwierdzono korzyści terapii krótkoterminowej w leczeniu obfitych krwawień macicznych, przy jednoczesnej kontroli działań niepożądanych.
• International Menopause Society 2024: Bezpieczeństwo stosowania medroksyprogesteronu w HTZ pod warunkiem indywidualnego doboru leczenia.
• Literatura:
  • Kotarski J. i wsp.: „Hormonalne metody leczenia w ginekologii – współczesne wyzwania”, Ginekologia Polska 2023;
  • Wytyczne PTGiP, Rozporządzenia MZ, stanowiska EFCS i FIGO;
  • ACOG Practice Bulletin 2022/2024 – „Long-acting Progestins – Use and Safety”.

Dostępność i dostawa

FAQ – najczęstsze pytania pacjentek

1. Czy mogę stosować medroksyprogesteron podczas karmienia piersią? Tak, lek jest ogólnie uznawany za bezpieczny podczas laktacji, ale lekarz może zalecić obserwację w pierwszych tygodniach stosowania, ponieważ rzadko może dojść do zmniejszenia ilości pokarmu.
2. Czy regularne stosowanie leku powoduje bezpłodność? Nie, leczenie działając tymczasowo hamująco na owulację – po odstawieniu leku płodność zwykle wraca w ciągu kilku miesięcy (czas powrotu zależy od postaci leku, najdłużej po iniekcjach depot).
3. Czy w trakcie stosowania mogę zauważyć zmiany masy ciała? Tak, możliwy jest umiarkowany przyrost masy ciała, głównie z powodu retencji wody. Regularna aktywność fizyczna i zbilansowana dieta mogą temu zapobiec.
4. Czy lek wpływa na nastrój? U niektórych kobiet mogą pojawić się wahania nastroju lub spadek libido. Objawy te zazwyczaj ustępują po kilku tygodniach.
5. Jak długo mogę stosować medroksyprogesteron? Wskazane jest stosowanie zgodnie z indywidualną decyzją lekarza. Przy długotrwałym stosowaniu (iniekcje > 2 lat) konieczna jest okresowa kontrola gęstości mineralnej kości.