Clarithromycinum — Kompendium wiedzy dla pacjentów
Dla specjalistów:
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Po podaniu doustnym wchłanianie jest szybkie. Biodostępność około 50%, wzrasta przyjmując lek z posiłkiem.
- Metabolizm: Wątroba, główny metabolit czynny – 14-hydroksyklarytromycyna.
- Wydalanie: Około 40% z moczem, 40% z kałem (jako metabolity oraz lek macierzysty).
- Czas półtrwania: 3-7 godzin (zależnie od dawki i postaci).
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
Clarithromycin stosuje się powszechnie w leczeniu zakażeń bakteryjnych, szczególnie układu oddechowego (angina, zapalenie gardła, zapalenie zatok, oskrzeli, płuc), niektórych zakażeń skóry i tkanek miękkich oraz w eradykacji Helicobacter pylori jako element schematów skojarzonych (np. tzw. terapia potrójna).
Typowe dawki:
Dawkowanie rano vs wieczorem
- Najczęściej zalecana dawka: co 12 godzin, np. rano i wieczorem.
- Najlepiej przyjmować lek o tych samych porach dnia, aby utrzymać stały poziom substancji czynnej we krwi.
- Brak jednoznacznych zaleceń co do przewagi przyjmowania rano lub wieczorem; regularność ważniejsza niż konkretna pora.
- W razie pominięcia dawki – przyjąć jak najszybciej, ale nie łączyć z kolejną dawką.
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo
- Można przyjmować z jedzeniem lub niezależnie od posiłku.
- Pokarm nieznacznie spowalnia wchłanianie, ale nie wpływa na skuteczność leku.
- Dla osób z dolegliwościami żołądkowymi zaleca się przyjmowanie preparatu po posiłku w celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia nudności i bólów brzucha.
- Typowa polska dieta nie wpływa istotnie na metabolizm leku.
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
| Interakcja | Opis/zalecenia |
|---|---|
| Pokarm | Nie ma klinicznie istotnych interakcji; można stosować z jedzeniem. |
| Alkohol | Wskazane zachowanie ostrożności; alkohol może nasilać działania niepożądane, zwłaszcza ze strony przewodu pokarmowego i wątroby. |
| Leki |
|
Ważne:
Wskazania
| Wskazania oficjalne (ChPL) | Wskazania dodatkowe (off-label) |
|---|---|
|
|
Dawkowanie według wskazań klinicznych
| Wskazanie | Dawka - Dorośli | Dawka - Dzieci | Dawka - Seniorzy* | Czas trwania terapii |
|---|---|---|---|---|
| Zakażenia dróg oddechowych, skóry i tkanek miękkich | 250–500 mg co 12 h | 7,5 mg/kg mc. co 12 h | Szczególna ostrożność — jak dorośli (ew. wolniejsze dawki i monitorować funkcje nerek/wątroby) | 7–14 dni |
| Eradykacja Helicobacter pylori (w skojarzeniu) | 500 mg co 12 h | niezalecane | jw. | 7 dni |
| Mycobacterium avium complex | 500 mg co 12 h | jw. | jw. | zgodnie z zaleceniami lekarza indywidualnie |
*Dla seniorów i osób z niewydolnością nerek/wątroby możliwa modyfikacja dawkowania.
Profil bezpieczeństwa i skutki uboczne
Najczęściej działania niepożądane mają łagodny i przemijający charakter. Poniżej przedstawiono zestawienie najważniejszych objawów ubocznych.
| Częstość | Objaw niepożądany | Co zrobić? |
|---|---|---|
| Bardzo często (≥10%) | Biegunka, nudności, bóle brzucha, zmiany smaku (metaliczny smak) | Zwykle ustępują samoczynnie; przy nasileniu powiadomić lekarza |
| Często (1–10%) | Wymioty, wzdęcia, bóle głowy, wysypka skórna | Monitorować, w razie braku poprawy/kłopotliwych objawów skonsultować się z lekarzem |
| Rzadko (<1%) | Reakcje alergiczne, suchość w ustach, zaburzenia słuchu, uszkodzenie wątroby | Przerwać leczenie i natychmiast skontaktować się z lekarzem |
| Bardzo rzadko (<0,01%) | Ciężkie reakcje alergiczne, zaburzenia rytmu serca (wydłużenie odstępu QT), cholestaza, pankreatytis | Nagła konieczność pomocy medycznej |
Ostrzeżenie:
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania
- Stosuj lek dokładnie według wskazań lekarza, niezależnie od nasilenia objawów.
- Nie przerywaj leczenia bez konsultacji – grozi to nawrotem lub rozwinięciem oporności bakteryjnej.
- Popijaj lek niewielką ilością wody (nie soku grejpfrutowego!).
