Podstawowe informacje o produkcie
Mechanizm działania
Dla pacjenta:
Dla specjalistów:
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Szybko i prawie całkowicie wchłaniany z przewodu pokarmowego, biodostępność doustna ok. 80%.
- Metabolizm: Wątroba (szlaki CYP2C19, 3A4, 2D6); główne metabolity nieaktywne lub o słabszym działaniu.
- Wydalanie: Nerki i wątroba (mocz, kał; około 20% w formie niezmienionej z moczem).
- Czas działania: Okres półtrwania wynosi ok. 35 godzin, co pozwala stosować lek raz na dobę.
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
Citalopram najczęściej stosuje się w leczeniu depresji i zaburzeń lękowych (takich jak lęk uogólniony, napady paniki). W polskiej praktyce lek ten jest rekomendowany zarówno przez psychiatrów, jak i lekarzy POZ przy łagodnych i umiarkowanych epizodach depresyjnych. Dawka początkowa zwykle wynosi 10–20 mg dziennie, przy typowych dawkach podtrzymujących 20 mg (rzadziej zwiększanych do 40 mg u osób dorosłych). U osób starszych oraz pacjentów z zaburzeniami czynności wątroby dawka nie powinna przekraczać 20 mg.
Ważne jest codzienne przyjmowanie leku o tej samej porze, niezależnie od posiłków.
Dawkowanie – rano czy wieczorem?
- Rano: Przyjmowanie rano może być korzystne u osób skarżących się na bezsenność lub pobudzenie po lekach SSRI.
- Wieczorem: Osoby odczuwające senność po leku mogą przyjmować go wieczorem.
- Wskazówki: Zaleca się wybrać stałą porę podawania. Najważniejsza jest systematyczność — lek działa skuteczniej, jeśli przyjmuje się go regularnie. Jeśli zapomnisz, pomiń dawkę i wróć do schematu następnego dnia.
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo?
- Citalopram można przyjmować niezależnie od posiłków.
- Nie ma istotnego wpływu typowej diety polskiej na wchłanianie leku.
- Możesz go połknąć z wodą podczas śniadania lub wieczornego posiłku, jeśli tak wygodniej.
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
| Typ interakcji | Przykłady | Zalecenia |
|---|---|---|
| Pokarm | - Brak istotnych interakcji z żywnością | Można stosować z posiłkami lub na czczo |
| Alkohol | - Alkohol etylowy | Nie zaleca się spożywania alkoholu podczas terapii (może nasilać działanie depresyjne na OUN, zwiększać ryzyko zaburzeń nastroju, interakcji i skutków ubocznych) |
| Leki |
| Konsultować z lekarzem/farmaceutą przed rozpoczęciem nowych leków |
Wskazania (oficjalne i off-label)
| Wskazania oficjalne (zarejestrowane w Polsce) | Wskazania "off-label" (stosowanie poza CHPL, wg doświadczenia klinicznego) |
|---|---|
|
|
Dawkowanie wg wskazań klinicznych
| Populacja | Wskazanie | Dawka początkowa | Dawka podtrzymująca/zakres | Maksymalna dawka dobowa |
|---|---|---|---|---|
| Dorośli do 65 r.ż. | Depresja, zaburzenia lękowe | 20 mg/dobę | 20–40 mg/dobę | 40 mg/dobę |
| Seniorzy (>65 lat) | Depresja, lęk | 10 mg/dobę | 10–20 mg/dobę | 20 mg/dobę |
| Młodzież 12–18 lat* | Depresja | 10 mg/dobę | 10–20 mg/dobę | 20 mg/dobę |
| Dzieci <12 lat | Bezpieczeństwo i skuteczność nieustalona (nie zaleca się rutynowego stosowania) | - | - | - |
*Stosowanie u osób poniżej 18. r.ż. tylko na wyraźne zalecenie specjalisty, z monitorowaniem zachowań samobójczych.
Profil bezpieczeństwa / możliwe skutki uboczne
| Część działań niepożądanych | Częstość występowania | Typowe objawy | Zalecenia |
|---|---|---|---|
| Typowe, łagodne | Bardzo często / Często (>10% / 1–10%) |
| Zwykle przemijają samoistnie; kontynuować leczenie, konsultować, jeśli nasilają się |
| Rzadkie, poważniejsze | Rzadko (<1%) |
| Należy przerwać lek i natychmiast zgłosić się do lekarza lub SOR |
Ostrzeżenia specjalne
- Nie przerywaj leczenia nagle, gdyż mogą pojawić się objawy odstawienne (niepokój, zawroty głowy, parestezje, zaburzenia snu).
- Szczególna ostrożność przy ryzyku samobójczym, u młodzieży oraz osób starszych.
- Może być potrzebna modyfikacja dawki przy niewydolności wątroby, nerek czy zaburzeniach rytmu serca.
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania
- Przyjmuj lek codziennie o tej samej porze, nie pomijaj dawek.
- Oczekiwany efekt uzyskuje się zwykle po 2–4 tygodniach regularnego zażywania — nie przerywaj leczenia samodzielnie, nawet jeśli na początku nie czujesz poprawy!
- Nie łącz z alkoholem.
