Desogen (Desogestrel / Etinylestradiol) – kompleksowy opis leku dla pacjentów
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Szybkie, powyżej 80% substancji czynnej wchłania się po podaniu doustnym.
- Metabolizm: Desogestrel ulega szybkiemu metabolizmowi do aktywnego 3-keto-desogestrelu w wątrobie; etinylestradiol metabolizowany jest poprzez układ CYP3A4. U osób z niewydolnością wątroby – wydłużony Tmax.
- Wydalanie: Głównie z moczem i częściowo z żółcią (forma sprzężona).
- Czas działania: Około 24 godziny, co determinuje konieczność codziennego przyjmowania tabletek o stałej porze.
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
Typowe dawki:
- Początek stosowania – najlepiej w pierwszym dniu cyklu miesiączkowego;
- Tabletki przyjmować codziennie – o tej samej godzinie, popijając wodą;
- Nie wolno przerywać cyklu bez konsultacji z lekarzem;
- Należy przechowywać lek poza zasięgiem dzieci, w temp. poniżej 25°C;
- Rutynowe konsultacje ginekologiczne (min. raz w roku).
Dawkowanie rano vs wieczorem
Dawkowanie o tej samej porze:
| Poranek | Wieczór | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| łatwiej powiązać z poranną rutyną ryzyko zapomnienia, gdy jesteśmy w pośpiechu | Stosuj lek zgodnie ze swoją codzienną rutyną – ważniejsza od pory posiłku jest regularność. U Polek często lek przyjmowany jest rano przy śniadaniu lub wieczorem po kolacji.
| Interakcja | Skutek | Działania zapobiegawcze |
|---|---|---|
| Leki przeciwpadaczkowe (np. karbamazepina, fenytoina) | Obniżenie skuteczności antykoncepcji | Stosuj dodatkową ochronę (prezerwatywa), skonsultuj się z lekarzem |
| Antybiotyki (np. ryfampicyna) | Osłabienie działania antykoncepcyjnego | Stosuj dodatkowe zabezpieczenie podczas terapii |
| Grypa alkoholowa | Brak istotnych interakcji przy umiarkowanym spożyciu | Zachowaj umiar, unikaj alkoholu w dużych ilościach |
| Sok grejpfrutowy/ziele dziurawca | Może nasilać metabolizm hormonów – ryzyko zmniejszenia skuteczności | Unikaj równoczesnego stosowania |
Wskazania
| Wskazanie | Typ | Opis |
|---|---|---|
| Antykoncepcja doustna | Oficjalne | Zapobieganie nieplanowanej ciąży u kobiet w wieku rozrodczym |
| Regulacja cyklu | Off-label | Leczenie zaburzeń cyklu miesiączkowego (np. nieregularne, bolesne miesiączki) |
| Zespół napięcia przedmiesiączkowego | Off-label | Łagodzenie objawów PMS przy braku przeciwwskazań |
| Leczenie trądziku hormonalnego | Off-label | Dla kobiet dorosłych w przypadku nieskuteczności innych leków |
Dawkowanie wg wskazań klinicznych
| Populacja | Dawka zalecana | Uwagi |
|---|---|---|
| Dorośli | 1 tabletka/dobę przez 21 dni, potem 7 dni przerwy | Cykliczne stosowanie |
| Młodzież 12-18 lat | Możliwe stosowanie w porozumieniu z lekarzem, w standardowym schemacie | Wymagana szczególna kontrola bezpieczeństwa |
| Pacjentki 40+ i seniorki | Nie zalecany powyżej 45-50 r.ż.; decyzja lekarza | Ryzyko powikłań naczyniowych |
Profil bezpieczeństwa / skutki uboczne
- Częste (≥1/100, <1/10): nudności, tkliwość piersi, ból głowy, wahania nastroju, plamienia międzymiesiączkowe, wzrost masy ciała
- Sporadyczne (≥1/1000, <1/100): trądzik, spadek libido, obrzęki, migrena
- Bardzo rzadkie (≥1/10 000): zakrzepica żylna/zatorowość płucna, uszkodzenie wątroby, nadciśnienie
- Ostrzeżenia: Ryzyko zdarzeń zakrzepowo-zatorowych – większe u kobiet palących, powyżej 35 r.ż., z otyłością, niewydolnością krążenia, czynnikami genetycznymi (mutacja Leiden itp.). Lek nie jest zalecany przy przebytych zaburzeniach krzepnięcia bądź chorobach naczyń.
