Podstawowe informacje o produkcie
Wyjaśnienie dla specjalisty
Dydrogesteron wiąże się wybiórczo z receptorami progesteronowymi, nie wykazując istotnej aktywności estrogennej, androgennej, termogennej ani glikokortykoidowej. Jego szerokie zastosowanie wynika z profilu metabolicznego oraz ograniczonych działań niepożądanych na cykl i parametry biochemiczne w porównaniu do innych progestagenów.
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: szybkość wchłaniania po podaniu doustnym jest wysoka; maksymalne stężenie we krwi osiągane średnio po 0,5–2,5 godziny.
- Metabolizm: rozszerzony efekt pierwszego przejścia w wątrobie; powstają nieaktywne metabolity.
- Wydalanie: głównie z moczem, w postaci metabolitów; całkowita eliminacja następuje zwykle w ciągu 72 godzin.
- Czas działania: 8–12 godzin (zaleca się podział dawki na 2 przyjęcia dobowo w określonych wskazaniach).
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
Duphaston wykorzystywany jest w wielu sytuacjach klinicznych, np. przy zaburzeniach miesiączkowania, endometriozie, niepłodności, grożącym lub nawracającym poronieniu oraz jako element terapii hormonalnej w okresie okołomenopauzalnym. Leczenie dostosowywane jest do indywidualnych potrzeb pacjentki oraz zaleceń lekarza. Typowe dawkowanie wynosi od 10 do 40 mg/dobę – zazwyczaj w podzielonych dawkach, zwykle przyjmowanych rano i wieczorem. W Polsce pacjentki korzystają z Duphastonu zarówno ambulatoryjnie, jak i w warunkach szpitalnych.
Przyjmowanie tabletek należy połączyć z innymi elementami zdrowego trybu życia: zbilansowaną dietą (zgodnie z polskimi wytycznymi), zachowaniem odpowiedniego poziomu aktywności fizycznej i częstą konsultacją u ginekologa.
Dawkowanie rano vs wieczorem – zalety i wady, wskazówki
Zaleca się regularne przyjmowanie tabletki o stałych porach, aby utrzymać stabilny poziom hormonu we krwi i uzyskać optymalny efekt terapeutyczny. Podział dawki na rano i wieczór zmniejsza ryzyko wahań stężenia lub wystąpienia działań niepożądanych (np. senność w ciągu dnia). W przypadku pacjentek stosujących tylko 1 tabletkę dziennie, odpowiednia jest zarówno pora rana, jak i wieczorna – ważna jest konsekwencja.
- Zalety przyjmowania rano: mniejsze ryzyko pominięcia dawki, łatwość włączenia do codziennej rutyny.
- Zalety przyjmowania wieczorem: możliwe zmniejszenie niektórych działań niepożądanych (np. zmęczenia), wygoda w przypadku zapominania rano.
- Wskazówka: wybierz porę odpowiadającą Twojemu trybowi dnia, ale przyjmuj lek regularnie o tej samej godzinie.
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo?
Skuteczność Duphastonu nie zależy od obecności pokarmu, ponieważ pokarm nie wpływa istotnie na biodostępność leku. Tabletki można przyjmować niezależnie od posiłków, jednak w polskich warunkach zaleca się przyjmowanie leku tuż po śniadaniu lub kolacji – to pomaga zwiększyć regularność stosowania oraz zmniejszyć ryzyko podrażnienia żołądka, zwłaszcza u osób z predyspozycjami.
