Eldepryl (Selegilina) – kompleksowy opis leku dla Pacjentów
Dla specjalisty:
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Selegilina wchłania się szybko z przewodu pokarmowego, maksymalne stężenie uzyskuje w ciągu 0,5–2 godzin od przyjęcia dawki doustnej.
- Biotransformacja: Metabolizowana głównie w wątrobie do L-amfetaminy, L-metamfetaminy oraz desmetyloselegiliny. Metabolity wykazują działanie farmakologiczne.
- Wydalanie: Przede wszystkim przez nerki (z moczem) oraz częściowo z kałem.
- Czas działania: Okres półtrwania wynosi ok. 10 godzin, jednak efekt hamowania MAO-B utrzymuje się nawet do kilku dni ze względu na nieodwracalność wiązania.
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
- Eldepryl jest stosowany głównie jako terapia wspomagająca w leczeniu choroby Parkinsona – jako monoterapia lub w połączeniu z lewodopą.
- Typowe dawki wynoszą 5–10 mg na dobę (zazwyczaj w dwóch dawkach podzielonych).
- Stosowanie leku nie wymaga specjalnych diet, ale należy unikać pokarmów znacznie bogatych w tyraminę.
W praktyce polskiej Eldepryl często stosuje się także u osób starszych, gdzie istotne jest monitorowanie innych, jednocześnie przyjmowanych leków, ze względu na możliwe interakcje.
Dawkowanie rano vs wieczorem
Kiedy przyjmować lek?
- Selegilinę zaleca się przyjmować rano, aby uniknąć zaburzeń snu – lek ma działanie pobudzające.
- Dzieląc dawkę na rano i w południe (np. 5 mg o 8:00 i 5 mg o 12:00), zmniejszamy ryzyko problemów ze snem.
- Przyjmowanie na noc nie jest rekomendowane.
Wskazówki dotyczące regularności:
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo
Selegilina może być przyjmowana zarówno na czczo, jak i z posiłkiem – pokarm nie wpływa istotnie na jej skuteczność ani wchłanianie. Dla polskich pacjentów, którzy często spożywają śniadanie i obiad o regularnych porach, najwygodniej jest przyjmować lek tuż po tych posiłkach, aby zmniejszyć ryzyko zgagi lub podrażnienia żołądka.
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
| Interaktor | Rodzaj interakcji | Zalecenia |
|---|---|---|
| Pokarmy bogate w tyraminę (sery dojrzewające, kiszonki, wędliny) | Ryzyko przełomu nadciśnieniowego | Unikać nadmiaru, zachować umiar |
| Alkohol | Możliwe nasilenie działań niepożądanych | Ograniczyć lub unikać |
| Sympatykomimetyki, SSRI, TLPD, SNRI | Ryzyko zespołu serotoninowego, nadciśnienia | Nie stosować równocześnie – przerwa min. 14 dni |
| Lewodopa | Nasila działanie (efekt pożądany) | Monitorować objawy niepożądane |
| Pozostałe leki przeciwparkinsonowskie | Możliwe interakcje farmakokinetyczne | Konsultować z lekarzem |
Wskazania
| Wskazanie | Oficjalne (ChPL/URPL) | Off-label (wg. piśmiennictwa) |
|---|---|---|
| Choroba Parkinsona (monoterapia lub z lewodopą) | Tak | – |
| Depresja oporna na leczenie | Nie | Sporadycznie, pod ścisłą kontrolą lekarza |
| Choroba Alzheimera, inne zaburzenia otępienne | Nie | Badania eksperymentalne, nierejestrowane |
Dawkowanie wg wskazań klinicznych
| Wskazanie | Dorosły | Dziecko (<18 r.ż.) | Senior (>65–70 r.ż.) |
|---|---|---|---|
| Choroba Parkinsona | 5–10 mg/dobę (w 1–2 dawkach) | Nie zaleca się; brak danych bezpieczeństwa | 5 mg/dobę (monitorowanie działań niepożądanych, można rozważyć zmniejszenie dawki) |
| Depresja (off-label) | 5–10 mg/dobę (pod kontrolą psychiatry) | Nie stosować | Ostrożnie, pod ścisłą kontrolą |
Profil bezpieczeństwa i skutki uboczne
- Częste (≥1/100): bezsenność, bóle głowy, zawroty głowy, nudności, suchość w ustach, dyskinezy (zwłaszcza z lewodopą), ból brzucha.
