Levlen (Etinylestradiol / Lewonorgestrel) – Kompleksowy Opis dla Pacjenta
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Szybko wchłaniany z przewodu pokarmowego, biodostępność etinylestradiolu ok. 40–45%, lewonorgestrel ok. 100%.
- Metabolizm: Wątroba (system cytochromu P450: CYP3A4, CYP2C9, sprzęganie z kwasem glukuronowym i siarczanowym).
- Wydalanie: Głównie z moczem i żółcią.
- Czas działania: Eliminacja etinylestradiolu: t1/2 ok. 20 h. Lewonorgestrel: t1/2 ok. 30 h. Równowaga stężeń przy codziennym stosowaniu po 7–10 dniach.
Zastosowanie i dobre praktyki w codziennym życiu
Levlen jest najczęściej stosowany jako antykoncepcja hormonalna u kobiet w wieku rozrodczym. Standardowe opakowanie zawiera 21 lub 28 tabletek (21 aktywnych i ewent. 7 placebo). Zaleca się przyjmowanie jednej tabletki dziennie, najlepiej o tej samej porze każdego dnia. Typowe rozpoczęcie: pierwszy dzień cyklu miesiączkowego lub pierwsza niedziela po rozpoczęciu miesiączki.
Dawkowanie rano vs wieczorem
Nie udowodniono różnic klinicznych między przyjmowaniem tabletek rano lub wieczorem, jednak w praktyce: Rano:
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo
Levlen można przyjmować niezależnie od posiłków. Zaleca się jednak połykanie tabletek z wodą, aby uniknąć podrażnienia żołądka. W polskich realiach, posiłki spożywane są regularnie, dlatego dobrym rozwiązaniem może być łączenie dawki np. z kolacją, co ułatwia pamiętanie o leku oraz minimalizuje dyskomfort żołądkowy.
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
| Interakcja | Wpływ | Zalecenie |
| Soki grejpfrutowe | Zahamowanie metabolizmu etinylestradiolu; wzrost ryzyka skutków ubocznych | Unikać regularnego spożywania |
| Alkohol | Brak istotnych interakcji, lecz nadmiar obniża skuteczność przez zwiększone ryzyko pominięcia dawki | Umiarkowane spożycie, nie popijać tabletek alkoholem |
| Leki przeciwpadaczkowe (karbamazepina, fenytoina, fenobarbital, topiramat) | Obniżają skuteczność antykoncepcji hormonalnej przez przyspieszenie metabolizmu | Konieczna konsultacja z lekarzem; rozważyć inne metody antykoncepcji |
| Niektóre antybiotyki (ryfampicyna, rifabutyna) | Obniżenie skuteczności antykoncepcji | Stosować dodatkowe zabezpieczenie (np. prezerwatywy) w trakcie leczenia |
| Zioła (dziurawiec zwyczajny) | Przyspiesza metabolizm hormonów | Unikać suplementacji dziurawcem podczas stosowania Levlen |
Wskazania
| Wskazania oficjalne | Off-label (poza wskazaniem rejestracyjnym) |
- Antykoncepcja doustna
- Regulacja nieregularnych cykli miesiączkowych
- Łagodzenie objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS)
| - Leczenie trądziku pospolitego (u kobiet po 15. r.ż.)
- Leczenie bolesnych miesiączek
- Kontrola objawów endometriozy
|
Dawkowanie wg wskazań klinicznych
| Wskazanie | Dorośli | Młodzież (od 15 lat) | Seniorzy |
| Antykoncepcja | 1 tabletka codziennie przez 21 dni, 7 dni przerwy | Tak jak u dorosłych, po ocenie bezpieczeństwa | Nie zaleca się stosowania po menopauzie |
| Trądzik | Stosować jak wyżej, efekt po kilku miesiącach | Jak u dorosłych, po konsultacji z dermatologiem/ginekologiem | Nie dotyczy |
W przypadku pominięcia dawki należy jak najszybciej przyjąć zapomnianą tabletkę; jeśli przekroczono 12 godzin ryzyko spada skuteczność leku – należy stosować dodatkowe zabezpieczenie przez 7 dni.
Profil bezpieczeństwa – skutki uboczne
| Częste (≥1/100, <1/10) | Rzadkie (≥1/10 000, <1/1 000) | Poważne (Ostrzeżenia) |
- Bóle głowy
- Nudności
- Plamienia międzymiesiączkowe
- Przyrost masy ciała (niewielki)
- Wrażliwość piersi
- Zmiany nastroju
| - Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa
- Wysypki skórne
- Przebarwienia skóry
- Podwyższone ciśnienie krwi
| - Zakrzepica żylna i zatorowość płucna, szczególnie u palaczek powyżej 35. r.ż.
- Krzwotoki z dróg rodnych
- Ostre reakcje alergiczne (bardzo rzadko)
|
W przypadku wystąpienia duszności, silnego bólu w klatce piersiowej, nietypowych bólów nóg lub nagłych zaburzeń wzroku – natychmiast przerwać stosowanie i zgłosić się do lekarza!
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania
- Zawsze przyjmuj tabletki o stałej porze (zalecane: powiązanie z inną codzienną czynnością).
- Nie przerywaj kuracji bez konsultacji z lekarzem.
- Jeśli wystąpią nietypowe objawy, poinformuj lekarza lub farmaceutę.
- Nie popijaj tabletek sokami cytrusowymi ani alkoholem.
- W przypadku biegunki lub wymiotów < 4 h po przyjęciu – przyjmij kolejną tabletkę i stosuj dodatkowe zabezpieczenie tydzień.
