Asacol (Mesalazyna) – Kompleksowy Opis dla Pacjentów
Dla Specjalisty:
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Wchłanianie zależne od postaci; tabletki dojelitowe uwalniają lek w jelicie grubym. Biodostępność szacowana na 20–30%.
- Metabolizm: Częściowo metabolizowane w wątrobie oraz ścianie jelita do nieaktywnego N-acetylomu.
- Wydalanie: Z moczem i kałem, głównie w formie metabolitu.
- Czas działania: Efekt terapeutyczny widoczny po kilku dniach, pełna poprawa po 2–6 tygodniach stosowania.
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
Mesalazyna jest jednym z podstawowych leków stosowanych w leczeniu i utrzymaniu remisji nieswoistych chorób zapalnych jelit. Zadaniem leku jest zmniejszenie objawów oraz zapobieganie nawrotom. Typowo stosowane dawki zależą od rodzaju choroby oraz odpowiedzi organizmu:
- Dawka podtrzymująca: zwykle 1,2–2,4 g/dobę (w 2–3 dawkach podzielonych).
- W leczeniu zaostrzeń: od 2,4 do nawet 4,8 g/dobę.
- Dawkowanie dzieci i seniorów zawsze wymaga indywidualnego ustalenia z lekarzem.
W Polskich realiach zaleca się przyjmowanie leku o stałych porach, nawet w dni wolne, celem utrzymania skuteczności. Pamiętaj o regularności!
Dawkowanie rano vs wieczorem
- Rano: Wygodne dla osób pracujących i uczniów. Łatwiej pamiętać o dawce, zwłaszcza gdy łączysz przyjmowanie leku ze śniadaniem.
- Wieczorem: Może być korzystne przy objawach nasilających się nocą lub gdy konieczne jest łączenie z innymi lekami.
- Praktyczna wskazówka: Najważniejsze jest przyjmowanie leku codziennie o tej samej porze – wypracuj swój indywidualny, wygodny schemat.
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo
Mesalazynę można przyjmować niezależnie od posiłków. Jednak u niektórych osób przyjmowanie z jedzeniem (typowe polskie śniadanie: kanapka z pieczywem pełnoziarnistym, jogurt, owoc) zmniejsza ryzyko ewentualnych podrażnień żołądka. Jeśli występuje zgaga lub mdłości po leku, warto przyjmować go bezpośrednio po posiłku. Alkohol nie wpływa znacząco na skuteczność leku, lecz poleca się jego umiarkowane spożycie w chorobach zapalnych jelit.
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
| Interakcja | Zalecenie | Uwagi |
|---|---|---|
| Pokarm | Można przyjmować z jedzeniem lub na czczo | Posiłek może zniwelować podrażnienie żołądka |
| Alkohol | Umiarkowanie, zalecany zdrowy rozsądek | Długotrwałe nadużywanie alkoholu może zaostrzać chorobę |
| Leki przeciwzakrzepowe (np. warfaryna) | Zachować ostrożność | Może zwiększać ryzyko krwawień |
| Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ, np. ibuprofen) | Ograniczyć jednoczesne stosowanie | Możliwość uszkodzenia nerek |
| Leki na nadciśnienie (np. inhibitory ACE, sartany) | Konsultacja z lekarzem | Może nasilać działanie nefrotoksyczne |
| Azatiopryna, merkaptopuryna | Monitorowanie morfologii | Może nasilać mielotoksyczność |
Wskazania
| Wskazanie | Status |
|---|---|
| Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (colitis ulcerosa) | Oficjalne |
| Choroba Crohna (łagodne i umiarkowane postaci z zajęciem okrężnicy) | Oficjalne |
| Niespecyficzne zapalenie jelita grubego | Oficjalne |
| Profilaktyka nawrotu choroby Crohna po operacji | Off-label |
| Krwotoczne biegunki u osób z idiopatycznymi zapaleniami | Off-label |
Dawkowanie wg wskazań klinicznych
| Grupa wiekowa | Wskazanie | Dawka początkowa | Dawka podtrzymująca |
|---|---|---|---|
| Dorośli | Colitis ulcerosa – faza zaostrzenia | 2,4–4,8 g/dobę | 1,2–2,4 g/dobę |
| Dorośli | Choroba Crohna | do 4 g/dobę | do 2,4 g/dobę |
| Dzieci 6–18 lat | Colitis ulcerosa | zależnie od masy ciała: 30–50 mg/kg mc./dobę | 20–30 mg/kg mc./dobę |
| Seniorzy (>65 lat) | Colitis ulcerosa/Crohn | Tak jak dorośli, wskazana ostrożność i monitorowanie funkcji nerek | Indywidualizacja dawki |
Profil bezpieczeństwa i skutki uboczne
- Częste ( ból brzucha, biegunka, nudności, wzdęcia, ból głowy, wysypka skórna
- Niezbyt częste (1–10%): wzrost aktywności enzymów wątrobowych, bóle stawów, reakcje alergiczne
- Rzadkie ( zapalenie mięśnia sercowego, zaburzenia nerek, pancytopenia
- Ostrzeżenia: Bardzo rzadko mogą wystąpić poważne reakcje nadwrażliwości, zapalenie nerek, zapalenie trzustki oraz ciężkie reakcje skórne. Objawy takie jak wysoka gorączka, duszności, wybroczyny lub znaczny spadek diurezy należy zgłosić lekarzowi natychmiast.
| Częstość | Objaw | Działanie |
|---|---|---|
| Częste | Ból brzucha, biegunka, nudności | Najczęściej ustępują; zgłoś lekarzowi, jeśli nasilają się |
| Niezbyt częste | Bóle mięśni i stawów, wysypka | Monitoruj, skonsultuj z lekarzem |
| Rzadkie | Zapalenie nerek, zapalenie trzustki | Natychmiastowy kontakt z lekarzem |
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania
- Tabletkę połykaj w całości, popij szklanką wody; nie rozgryzaj i nie krusz preparatu.