- Niezbyt częste (≥1/1 000, <1/100): kołatanie serca, podwyższone ciśnienie krwi, zmiany nastroju, niepokój, wysypka.
- Rzadkie (<1/1 000): omamy, poważne reakcje alergiczne, zaburzenia czynności wątroby.
- Ostrzeżenia: Przy jednoczesnym stosowaniu z lewodopą, monitorować objawy dyskinez i halucynacji. Unikać nagłego odstawiania leku.
| Działanie niepożądane | Częstość | Postępowanie |
|---|---|---|
| Bezsenność | Częste | Stosować rano |
| Dyskinezy | Częste | Konsultacja lekarska – ewent. zmniejszyć dawkę lewodopy |
| Omamy | Rzadkie | Pilna konsultacja |
| Kołatanie serca | Niezbyt częste | Monitorowanie, zgłosić lekarzowi |
| Reakcje alergiczne | Rzadkie | Natychmiast odstawić, pilna pomoc medyczna |
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania (porada farmaceuty)
- Zażywaj Eldepryl zawsze o tej samej porze dnia, najlepiej rano i/lub wczesnym popołudniem.
- Nie zwiększaj ani nie zmieniaj dawki samodzielnie – każda zmiana wymaga zgody lekarza.
- Jeśli zapomnisz przyjąć dawkę – weź ją jak najszybciej, ale nie podwajaj następnej dawki.
- Unikaj nagłego odstawiania leku – grozi to nasiloną sztywnością mięśni i innymi powikłaniami.
- Ogranicz spożycie wyrobów wysoko przetworzonych, wędlin dojrzewających, serów pleśniowych.
- Regularnie konsultuj się z lekarzem neurologiem lub geriatrą, szczególnie po zmianie samopoczucia.
- Przechowuj lek w temperaturze poniżej 25°C, poza zasięgiem dzieci.
Alternatywne opcje leczenia (leki refundowane przez NFZ)
- Amandadyna: Lek o działaniu przeciwwirusowym i przeciwparkinsonowskim. Stosowany u pacjentów z różnymi wariantami choroby Parkinsona.
- Lewodopa z inhibitorami dekarboksylazy: Podstawa leczenia Parkinsona w Polsce, wysoka skuteczność, dostępność w wielu preparatach (np. Madopar, Sinemet). Plusy: szybki efekt; minusy: dyskinezy przy długim stosowaniu.
- Pramipeksol, ropinirol: Agoniści dopaminy, dostępni na receptę, refundowane, często stosowane jako monoterapia lub dodatek do lewodopy. Plusy: mniejsze ryzyko dyskinez; minusy: możliwe zaburzenia zachowania, senność.
- Rasagilina: Inhibitor MAO-B, podobnie jak selegilina, dostępny i refundowany. Plusy: mniejsze ryzyko interakcji z tyraminą; minusy: wyższa cena.
- Wszystkie powyższe leki są objęte refundacją NFZ według kryteriów programu lekowego „Leczenie choroby Parkinsona (B.10)”.
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
- Eldepryl (oraz pozostałe preparaty selegiliny) jest zarejestrowany przez URPL (Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych) na podstawie dokumentacji bezpieczeństwa i skuteczności.
- Produkt dostępny wyłącznie na receptę.
