Divalproex

Podstawowe informacje o produkcie

Dla specjalisty

Divalproex jest połączeniem kwasu walproinowego i jego soli sodowej, wykazującym działanie poprzez nasilenie transmisji GABAergicznej poprzez hamowanie enzymów rozkładających GABA oraz wpływ na kanały sodowe zależne od napięcia, co przekłada się na ograniczenie nadmiernej pobudliwości neuronów oraz efekt stabilizujący.

Farmakokinetyka

• Wchłanianie: Biodostępność doustna wynosi 80–100%. Tabletki o przedłużonym uwalnianiu zapewniają stopniowe uwalnianie substancji czynnej przez 12–24 h.
• Metabolizm: Wątroba, głównie poprzez sprzęganie z glukuronianem oraz β-oksydację. Może potencjalnie wpływać na aktywność enzymów wątrobowych.
• Wydalanie: Przez nerki, głównie w postaci metabolitów.
• Czas działania (t1/2): 8–20 godzin (średnio 12 godzin), zależny od wieku, dawki, chorób współistniejących oraz czynności nerek/wątroby.

Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki

Divalproex jest zalecany przede wszystkim w leczeniu padaczki (różne typy napadów), choroby afektywnej dwubiegunowej (mania i profilaktyka nawrotów), a także w profilaktyce migren. U niektórych pacjentów stosowany jest również off-label w zaburzeniach zachowania, zespole Tourette’a lub neuralgii. Leczenie jest długotrwałe, a efekty odczuwalne są po kilku dniach–tygodniach systematycznego zażywania. Lek należy przyjmować regularnie, najlepiej o stałych porach dnia, popijając wodą. Nie należy przerywać leczenia nagle bez porozumienia z lekarzem. Dawkę oraz schemat leczenia ustala lekarz, biorąc pod uwagę wiek, masę ciała, typ choroby, inne choroby współistniejące oraz stosowane leki.

Typowe dawki i schemat stosowania

• Dorosły: Zazwyczaj dawka początkowa wynosi 10–15 mg/kg m.c./dobę, z możliwością stopniowego zwiększania do 20–30 mg/kg m.c./dobę.
• Dziecko: Dawki indywidualne, pod nadzorem lekarza specjalisty, często zaczynane od niższych wartości i stopniowo zwiększane.
• Seniorzy: Często stosowane niższe dawki początkowe ze względu na zwiększone ryzyko działań niepożądanych oraz zaburzenia czynności wątroby/nerek.

Dawkowanie rano vs wieczorem

Divalproex można przyjmować raz lub dwa razy na dobę, zależnie od postaci leku (standardowa/przedłużone uwalnianie) oraz wskazań.

• Zalety dawkowania rano: Większa czujność co do regularności, łatwiejsze kontrolowanie objawów w ciągu dnia.
• Zalety dawkowania wieczorem: Możliwość zminimalizowania działań ubocznych dotyczących senności, nudności; wygodniejsze dla osób pracujących.
• Wskazówki: Przyjmować lek o tej samej porze każdego dnia. Skonsultować preferowany schemat godzinowy z lekarzem – nie każda postać/decyzja pasuje dla każdego pacjenta.

Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo

Divalproex można przyjmować niezależnie od posiłków, jednak polskie wytyczne zalecają stosowanie leku podczas lub po posiłku, aby zminimalizować ryzyko podrażnienia żołądka i nudności. Przy tradycyjnych polskich śniadaniach/obiadach (np. chleb, nabiał, ciepłe posiłki) najlepiej włączyć lek do jednego z większych posiłków. Nie popijać mlekiem ani sokami cytrusowymi. Unikać dużych dawek alkoholu.

Ostrzeżenia dotyczące interakcji

Wskazania

Dawkowanie wg wskazań klinicznych

Profil bezpieczeństwa / skutki uboczne

• Częste skutki uboczne (>1/10): senność, drżenie rąk, zaburzenia żołądkowo-jelitowe (nudności, ból brzucha, biegunka), przyrost masy ciała, wypadanie włosów (przemijające), niewielkie zmiany nastroju.
• Rzadkie/ciężkie: uszkodzenie wątroby, zapalenie trzustki, reakcje alergiczne (wysypka, obrzęk twarzy), zaburzenia hematologiczne (małopłytkowość), encefalopatia.
• Ostrzeżenia: Konieczność regularnych badań kontrolnych wątroby i krwi, szczególnie podczas pierwszych 6 miesięcy stosowania.

W przypadku wystąpienia żółtaczki, gorączki, ciężkich bólów brzucha lub znacznego pogorszenia samopoczucia należy natychmiast skontaktować się z lekarzem.

Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania

• Przyjmuj lek regularnie, zawsze o tej samej porze.
• Nie przerywaj leczenia bez uzgodnienia z lekarzem.
• Zapamiętaj codzienną dawkę, korzystaj z przypomnień (np. w telefonie).
• Kontroluj masę ciała i regularnie wykonuj badania wątroby oraz krwi (zalecana kontrola co 3–6 miesięcy).
• Unikaj alkoholu lub ogranicz jego spożycie podczas leczenia.
• W przypadku pominięcia dawki – przyjmij ją jak najszybciej, ale nie podwajaj dawki.
• Stosuj się do wszystkich zaleceń lekarskich i zgłaszaj niepokojące objawy.

Alternatywne opcje leczenia

• Karbamazepina – skuteczna w padaczce częściowej, padaczce z napadami wtórnie uogólnionymi. Może powodować więcej interakcji lekowych i uczuleń. Refundowana przez NFZ.
• Lamotrygina – alternatywa również dla pacjentów z chorobą afektywną dwubiegunową, niższe ryzyko przyrostu masy ciała. Może wywołać reakcje skórne. Refundowana przez NFZ.
• Levetiracetam – tolerowany przez pacjentów z innymi schorzeniami, mniej interakcji, refundowany.
• Topiramat – stosowany przy padaczce i migrenie, może powodować utratę masy ciała i zaburzenia koncentracji.
• Węglan litu – w chorobie afektywnej dwubiegunowej, ale wymaga ścisłego monitoringu stężenia i funkcji nerek.

Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce

Lek Divalproex (diwalproinian sodu) posiada pozwolenie na dopuszczenie do obrotu wydane przez URPL (Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych). Wskazania refundacyjne i poziom odpłatności regulowane są przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) oraz rozporządzenia Ministra Zdrowia. Do nabycia leku wymagane jest posiadanie aktualnej recepty lekarskiej (nie dotyczy e-recept). Refundacja obowiązuje głównie w padaczce i niektórych formach choroby afektywnej dwubiegunowej. Przy zmianie przepisów, lista refundacyjna jest aktualizowana co dwa miesiące.

Najnowsze badania i wskazówki kliniczne (2022–2025)

• Stosowanie u kobiet: Polskie Towarzystwo Epileptologii zdecydowanie odradza zastosowanie Divalproex u kobiet w wieku rozrodczym bez ścisłej konieczności ze względu na ryzyko wad rozwojowych płodu i zaburzeń neurokognitywnych u dzieci (zalecenie PTEM 2023). Zalecane jest poradnictwo antykoncepcyjne i rozważenie alternatyw.
• Nowoczesne protokoły terapeutyczne: Badania z lat 2022–2024 (m.in. z udziałem polskich ośrodków) wykazują, że Divalproex pozostaje skuteczną opcją kontrolowania napadów u pacjentów z lekooporną padaczką oraz jest bezpieczny w długoterminowym stosowaniu pod warunkiem ścisłego monitoringu.
• Zalecenia EAN i ILAE: Wskazują na konieczność personalizacji leczenia i uwzględnienia indywidualnych oczekiwań oraz profilu bezpieczeństwa leku.
• Piśmiennictwo:
  • Jędrzejczak J. i wsp., "Padaczka – nowoczesne wyzwania terapeutyczne", Polski Przegląd Neurologiczny, 2023; 19(1): 41–57.
  • Krause I. i wsp., "Zasady farmakoterapii padaczki", Neurologia Praktyczna 2024; 13(2): 86–100.

Dostępność i dostawa

• Divalproex (oraz ekwiwalentne polskie preparaty – Depakine, Convulex) dostępny jest w polskich aptekach, w opakowaniach najczęściej po 30, 50 lub 100 tabletek.
• Orientacyjna cena (maj 2024): 50–90 zł za opakowanie 30 tabletek 500 mg (przy refundacji niższa, nawet 3–20 zł).
• Możliwość realizacji recept przez e-apteki z dostawą kurierem lub do paczkomatu.

* dostępność stacjonarna dotyczy dostępności przynajmniej jednego preparatu w danej grupie.

FAQ – najczęstsze pytania pacjentów

1. Czy Divalproex można łączyć z paracetamolem lub ibuprofenem?
   Tak, można, o ile nie przekracza się zalecanych dawek. Zawsze skonsultuj nowe leki z lekarzem.
2. Czy Divalproex powoduje przyrost masy ciała?
   Może, szczególnie przy długotrwałym stosowaniu. Zalecana jest regularna aktywność fizyczna i kontrola diety.
3. Czy można prowadzić pojazdy po zażyciu Divalproex?
   Lek może wywołać senność i zaburzenia koordynacji. W początkowej fazie leczenia zachować szczególną ostrożność lub zrezygnować z prowadzenia pojazdów.
4. Czy Divalproex jest bezpieczny w ciąży?
   Nie zaleca się stosowania tego leku w ciąży z powodu ryzyka dla płodu. Kobiety w wieku rozrodczym powinny konsekwentnie stosować antykoncepcję i skonsultować ewentualność ciąży z lekarzem.
5. Jakie badania kontrolne są zalecane podczas leczenia Divalproex?
   Regularne badania funkcji wątroby, morfologia krwi, poziom leku we krwi i, w razie potrzeby, parametry krzepnięcia.