Aralen (Chlorochina) – kompleksowa charakterystyka leku dla pacjenta
Dla specjalisty:
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Szybkie i prawie całkowite (> 90%) po podaniu doustnym.
- Metabolizm: Głównie w wątrobie (cytochrom P450), aktywne metabolity.
- Wydalanie: Przede wszystkim przez nerki (mocz), częściowo z kałem.
- Czas działania: Długi okres półtrwania: od 20 do 60 dni, kumuluje się w tkankach (siatkówka, wątroba, śledziona).
Oznacza to, że lek działa długo po zażyciu i wymaga przestrzegania zaleconych dawek.
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
- Najczęstsze zastosowania: Malaria (profilaktyka i leczenie), niektóre choroby autoimmunologiczne (toczeń, reumatoidalne zapalenie stawów), rzadziej – ameboza pozajelitowa.
- Typowe dawki: Zazwyczaj 250–500 mg dziennie, w zależności od wskazania i masy ciała.
- Jak stosować: Zawsze zgodnie z zaleceniami lekarza, regularnie o tej samej porze dnia. Nie przekraczać dawki.
- W polskich realiach: Lek nie jest stosowany do samodzielnej profilaktyki COVID-19. Terapia wymaga systematyczności — warto ustawić sobie codzienne przypomnienie.
Dawkowanie rano vs wieczorem
- Podawanie rano: Preferowane przy problemach ze snem, mniejsze ryzyko bezsenności.
- Podawanie wieczorem: Może być wygodne przy regularnej wieczornej rutynie, jednak u osób wrażliwych możliwe zaburzenia snu.
- Wytyczna: Najważniejsza jest regularność — zażywaj o ustalonej porze, codziennie o tej samej godzinie.
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo
- Z jedzeniem: Zalecane, by zmniejszyć ryzyko dolegliwości żołądkowych (nudności, ból brzucha). W Polsce typowe są śniadania o umiarkowanej kaloryczności, co sprzyja lepszemu wchłanianiu.
- Na czczo: Możliwe, lecz częściej powoduje podrażnienie żołądka.
- Rada praktyczna: Zażywaj podczas śniadania lub obiadu – unikniesz mdłości.
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
| Interakcja | Opis | Zalecenie |
|---|---|---|
| Pokarm | Lek dobrze tolerowany z posiłkiem; tłuste lub ciężkostrawne potrawy mogą zwiększać ryzyko działań niepożądanych. | Przyjmować z lekkim posiłkiem. |
| Alkohol | Może zwiększać toksyczność dla wątroby i nasilać działania niepożądane na OUN. | Unikać spożycia alkoholu w trakcie terapii. |
| Inne leki | Ryzyko interakcji z digoksyną, lekami przeciwpadaczkowymi, antybiotykami (makrolidy, chinolony), insuliną i doustnymi lekami przeciwcukrzycowymi. | Konsultacja z lekarzem lub farmaceutą przed zastosowaniem nowych leków. |
Wskazania
| Wskazanie | Status w Polsce |
|---|---|
| Leczenie i profilaktyka malarii | Oficjalnie zatwierdzone |
| Toczeń rumieniowaty trzewny, reumatoidalne zapalenie stawów | Oficjalnie zatwierdzone |
| Ameboza pozajelitowa | Oficjalnie zatwierdzone |
| Covid-19, inne choroby wirusowe | Off-label, nierekomendowane przez GIS/MZ (stan na 2024 r.) |
Dawkowanie wg wskazań klinicznych
| Wskazanie | Dorośli | Dzieci | Seniorzy |
|---|---|---|---|
| Malaria (leczenie) | 1 g jako dawka początkowa, potem 500 mg po 6, 24 i 48 h | 10 mg/kg mc., następnie 5 mg/kg mc. (max 50 mg/kg mc.) | Jak dorośli; ostrożność przy problemach renalnych |
| Toczeń/ RZS | 250–500 mg/dziennie | 3–5 mg/kg mc./dzień | Dolne dawki; monitorowanie okulistyczne |
| Ameboza pozajelitowa | 1 g/dzień przez 2 dz., potem 500 mg/d przez 2–3 tyg. | 10 mg/kg mc./dzień, potem 5 mg/kg mc. | Jak dorośli |
Profil bezpieczeństwa / skutki uboczne
- Częste:
- Nudności, bóle brzucha, wymioty
- Bóle głowy, zawroty
- Wysypka skórna
- Rzadkie:
- Świąd, zaburzenia widzenia (retinopatia chlorochnowa)
- Powiększenie wątroby
- Uczucie niepokoju, omamy
- Poważne reakcje alergiczne
- Ostrzeżenia:
- Ryzyko retinopatii – konieczna regularna kontrola okulistyczna (min. raz w roku)
- Nie stosować u osób z nietolerancją chlorochniny, ciężkimi zaburzeniami wątroby/nerek
- Szczególna ostrożność u pacjentów w podeszłym wieku i z chorobami serca
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania
Porady farmaceuty:
Alternatywne opcje leczenia (refundowane przez NFZ)
- Hydroksychlorochina (Plaquenil) – podobne działanie, mniejsze ryzyko działań okulistycznych, refundowana.