- Przechowuj lek w temperaturze <25°C, poza zasięgiem dzieci.
- Pamiętaj – ochrona antykoncepcyjna rozpoczyna się po 7 dniach od rozpoczęcia stosowania.
- Nie stosować po upływie terminu ważności.
Alternatywne opcje leczenia (porównanie najważniejszych metod)
| Metoda | Leki/refundacja NFZ | Zalety | Wady |
| Antykoncepcja jednoskładnikowa (gestagenna) | Exluton, Azalia, Milligynon (część refundowanych w wybranych wskazaniach) | Możliwość stosowania u kobiet z przeciwwskazaniami do estrogenów | Niższa skuteczność przy nieregularnym przyjmowaniu |
| Spirala hormonalna (IUS/Mirena, Jaydess) | Refundacja częściowa NFZ (dla wybranych wskazań, np. endometrioza, obfite miesiączki) | Skuteczność na 3–5 lat, mało ingerencyjna w codzienność | Wysoki koszt początkowy, wymaga zakładania przez lekarza |
| Spirala miedziana (IUD) | Refundacja NFZ dla wybranych pacjentek | Brak hormonów, długotrwałe (do 5 lat) | Może nasilać miesiączki |
| Plastry antykoncepcyjne (Evra) | Brak refundacji | Łatwiejsze od tabletek w codziennym użyciu | Możliwe podrażnienia skóry |
| Prezerwatywy | Ogólnodostępne, bez recepty | Brak działań ogólnoustrojowych, ochrona przed chorobami przenoszonymi drogą płciową | Niższa skuteczność "zwykłego" użycia |
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
- Preparaty Levlen i odpowiedniki posiadają ważne pozwolenie na dopuszczenie do obrotu wydane przez Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych (URPL).
- Status Rx – wydawany wyłącznie na receptę.
- Brak refundacji przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) dla wskazań antykoncepcyjnych (stan na czerwiec 2024). Wyjątki: leczenie niektórych zaburzeń hormonalnych u młodych pacjentek.
- Wymagana wizyta u lekarza rodzinnego lub ginekologa w celu otrzymania recepty.
Najnowsze badania/wskazówki kliniczne (2022–2025)
- Zalecenia Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP, 2024): doustne antykoncepcje kombinowane, w tym Levlen oraz ich polskie odpowiedniki, są uznawane za bezpieczne i skuteczne u większości kobiet bez współistniejących czynników ryzyka zakrzepicy.
- Wytyczne WHO (2023): kobiety z BMI >35 powinny rozważyć alternatywne metody antykoncepcji.
- Badania polskie (Krajewski i wsp., Ginekologia Polska 2023): przyjmowanie tabletek przy regularnych godzinach sprzyja utrzymaniu skuteczności – wprowadzenie przypomnień SMS lub aplikacji mobilnych poprawia przestrzeganie zaleceń.
- Kliniczne zastosowania poza antykoncepcją (trądzik, PMS, endometrioza) są częste wśród młodych Polek i akceptowane, o ile nie występują przeciwwskazania zdrowotne.
Dostępność i dostawa
| Opakowania | Zawartość | Cena orientacyjna (czerwiec 2024) | Typowa dostępność |
| 21 tabletek | cały cykl (21 dni) | 14–20 zł | Bardzo szeroka, niemal każda apteka |
| 3 x 21 tabletek | na 3 miesiące | ok. 40–55 zł | Popularny zapas w dużych miastach, dostępny w aptekach internetowych |
| 28 tabletek | 21 aktywnych + 7 placebo (cykl 28 dni) | 15–23 zł | Zwykle na zamówienie, dostępne online |
| Miasto | Dostawa apteka → odbiór osobisty | Dostawa apteki internetowej |
| Warszawa | Do 1 dnia | 1–2 dni robocze |
| Kraków, Wrocław, Poznań, Gdańsk | 1–2 dni | 2–3 dni robocze |
| Miasta powiatowe | 2–3 dni | 3–5 dni roboczych |
| Wieś, małe miejscowości | 2–5 dni | 3–7 dni roboczych (zależnie od przewoźnika) |
FAQ – Najczęstsze pytania pacjentek i odpowiedzi
- Czy mogę przesunąć miesiączkę, przyjmując Levlen bez przerwy?
Tak, można pominąć 7-dniową przerwę i rozpocząć następne opakowanie od razu. Stosowane jest to przy wyjazdach, ważnych wydarzeniach, jednak nie powinno praktykować się tego zbyt często bez zgody lekarza. - Zapomniałam przyjąć tabletkę – co mam zrobić?
Przyjmij zapomnianą tabletkę jak najszybciej, nawet jeśli wypada to razem z kolejną. Jeśli minęło ponad 12 godzin – przez najbliższy tydzień stosuj dodatkowe zabezpieczenie. - Czy Levlen może powodować przyrost masy ciała?
U większości osób zmiana wagi jest nieznaczna lub przejściowa. Częstsze są zatrzymania płynów niż faktyczny przyrost tkanki tłuszczowej. - Czy Levlen wpływa na płodność po zaprzestaniu stosowania?
Płodność powraca zazwyczaj w ciągu kilku tygodni po zakończeniu kuracji; nie ma trwałego wpływu na funkcje rozrodcze. - Czy można stosować Levlen razem z suplementami diety?
Większość suplementów jest bezpieczna, jednak należy unikać preparatów z dziurawcem. W przypadku wątpliwości konsultuj się z farmaceutą lub lekarzem.