- Informuj lekarza o wszystkich stosowanych lekach, suplementach (np. dziurawiec!), chorobach przewlekłych.
- W razie wątpliwości zwróć się do farmaceuty lub lekarza rodzinnego — odpowiedzą na pytania i przekażą ulotkę.
Alternatywne opcje leczenia
W Polsce dostępnych jest kilka grup leków przeciwdepresyjnych, częściowo refundowanych przez NFZ, stosowanych zamiennie z citalopramem:
- Sertralina (Asentra, Sertagen, Zoloft) – SSRI, podobny mechanizm, dobrze tolerowany, refundowany, dostępne szerokie dawki; dobra alternatywa dla osób z chorobami serca.
- Escitalopram (Mozarin, Cipralex, Escitil) – bardziej selektywny SSRI; teoretycznie mniej skutków ubocznych, częściej refundowany, jednak bywa droższy.
- Fluoksetyna (Bioxetin, Prozac, Andepin) – SSRI, szczególnie polecana przy apatii, napadach objadania się, refundowana.
- Mirtazapina, wenlafaksyna – leki o innej budowie i profilu działania, stosowane przy oporności na terapię SSRI lub gdy dominują objawy bezsenności.
Każda opcja ma własny profil działań niepożądanych, koszt i schemat dawkowania — decyzję o zamianie leku podejmuje lekarz prowadzący.
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
- Lek zarejestrowany przez URPL (Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych)
- Stosowanie wymaga recepty lekarskiej (status Rp), nie jest dostępny bez recepty!
- Refundacja przez NFZ tylko w zaburzeniach depresyjnych i lękowych u dorosłych, zgodnie z wykazem leków refundowanych MZ (stan na 2024 r.).
Najnowsze badania i wytyczne kliniczne (2022–2025)
- Według Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (2023), SSRI (w tym citalopram) są lekami I wyboru w leczeniu depresji i zaburzeń lękowych u dorosłych, potwierdzona skuteczność i względne bezpieczeństwo (www.psychiatria.org.pl).
- Zagraniczne metaanalizy (np. Cipriani et al., Lancet 2018; aktualizacja 2023) potwierdzają, że citalopram ma skuteczność porównywalną do innych SSRI, z łagodniejszym profilem działań niepożądanych niż starsze leki przeciwdepresyjne.
- Najważniejsze obecnie zalecenie: indywidualizacja terapii, dobór leku dostosować do profilu pacjenta, chorób współistniejących i preferencji.
Dostępność i dostawa
| Opakowanie | Ilość tabletek/ml | Orientacyjna cena (2024) | Dostępność |
|---|---|---|---|
| Citalopram 20 mg | 28 tabl. | 15–40 zł | Bardzo szeroka, niemal wszystkie apteki |
| Citalopram 10 mg | 28 tabl. | 15–40 zł | Typowa, czasami na zamówienie |
| Roztwór doustny | 15–30 ml butelka | 35–55 zł | Głównie apteki stacjonarne na zamówienie |
| Miasto | Czas dostawy w aptekach (średnio) |
|---|---|
| Warszawa, Kraków, Poznań, Wrocław | 1 dzień roboczy |
| Trójmiasto, Katowice, Łódź | 1–2 dni robocze |
| Mniejsze miasta/gminy | 2–3 dni robocze |
Prawie wszystkie marki są dostępne na receptę w aptekach stacjonarnych, a większość także przez apteki internetowe z dostawą do domu.
FAQ – najczęstsze pytania pacjentów
1. Po jakim czasie zaczyna działać citalopram?
Pierwsze efekty (poprawa nastroju, zmniejszenie lęku) pojawiają się po ok. 2 do 4 tygodniach systematycznego przyjmowania. Pełny efekt terapeutyczny często widoczny jest po 6–8 tygodniach.
2. Czy można prowadzić samochód, przyjmując citalopram?
Citalopram może u niektórych osób powodować senność lub zawroty głowy. Zaleca się obserwację własnych reakcji przez pierwsze dni leczenia i unikanie prowadzenia pojazdów, jeśli pojawią się ww. objawy. Później, gdy już dobrze tolerujesz lek, możesz prowadzić samochód.
3. Czy citalopram powoduje przyrost masy ciała?
Citalopram rzadko powoduje znaczny wzrost masy ciała. Niektórzy pacjenci mogą jednak zauważyć pewne zmiany apetytu, szczególnie na początku leczenia. Regularna aktywność fizyczna i zdrowa dieta pomagają ograniczyć ewentualne przyrosty wagi.
4. Czy to lek uzależniający?
Citalopram nie powoduje uzależnienia w sensie psychofizycznym. Jednak nagłe odstawienie leku może wywołać objawy z odstawienia — dlatego zawsze należy zakończyć terapię stopniowo, zgodnie z zaleceniami lekarza.
5. Co zrobić, jeśli zapomnę przyjąć tabletkę?
Przyjmij zapomnianą dawkę tak szybko, jak sobie przypomnisz, o ile nie zbliża się czas przyjęcia kolejnej. Nie należy podwajać dawek. Regularność jest ważna, ale pojedyncze pominięcie zwykle nie wpływa istotnie na skuteczność terapii.