- Metotreksat – refundowany w leczeniu RZS, inna grupa leków, większa toksyczność dla wątroby.
- Sulfasalazyna – refundowana, często stosowana jako lek 2. rzutu w chorobach autoimmunologicznych, mniej skutków ubocznych niż chlorochina.
- Biologiczne leki modyfikujące przebieg choroby (np. adalimumab, etanercept, tocilizumab) – refundacja przy spełnieniu dodatkowych kryteriów, bardzo skuteczne, ale drogie i złożone w użyciu.
Zaletą chlorochiny
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
- Rejestracja: Lek zarejestrowany przez URPL i Agencję Badań Medycznych.
- Status recepty: Wydawany wyłącznie na podstawie recepty lekarskiej.
- Refundacja przez NFZ: W wybranych wskazaniach (RZS, toczeń, malaria); off-label nierefundowany.
- Monitorowanie: Obowiązek monitorowania działań niepożądanych (rejestr działań niepożądanych – GIF i MZ).
Najnowsze badania i wytyczne kliniczne (2022–2025)
- Materiał opublikowany przez Polskie Towarzystwo Reumatologiczne (2023): Chlorochina zachowuje wysoką skuteczność w długoterminowym leczeniu tocznia i RZS, jednak preferowana jest hydroksychlorochina ze względu na lepszy profil bezpieczeństwa.
- Najnowsze zalecenia Europejskiego Towarzystwa Reumatologicznego EULAR (2024): Zaleca monitorowanie okulistyczne co 6–12 miesięcy przy długotrwałym stosowaniu.
- Polska rejestracja produktu leczniczego (URPL, aktualizacja 2023): Potwierdza bezpieczeństwo i skuteczność przy stosowaniu zgodnie ze wskazaniami i monitorowaniem działań niepożądanych.
- COVID-19: Stanowiska MZ i GIS (2022, 2023) – nie zaleca się rutynowego stosowania chlorochiny w leczeniu COVID-19.
- Przegląd polskiej literatury: „Bezpieczeństwo stosowania chlorochiny w praktyce klinicznej” (Lekarz POZ, 2022).
Źródła: Polskie Towarzystwo Reumatologiczne (2023), URPL (2023), EULAR (2024).
Dostępność i dostawa
- Najpopularniejsze opakowania: 30 lub 100 tabletek 250 mg.
- Orientacyjna cena: 15–40 zł/opakowanie (w zależności od producenta i apteki, statusu refundacji).
| Miasto | Dostępność stacjonarna | Czas dostawy (apteki internetowe) |
|---|---|---|
| Warszawa | Dostępny w większości aptek | 1–2 dni robocze |
| Kraków | Wybrane apteki, warto sprawdzić telefonicznie | 1–2 dni robocze |
| Gdańsk | Ograniczona dostępność | 2–3 dni robocze |
| Poznań | Dostępny | 1–2 dni robocze |
| Wrocław | Wybrane apteki | 1–2 dni robocze |
Uwaga:
FAQ – najczęstsze pytania pacjentów
- Czy mogę zażywać chlorochinę razem z suplementami diety?
Tak, w większości przypadków nie ma przeciwwskazań, ale unikaj preparatów z dużą ilością magnezu lub wapnia w czasie przyjmowania leku, gdyż mogą one ograniczać jego wchłanianie. Konsultuj każdy nowy suplement z farmaceutą. - Czy mogę prowadzić samochód w trakcie leczenia?
U większości osób nie ma przeciwwskazań, jednak w przypadku wystąpienia zaburzeń wzroku, zawrotów głowy lub senności – powstrzymaj się od jazdy i skonsultuj objawy z lekarzem. - Jak długo mogę stosować chlorochinę?
W chorobach przewlekłych (toczeń, RZS) czas stosowania określa lekarz – czasem wiele miesięcy lub lat. Kluczowe jest regularne monitorowanie działań niepożądanych. - Czy mogę odstawić lek „z dnia na dzień”?
Nie, nagłe odstawienie może nasilić objawy choroby. Odstawienie zawsze uzgadniaj z prowadzącym lekarzem. W szczególnych sytuacjach dawkę należy redukować stopniowo. - Jestem w ciąży – czy mogę przyjmować chlorochinę?
Decyzja należy do lekarza. Lek może być stosowany w ciąży tylko, jeśli korzyści przewyższają ryzyko, zwłaszcza w profilaktyce malarii. Bez konsultacji nie rozpoczynaj terapii.