- Stosuj lek regularnie, najlepiej o stałych porach.
- Nie przerywaj leczenia bez konsultacji z lekarzem – nawet jeśli poczujesz poprawę.
- Przechowuj lek w miejscu niedostępnym dla dzieci, w temperaturze poniżej 25°C.
- Poinformuj lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, zwłaszcza na nadciśnienie i immunosupresyjnych.
- Regularnie wykonuj badania kontrolne krwi (morfologia, kreatynina).
Alternatywne opcje leczenia (refundowane przez NFZ)
- Pochodne sulfasalazyny – często refundowane dla wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. Zalety: dobra skuteczność, niska cena. Wady: większe ryzyko działań niepożądanych (bóle głowy, reakcji alergicznych).
- Glukokortykosteroidy (np. budezonid, prednizon) – stosowane w cięższych zaostrzeniach. Zaleta: szybki efekt. Wada: liczne skutki uboczne przy dłuższym stosowaniu.
- Immunosupresanty (azatiopryna, 6-merkaptopuryna) – skuteczne w utrzymaniu remisji. Wady: wymóg regularnego monitorowania parametrów.
- Leki biologiczne (np. infliksymab, adalimumab; refundacja wg określonych programów): wysoka skuteczność w ciężkich i opornych przypadkach, kosztowne, ścisłe wskazania.
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
- Produkt leczniczy według Rozporządzenia Ministra Zdrowia, dopuszczony do obrotu decyzją URPL (Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych).
- Dostępny wyłącznie z przepisu lekarza (Rp; preparaty do 60 tabletek najczęściej na 2 miesiące terapii).
- Refundacja NFZ: (stan na 2024 r.) dla postaci doustnych i doodbytniczych – za opłatą ryczałtową w wskazanych chorobach (np. colitis ulcerosa, choroba Crohna).
- Zamienniki podlegają refundacji na tych samych zasadach (np. Salofalk, Pentasa).
Najnowsze badania/wskazówki kliniczne (2022–2025)
- Mesalazyna pozostaje lekiem pierwszego wyboru we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego (Polskie Towarzystwo Gastroenterologii, 2024).
- U chorych z niewielkim nasileniem objawów skuteczna jest już dawka 2,4 g/dobę; wyższe dawki nie przynoszą dodatkowego efektu (Badania REALM 2022).
- Podtrzymywanie remisji przez okres minimum 2 lat obniża ryzyko nawrotów. Zalecane jest preferowanie postaci dojelitowych nad zwykłymi tabletkami (ECCO Guidelines, 2023).
- Nie wykazano korzyści z jednoczesnego stosowania mesalazyny z lekami biologicznymi u osób z zaawansowaną chorobą (P. Rydzewska, Gastroenterologia Praktyczna, 2024).
Dostępność i dostawa
Najpopularniejsze opakowania: 100, 150 lub 300 tabletek, czopki po 15 i 30 sztuk w opakowaniu. Orientacyjna cena (refundacja, czerwiec 2024): 39–60 zł (za 100 tabletek, refundacja pełna przy określonych wskazaniach).
| Miasto | Dostępność (apteki stacjonarne) | Dostawa (dni robocze) |
|---|---|---|
| Warszawa | 99% | 1–2 dni |
| Kraków | 97% | 1–2 dni |
| Gdańsk | 94% | 2 dni |
| Wrocław | 96% | 1–2 dni |
| Katowice | 96% | 1–2 dni |
| Poznań | 98% | 1–2 dni |
| Białystok i inne miasta | 92–95% | 2–3 dni |
FAQ – Najczęstsze pytania pacjentów
- Czy Asacol można przyjmować długoterminowo?
Tak – jest to lek bezpieczny do stosowania przewlekłego, wymaga jednak regularnych kontroli badań krwi i nerek. O wszelkich objawach niepożądanych (uczucie zmęczenia, gorączka, ból stawów) należy poinformować lekarza. - Co zrobić, gdy zapomnę przyjąć dawkę?
Jeśli przypomnisz sobie w ciągu kilku godzin – przyjmij pominiętą dawkę; jeśli zbliża się czas kolejnej dawki – pomiń i kontynuuj leczenie według schematu. Nie przyjmuj podwójnej dawki naraz. - Czy Asacol można przyjmować w ciąży i podczas karmienia piersią?
Według aktualnych wytycznych mesalazyna jest lekiem z wyboru w IBD u ciężarnych i karmiących – niewielkie, dobrze kontrolowane ryzyko dla dziecka. Stosuj zawsze po konsultacji z lekarzem! - Czy lek można stosować z innymi lekami na nadciśnienie i cukrzycę?
Zazwyczaj tak, ale wymaga to konsultacji i nadzoru ze względu na możliwość interakcji oraz potencjalny wpływ na nerki. - Czy Asacol wpływa na wyniki badań laboratoryjnych?
Może wpływać na parametry wątrobowe, morfologię oraz poziom kreatyniny. Kontroluj wyniki zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego.
