Dasatinib

Dasatynib – kompleksowy przewodnik dla pacjenta

Farmakokinetyka

• Wchłanianie: Szybko wchłania się po podaniu doustnym, największe stężenia w osoczu (C_max) osiąga po 0,5–3 godzinach.
• Metabolizm: Intensywny metabolizm w wątrobie (gł. przez CYP3A4), powstają liczne metabolity nieczynne farmakologicznie.
• Wydalanie: Głównie z kałem (85%), w niewielkim stopniu z moczem (4%).
• Okres półtrwania: Około 3–5 godzin.

Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki

Dasatynib stosuje się przewlekle, codziennie w ustalonych dawkach. Najczęściej stosowane dawki to 100 mg na dobę w CML oraz 140 mg w Ph+ ALL, raz dziennie (w zależności od zaleceń lekarza, masy ciała i ogólnego stanu pacjenta). Początkowa dawka i jej ewentualna modyfikacja zależą od stanu klinicznego, funkcji nerek i wątroby oraz tolerancji pacjenta. Tabletki należy połykać w całości popijając wodą, nie rozgryzać. Nie należy przerywać ani zmieniać dawkowania bez konsultacji z lekarzem.

Dawkowanie rano vs wieczorem – wskazówki

• Nie ma obowiązującego wymogu przyjmowania dasatynibu o konkretnej porze dnia, ale dla zachowania systematyczności zaleca się przyjmowanie go codziennie o tej samej godzinie.
• Pacjenci w Polsce najczęściej wybierają porę poranną, co ułatwia pamiętanie o zażyciu leku oraz monitorowanie ewentualnych działań niepożądanych w ciągu dnia.
• W wyjątkowych przypadkach, gdy działania niepożądane (np. nudności) są uciążliwe, lekarz może zalecić zmianę pory przyjmowania.
• Ważna jest regularność – zaleca się ustawienie przypomnienia w telefonie lub prowadzenie kalendarza przyjmowania leków.

Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo?

• Dasatynib można przyjmować niezależnie od posiłku. Pokarm nie wpływa istotnie na skuteczność leku.
• Ważne: Unikać jednoczesnego stosowania z produktami o wysokiej zawartości wapnia i magnezu (np. mleko, suplementy diety), ponieważ mogą one zmniejszać wchłanianie niektórych leków onkologicznych.
• W diecie polskiej typowe śniadania (pieczywo, nabiał, jajka) nie wymagają szczególnej modyfikacji, jednak tabletka powinna być popita dużą ilością wody.
• Nie należy przyjmować leku wraz z sokiem grejpfrutowym ani bezpośrednio po „ciężkich” posiłkach tłustych — mogą one zaburzać metabolizm leku przez wpływ na CYP3A4.

Ostrzeżenia dotyczące interakcji

Wskazania

Dawkowanie wg wskazań klinicznych

Profil bezpieczeństwa – skutki uboczne

Uwaga: W razie pojawienia się duszności, gorączki, krwawień lub ciężkiego złego samopoczucia – KONIECZNY pilny kontakt z lekarzem!

Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania – rady farmaceuty

• Trzymać lek poza zasięgiem dzieci, w oryginalnym opakowaniu, w suchym miejscu.
• Nie przełamywać ani nie kruszyć tabletek – zwiększa to ryzyko ekspozycji dla osób niebędących pacjentami.
• Unikać kontaktu leku z osobami w ciąży i karmiącymi – substancja czynna przenika przez łożysko i może przenikać do mleka.
• Nie należy prowadzić pojazdów lub obsługiwać maszyn, jeśli lek powoduje zawroty głowy lub senność.
• Regularnie wykonywać zalecone przez lekarza badania morfologii krwi, funkcji wątroby i nerek.
• Przyjąć lek najlepiej o tej samej porze każdego dnia – w celu utrzymania stałego poziomu substancji czynnej we krwi.

Alternatywne opcje leczenia

• Imatynib – inhibitor kinaz tyrozynowych I generacji, skuteczny w pierwszoliniowym leczeniu CML; refundowany przez NFZ.
• Nilotynib – II generacja, wyższa skuteczność w niektórych mutacjach, inny profil bezpieczeństwa; refundowany w wybranych wskazaniach.
• Bosutynib – nowsza opcja terapeutyczna dla pacjentów z opornością na inne inhibitory.
• Ponatynib – stosowany w przypadku wystąpienia szczególnych mutacji, np. T315I, w refundacji ograniczonej.