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania
- Przyjmuj tabletkę regularnie: Konsekwentność jest najważniejsza – ustaw przypomnienie w telefonie lub wykorzystaj aplikację.
- Co zrobić w przypadku pominięcia dawki? Przyjmij zapomnianą tabletkę jak najszybciej, a kolejną o zwykłej porze. Jeśli opóźnienie przekracza 12 godzin – konieczna dodatkowa ochrona antykoncepcyjna do końca cyklu.
- Nie przerywaj leku bez decyzji lekarza: Mogłoby to prowadzić do rozregulowania cyklu i spadku skuteczności antykoncepcji.
- Informuj lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach: Szczególnie przeciwpadaczkowe, rifampicynę, dziurawiec.
- Regularne badania kontrolne: Ginekolog min. raz w roku, cytologia zgodnie z zaleceniami.
Alternatywne opcje leczenia
- Leki refundowane przez NFZ: Aktualnie dostępne są głównie jedno- i dwuskładnikowe doustne leki hormonalne np. Rigevidon, Syndi-35 (refundacja pod wybrane wskazania), Yasminelle (przy trądziku).
- Porównanie:
- Preparaty z drospirenonem: Niższy ryzyko retencji wody, lepszy wpływ na masę ciała, wyższy koszt.
- Preparaty jednoskładnikowe (mini-pill): Bez estrogenów, niższe ryzyko zakrzepicy, gorsza kontrola cyklu.
- Antykoncepcja długoterminowa (wkładki wewnątrzmaciczne, implanty): Wysoka skuteczność, konieczność zabiegu.
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
- Rejestracja: Każdy preparat złożony (desogestrel/etinylestradiol) musi mieć pozwolenie na dopuszczenie do obrotu wydane przez URPL (Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych).
- Lek na receptę: Wydawanie wyłącznie na podstawie recepty lekarskiej (e-recepta ważna przez 365 dni).
- Refundacja NFZ: Standardowo brak refundacji; częściowo refundowany w wybranych wskazaniach off-label (np. poważne zaburzenia miesiączkowania), decyzja indywidualna.
- Bieżące wytyczne Ministerstwa Zdrowia dotyczące bezpieczeństwa i stosowania.
Najnowsze badania i wskazówki kliniczne (2022–2025)
Najnowsze rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników (PTGiP, 2024) podkreślają, że preparaty zawierające desogestrel/etinylestradiol charakteryzują się wysoką skutecznością nawet przy typowych pominięciach pojedynczej dawki, o ile zostanie ona przyjęta w ciągu 12 godzin. Nowelizacja z 2023 r. dotycząca leczenia kobiet z czynnikami ryzyka zakrzepicy dopuszcza, aby decyzję o stosowaniu podejmował zawsze lekarz po rzetelnej ocenie ryzyka. Literatura:
Dostępność i dostawa
Dostępny w większości aptek stacjonarnych oraz internetowych; wydanie wyłącznie z receptą.
| Opakowanie | Tabletki | Orientacyjna cena (PLN, 2024) | Dostawa do głównych miast | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Desogen | 21/28 tabl. | 35–48 zł | Warszawa, Kraków, Poznań, Gdańsk: 1–2 dni robocze Lublin, Szczecin, Wrocław od 2–3 dni roboczych | Nie zaleca się stosowania tego leku w okresie karmienia piersią ze względu na obecność estrogenu, który może zmniejszać ilość pokarmu.
| Dawkowanie: No selection | 0.15/30mg/mcg |
|---|---|
| Opakowanie: No selection | 21 pill, 42 pill, 63 pill, 84 pill, 105 pill, 126 pill |