- Nigdy nie zalecaj ani nie pożyczaj antybiotyków osobom trzecim.
- W razie wątpliwości bądź działań niepożądanych skontaktuj się z lekarzem lub farmaceutą.
- Przechowuj w temperaturze poniżej 25°C, poza zasięgiem dzieci.
Alternatywne opcje leczenia (leki refundowane przez NFZ)
- Azytromycyna – wygodny schemat (raz dziennie przez 3–5 dni), podobne spektrum, mniej interakcji z innymi lekami, nieco wyższa cena.
- Erytromycyna – starszy makrolid, większe ryzyko działań ubocznych ze strony przewodu pokarmowego.
- Amoksycylina (z inhibitorem β-laktamaz – amoksycylina + kwas klawulanowy) – szerokie zastosowanie, ale nie dla osób uczulonych na penicyliny.
- Doksycyklina – tetracyklina na zakażenia atypowe; przeciwskazana u dzieci poniżej 8. r.ż. i kobiet w ciąży.
- Leki te dostępne są w refundacji NFZ według wskazań.
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
Klaritromycyna znajduje się na liście leków refundowanych (obwieszczenie MZ) dla wybranych wskazań – najczęściej do schematów eradykacji H. pylori oraz licznych zakażeń układu oddechowego. Warunkiem uzyskania refundacji jest wystawienie recepty przez lekarza posiadającego odpowiednie uprawnienia. Lek posiada rejestrację URPL i dopuszczenie do obrotu na polskim rynku farmaceutycznym.
- Recepta: Wymagana (Rp/lek na receptę).
- Rejestracja: URPL (Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych).
- Refundacja: NFZ w wybranych wskazaniach.
Najnowsze badania/wskazówki kliniczne (2022–2025)
- Najnowsze rekomendacje Polskiego Towarzystwa Chorób Zakaźnych (PTChZ) oraz Krajowego Konsultanta ds. chorób zakaźnych z 2023 r. podkreślają wybór klaritromycyny w leczeniu pozaszpitalnego zapalenia płuc o etiologii atypowej oraz w eradykacji H. pylori.
- Według wytycznych European Society of Clinical Microbiology and Infectious Diseases (ESCMID), lek pozostaje alternatywą dla penicylin w przypadku uczulenia oraz w terapii zakażeń opornych na inne antybiotyki (ESCIMID, UpToDate 2024).
- Monitorowanie działań niepożądanych u osób w podeszłym wieku, zwłaszcza zaburzeń rytmu serca, jest szczególnie istotne (Badania: Kurski et al., 2023, "Skuteczność i bezpieczeństwo stosowania antybiotyków makrolidowych", Przegląd Lekarski).
Dostępność i dostawa
| Opakowanie | Ilość (tab./ml) | Orientacyjna cena (2024) | Izolacja apteczna | Standardowy czas dostawy (dni)* |
|---|---|---|---|---|
| Klacid 500 mg tabl. powlekane | 14 | 39–58 zł (refundacja: od 6 zł) | W każdej aptece | Warszawa – 1 Kraków – 1–2 Poznań – 1–2 Gdańsk – 1–2 Wrocław – 1–2 Szczecin – 1–2 |
| Klarithromycin TZF 250 mg tabl. | 14 | 17–32 zł (refundacja: od 4 zł) | Szeroka dostępność | jw. |
| Klarithromycin zawiesina 250 mg/5 ml | 50 | 16–30 zł (refundacja: od 3 zł) | Szczególnie apteki ogólnodostępne dla dzieci | jw. |
*Czas dostawy trudno dostępnych preparatów może wynosić do 3 dni roboczych.
FAQ – najczęstsze pytania pacjentów
- Czy mogę przerwać antybiotyk, jeśli poprawiło mi się po kilku dniach?
Nie. Zaleca się dokończyć pełny cykl leczenia, nawet jeżeli objawy ustąpiły – wcześniejsze zakończenie może prowadzić do nawrotu lub powstania opornych bakterii. - Czy mogę pić mleko podczas leczenia Klarytromycyną?
Tak, mleko i inne produkty mleczne nie mają istotnego wpływu na skuteczność leku. - Czy mogę spożywać alkohol podczas antybiotykoterapii?
Lekarz nie zaleca spożywania alkoholu podczas kuracji – może nasilać skutki uboczne oraz obciążać wątrobę. - Czy mogę prowadzić pojazdy podczas przyjmowania klarytromycyny?
W większości przypadków tak, ale w razie zawrotów głowy lub senności nie należy prowadzić pojazdów ani obsługiwać maszyn. - Co zrobić, jeśli pominę dawkę?
Przyjąć pominiętą dawkę jak najszybciej, chyba że zbliża się już pora następnej – wówczas pominąć zaległą i kontynuować zgodnie z harmonogramem.