- Aktualnie refundowany przez NFZ w leczeniu choroby Parkinsona (stopień refundacji: 30%, z możliwością większej refundacji w ramach w/w programu lekowego).
- Konieczna jest ważna recepta elektroniczna, zarejestrowana w systemie e-Zdrowie.
Najnowsze badania i wskazówki kliniczne (2022–2025)
- Badania z lat 2022–2024 (m.in. Tomaszewski et al., „Neurologia Praktyczna”, 2023) potwierdzają skuteczność i bezpieczeństwo selegiliny jako leku wspomagającego w wczesnych i umiarkowanych stadiach choroby Parkinsona.
- Piśmiennictwo międzynarodowe (European Parkinson's Disease Association, 2023) wskazuje, że selegilina może opóźniać konieczność wdrożenia lewodopy i poprawia jakość życia przez wydłużenie okresów sprawności ruchowej.
- Bieżące wytyczne Polskiego Towarzystwa Neurologicznego (PTN, 2024) rekomendują stosowanie selegiliny w kombinacji z lewodopą lub jako monoterapię u pacjentów młodszych oraz z niskim ryzykiem powikłań.
- Trwają badania kliniczne nad zastosowaniem selegiliny u osób z wczesnym otępieniem, jednak obecnie brak formalnych wskazań rejestracyjnych w tym zakresie.
Źródła:
Dostępność i dostawa
- Eldepryl jest szeroko dostępny w aptekach stacjonarnych i internetowych w Polsce.
- Dostępne popularne opakowania: 30, 50 lub 100 tabletek po 5 mg.
- Orientacyjne ceny (dane na czerwiec 2024): od 14 do 35 zł za opakowanie 50 tabletek 5 mg (z refundacją).
| Miasto | Czas realizacji zamówienia (apteki online) |
|---|---|
| Warszawa | 1–2 dni robocze |
| Kraków | 1–2 dni robocze |
| Łódź | 1–3 dni robocze |
| Wrocław | 1–2 dni robocze |
| Gdańsk, Poznań | 2–3 dni robocze |
| Mniejsze miasta | 2–5 dni roboczych |
FAQ – Najczęściej zadawane pytania pacjentów
- Czy Eldepryl można przyjmować razem z innymi lekami przeciwdepresyjnymi?
Nie, selegilina nie powinna być łączona z SSRI, SNRI, TLPD ani innymi lekami przeciwdepresyjnymi ze względu na wysokie ryzyko groźnych interakcji. Jeśli konieczna jest zmiana leczenia, należy zachować co najmniej 14 dni przerwy. - Czy mogę spożywać normalną dietę podczas leczenia Eldeprylem?
Tak, większość polskich produktów jest bezpieczna w typowych ilościach, jednak warto ograniczyć sery dojrzewające, mocno fermentowane wędliny oraz napoje energetyzujące i alkohol. - Co zrobić, jeśli zapomnę przyjąć swoją dawkę?
Należy zażyć lek jak najszybciej. Jeśli zbliża się już pora kolejnej dawki – nie należy jej podwajać. Staraj się nie pomijać dawek i zażywać lek regularnie codziennie. - Czy Eldepryl powoduje uzależnienie?
Nie. Selegilina nie wywołuje uzależnienia fizycznego ani psychicznego. Jednak nie należy jej nagle odstawiać bez konsultacji z lekarzem. - Czy można prowadzić samochód podczas leczenia?
Tak, ale należy uważać na indywidualne reakcje (np. zawroty głowy, senność). Jeśli występują objawy uboczne, ogranicz prowadzenie pojazdów.
Podsumowanie
Eldepryl (selegilina) to nowoczesny, bezpieczny i skuteczny lek wspomagający leczenie choroby Parkinsona. Przy właściwym stosowaniu oraz pod opieką lekarza przynosi znaczne korzyści w codziennym funkcjonowaniu Pacjenta. W razie pytań warto skonsultować się z farmaceutą lub lekarzem specjalistą.