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
| Rodzaj substancji | Możliwe interakcje/zalecenia |
|---|---|
| Pokarm | Nie wpływa na skuteczność; przyjmowanie z posiłkiem może zmniejszyć dolegliwości żołądkowe. |
| Alkohol | Brak istotnej interakcji, jednak nadmierne spożycie niewskazane (możliwe nasilenie działań niepożądanych, np. senności). |
| Inne leki (np. induktory enzymów wątrobowych – karbamazepina, fenytoina) | Ryzyko osłabienia działania dydrogesteronu przez przyspieszenie jego metabolizmu; wymaga konsultacji lekarskiej i ewentualnej modyfikacji dawki. |
| Hormonalne środki antykoncepcyjne | Możliwość interakcji – konieczność indywidualizacji terapii u kobiet stosujących jednocześnie kilka preparatów hormonalnych. |
| Zioła (np. dziurawiec zwyczajny) | Należy unikać stosowania, może osłabiać działanie leku. |
Wskazania
| Wskazanie | Rodzaj (oficjalne/off-label) | Uwagi |
|---|---|---|
| Endometrioza | Oficjalne | Łagodzenie objawów i ograniczenie rozwoju zmian endometrialnych |
| Nieregularne cykle, zaburzenia miesiączkowania | Oficjalne | Przywracanie regularności cyklu |
| Krwawienia z macicy o podłożu hormonalnym | Oficjalne | Kontrola i zapobieganie |
| Niedomoga lutealna (niepłodność z powodu niedoboru progesteronu) | Oficjalne | Zwiększenie szans na ciążę |
| Grożące lub nawracające poronienie | Oficjalne | Podtrzymanie ciąży |
| Terapia hormonalna zastępcza u kobiet w okresie menopauzy | Oficjalne | W skojarzeniu z estrogenami |
| Zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS) | Off-label | Stosowane w wybranych przypadkach jako wsparcie terapii objawowej |
| Brak miesiączki (pierwotny i wtórny) | Oficjalne | Po wykluczeniu innych przyczyn |
Dawkowanie wg wskazań klinicznych
| Wskazanie | Dawkowanie dorosłych | Dawkowanie dzieci i młodzieży* | Dawkowanie seniorów* |
|---|---|---|---|
| Endometrioza | 10 mg 2–3 x dziennie w dniach 5–25 cyklu/cały cykl wg zaleceń | Nie zalecane | Jak u dorosłych; indywidualizacja w obecności chorób przewlekłych |
| Nieregularne cykle | 10 mg dziennie przez 14 ostatnich dni cyklu | Nie zalecane | Jak wyżej |
| Krwawienia maciczne | 20–30 mg/dobę przez 5–7 dni, wg zaleceń | Nie zalecane | Jak wyżej |
| Niedomoga lutealna | 10 mg dziennie w fazie lutealnej cyklu | Nie zalecane | Jak wyżej |
| Grożące/nawracające poronienie | 40 mg doraźnie, następnie 10 mg co 8 godzin przez kilka dni | Nie zalecane | Jak wyżej |
| Hormonoterapia zastępcza | 10 mg dziennie przez 12–14 dni/miesiąc | Nie dotyczy | Jak wyżej |
*Dydrogesteron nie jest na ogół wskazany u osób poniżej 18 roku życia i powinien być stosowany u seniorów ostrożnie po konsultacji lekarskiej.
Profil bezpieczeństwa i skutki uboczne
| Częstość | Działanie niepożądane | Uwagi |
|---|---|---|
| Bardzo częste (>1/10 pacjentów) | Bóle głowy, uczucie zmęczenia | Ustępują zwykle po kilku dniach |
| Częste (1/10–1/100) | Krwawienia przełomowe, tkliwość piersi, nudności | Zazwyczaj nie wymagają odstawienia leku |
| Niezbyt częste (1/100–1/1000) | Obrzęki, zmiany nastroju, wysypka | Wymagają obserwacji |
| Rzadkie (<1/1000) | Swędzenie, reakcje alergiczne, żółtaczka cholestatyczna | Wskazane natychmiastowe odstawienie i konsultacja lekarska |
Ostrzeżenia:
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania
- Przyjmuj lek regularnie o wyznaczonej porze, popijając szklanką wody.
- Nie stosuj podwójnych dawek w razie pominięcia jednej tabletki – przyjmij kolejną o zwykłej porze.
- Nie przerywaj leczenia bez konsultacji z lekarzem, nawet jeśli objawy ustąpią.
- Stosuj się do zaleceń ginekologa odnośnie długości terapii i kontroli cyklicznych badań (np. USG endometrium).
- Zgłaszaj wszelkie działania niepożądane do lekarza lub farmaceuty oraz do Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych.
- Przechowuj lek w temperaturze poniżej 25°C, poza zasięgiem dzieci.
Alternatywne opcje leczenia
- Naturalny progesteron (np. Luteina, Progestan – refundowane preparaty NFZ): podobny profil działania, wyższa biodostępność po podaniu dopochwowym, możliwość stosowania u kobiet z nietolerancją dydrogesteronu.