Wybór odpowiedniego leku zależy od historii choroby, wyników badań genetycznych, profilu działań niepożądanych oraz decyzji konsylium hematologicznego.

Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce

• Nadzór nad produktem: Dasatynib posiada pozwolenie na dopuszczenie do obrotu wydane przez Europejską Agencję Leków (EMA), uznawane przez URPL (Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych).
• Dostępność: Lek wydawany jest na receptę specjalną („Rpz”) wypisywaną przez lekarza onkologa lub hematologa.
• Refundacja: Produkt objęty jest refundacją przez NFZ w wybranych wskazaniach zgodnie z aktualnym Obwieszczeniem Ministra Zdrowia. Istnieje obowiązek przedstawienia zaświadczenia o rozpoznaniu i potwierdzenia zgodności ze schematem terapeutycznym.
• Recepta: Lek wydawany jest wyłącznie na receptę ważną 7-30 dni (zależnie od dawki i wskazania).

Najnowsze badania/wskazówki kliniczne (2022–2025)

• Wg wytycznych Polskiego Towarzystwa Hematologów i Transfuzjologów (PTHiT) oraz European LeukemiaNet (ELN 2022), dasatynib stanowi standard II linii w leczeniu CML oraz alternatywę w przypadku nietolerancji/nieskuteczności innych leków.
• Systematyczny przegląd „Dasatinib in CML and Ph+ ALL – current status and innovations” (2023, Oncol. Hematol. Review) potwierdza korzyści terapeutyczne dla pacjentów po niepowodzeniu imatynibu.
• Według zaleceń PTOK (Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej) z 2024 roku, dasatynib może być stosowany u dzieci i młodzieży, pod warunkiem specjalistycznego nadzoru.
• Rejestracja nowych wskazań off-label (np. w leczeniu niektórych nowotworów litych) jest przedmiotem badań klinicznych fazy II–III (baza EudraCT, ClinicalTrials.gov).
• Przegląd bezpieczeństwa FDA/EMA za lata 2022–2024 nie wykazał istotnie nowych zagrożeń, poza potwierdzeniem potrzeby monitorowania hematologicznego i ryzyka płynu w opłucnej.

Dostępność i dostawa

• Dostępny w większości aptek na zamówienie, czas realizacji uzależniony od lokalizacji i dostaw.

W przypadku potrzeby sprowadzenia leku w mniej popularnej dawce – czas oczekiwania może wydłużyć się do tygodnia. Sugerowane jest wcześniejsze zamawianie w aptece i potwierdzanie dostępności.

FAQ – najczęściej zadawane pytania przez pacjentów

1. Czy mogę odstawić dasatynib, jeśli czuję się dobrze?
   Nie należy odstawiać leku ani zmieniać dawkowania bez zgody lekarza. Nawet przy braku objawów klinicznych konieczna jest kontynuacja leczenia do czasu uzyskania pełnej remisji i według aktualnych zaleceń specjalisty.
2. Czy dasatynib można stosować z innymi lekami na nadciśnienie, cukrzycę etc.?
   Tak, ale zawsze należy poinformować lekarza i farmaceutę o wszystkich przyjmowanych lekach, suplementach i ziołach. Część leków może wchodzić w niebezpieczne interakcje z dasatynibem.
3. Czy przyjmowanie dasatynibu wpływa na płodność lub ciążę?
   Dasatynib może mieć negatywny wpływ na płodność, ciążę i rozwój płodu. Kobiety w wieku rozrodczym powinny stosować skuteczną antykoncepcję, a leczenie w ciąży możliwe jest tylko w szczególnych przypadkach i pod ścisłym nadzorem specjalistów.
4. Czy mogę prowadzić samochód po przyjęciu dasatynibu?
   Jeśli nie występują zawroty głowy, senność ani zaburzenia koncentracji – tak. W przeciwnym razie prowadzenie pojazdów nie jest zalecane.
5. Kiedy skonsultować się z lekarzem pilnie w trakcie leczenia?
   Przy gorączce, nagłej duszności, obrzękach, krwawieniach, wybroczynach skórnych lub szybko postępującym pogorszeniu samopoczucia – należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza lub na SOR.