- Inne progestageny syntetyczne (np. medroksyprogesteron): dostępność jako refundowane preparaty iniekcyjne i doustne, większe ryzyko działań niepożądanych metabolicznych.
- Antykoncepcja hormonalna dwuskładnikowa: stosowana w wybranych zaburzeniach miesiączkowania, ogranicza objawy endometriozy ale nie jest refundowana we wszystkich wskazaniach.
- Leczenie niefarmakologiczne: dieta, aktywność fizyczna, techniki relaksacyjne w leczeniu łagodnych objawów PMS – nie zastępują terapii hormonalnej, lecz mogą być pomocne.
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
- URPL: Dydrogesteron zarejestrowany przez Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych.
- MZ: Produkt dopuszczony do obrotu w Polsce na podstawie decyzji Ministra Zdrowia.
- NFZ: Obecnie Duphaston nie figuruje na liście leków refundowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia (stan na maj 2024).
- Wymagania dotyczące recepty: Lek wydawany wyłącznie na receptę, nie podlega powtórnemu wykupowi bez nowej konsultacji lekarskiej.
Najnowsze badania i wskazówki kliniczne (2022–2025)
- Europejskie Towarzystwo Ginekologiczne (ESHRE 2022) uznaje dydrogesteron za skuteczny i bezpieczny w leczeniu niepłodności lutealnej oraz w podtrzymaniu ciąży we wczesnym okresie.
- Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników zaleca dydrogesteron jako jeden z podstawowych leków w leczeniu grożącego poronienia oraz zaburzeń miesiączkowania (Stanowisko PTGiP 2024).
- Najnowsze publikacje (Metwally M. i wsp., "Dydrogesterone for luteal support in IVF: meta-analysis", Fertil Steril 2024) potwierdzają skuteczność leku w porównaniu do naturalnego progesteronu u pacjentek z niepłodnością.
Dostępność i dostawa
Duphaston występuje głównie w opakowaniach po 20 i 60 tabletek (10 mg). Przeciętna cena za 20 tabletek to 32–39 zł, za 60 tabletek – 85–110 zł (ceny na czerwiec 2024, różnice w aptekach stacjonarnych i internetowych).
| Miasto | Dostawa z apteki internetowej | Dostępność stacjonarna |
|---|---|---|
| Warszawa | 1 dzień roboczy | Bardzo dobra |
| Kraków | 1-2 dni robocze | Bardzo dobra |
| Gdańsk | 1-2 dni robocze | Średnia – zalecana rezerwacja online |
| Poznań | 1 dzień roboczy | Dobra |
| Wrocław | 1 dzień roboczy | Dobra |
FAQ – najczęstsze pytania pacjentów
1. Czy Duphaston można stosować w ciąży?
Duphaston jest często przepisywany w celu podtrzymania ciąży w przypadku jej zagrożenia lub nawracających poronień. Leczenie powinno się jednak zawsze odbywać pod ścisłą kontrolą lekarza prowadzącego.
2. Czy lek można stosować z innymi lekami hormonalnymi?
Dydrogesteron może być stosowany w połączeniu z estrogenami w terapii zastępczej lub z innymi lekami hormonalnymi, ale wymaga to indywidualnej oceny lekarza i ścisłego nadzoru z uwagi na ryzyko interakcji.
3. Co zrobić, jeśli zapomnę przyjąć tabletkę?
Pominiętą dawkę należy przyjąć tak szybko, jak to możliwe, ale jeśli zbliża się pora kolejnej dawki, nie należy przyjmować podwójnej ilości. Kontynuuj leczenie według harmonogramu.
4. Czy Duphaston powoduje zwiększenie masy ciała?
Nie obserwuje się istotnego wpływu dydrogesteronu na masę ciała u większości pacjentek. U niektórych może dojść do niewielkich wahań masy ciała w wyniku retencji płynów, które zwykle ustępują po zakończeniu terapii.
5. Czy lek ma wpływ na jazdę samochodem?
Dydrogesteron nie wykazuje działania uspokajającego, jednak w przypadku wystąpienia zawrotów głowy lub senności należy powstrzymać się od prowadzenia pojazdów do czasu ustąpienia objawów.
