Androgel (Testosterone topical)

Androgel (Testosteron żel do stosowania na skórę) – Kompendium Wiedzy dla Pacjenta

Farmakokinetyka

• Wchłanianie: Testosteron wchłania się przez naskórek (ok. 10–15% dawki). Maksymalne stężenie w surowicy osiągane jest po 2–6 godzinach od aplikacji.
• Metabolizm: Zachodzi głównie w wątrobie oraz w docelowych tkankach (testosteron → dihydrotestosteron lub estradiol).
• Wydalanie: Testosteron i jego metabolity usuwane są z moczem (przede wszystkim) i kałem.
• Czas działania: Stały efekt terapeutyczny utrzymuje się podczas regularnego, codziennego stosowania.

Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki

Preparat najczęściej stosowany jest przez mężczyzn z potwierdzonym niedoborem testosteronu (hipogonadyzm pierwotny lub wtórny). Typowa dzienna dawka wynosi 50 mg (równoważność 5 g żelu 1%). Sposób stosowania:

Dawkowanie rano vs wieczorem

Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo

Stosowanie Androgelu nie jest zależne od posiłków – żel należy nakładać na skórę, a spożywanie pokarmu nie ma wpływu na skuteczność leku. Można kontynuować typowe polskie śniadania (np. kanapki, płatki, jajka) bez konieczności zmian.

Ostrzeżenia dotyczące interakcji

Wskazania do stosowania

Dawkowanie wg wskazań klinicznych

Profil bezpieczeństwa i działania niepożądane

• Reakcje skórne: świąd, zaczerwienienie, suchość skóry w miejscu aplikacji (u 5–10% pacjentów)
• Ból głowy, zaburzenia nastroju, drażliwość
• Trądzik, przetłuszczanie się skóry
• Wzrost hematokrytu, czerwonych krwinek
• Obrzęki obwodowe

• Ginekomastia (powiększenie piersi u mężczyzn)
• Bezsenność, zmiany libido
• Zaburzenia funkcji wątroby, żółtaczka
• Zakrzepica, zatorowość
  
• Ryzyko przeniesienia testosteronu na partnera/dziecko przez kontakt skórny (należy dokładnie myć ręce i zakrywać miejsce aplikacji ubraniem po wyschnięciu)
• Możliwość nasilenia obturacyjnego bezdechu sennego
• Wzrost ryzyka raka gruczołu krokowego – nie stosować bez nadzoru u chorych z rakiem prostaty!

Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania

• Stosuj żel zawsze na czystą i suchą skórę, bez skaleczeń i podrażnień.
• Nie wykonuj aktywności fizycznej, nie bierz prysznica i nie pływaj przez min. 2 godziny po aplikacji.
• Po aplikacji umyj dokładnie ręce oraz szczelnie zamknij opakowanie.
• Konsultuj się regularnie z lekarzem i wykonuj kontrolne badania hormonalne.
• Unikaj kontaktu miejsca aplikacji z innymi osobami przez min. 2 godziny.

Rada farmaceuty:

Alternatywne opcje leczenia (leki refundowane przez NFZ)

• Nebido (testosteron undecylanu, iniekcje domięśniowe): Dawka 1x co 10–14 tygodni; silny, wygodny, jednak ryzyko dużych wahań poziomu testosteronu tuż po podaniu.
• Omnadren, Testosteronum prolongatum (zawiesiny do wstrzykiwań): Dawki co 2–4 tygodnie; wymaga iniekcji i kontroli lekarza.
• Testosteron w tabletkach (Mesterolone, bromokryptyna): Stosowane rzadziej z powodu umiarkowanej skuteczności i ryzyka działań niepożądanych wątroby.
Porównanie:
• Żel (Androgel): Nietraumatyczny, wygodny, szybka modyfikacja dawki, mniejsze skoki hormonów, preferowany przez wielu pacjentów.
• Zastrzyki: Rzadsza aplikacja, ale większe wahania poziomu i konieczność wizyt w poradni.

Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce

• Rejestracja: Zarejestrowany przez URPL (Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych) jako lek na receptę.
• Refundacja: Lek refundowany przez NFZ przy określonych wskazaniach (hipogonadyzm męski potwierdzony badaniami hormonalnymi).
• Wydawany z przepisu lekarza (Rp), zgodnie z aktualnymi rozporządzeniami Ministra Zdrowia.

Najnowsze badania/wskazówki kliniczne (2022–2025)

• Polskie Towarzystwo Endokrynologiczne (2022): Cykliczna kontrola poziomu testosteronu oraz bezpieczeństwa terapii, dostosowanie dawki do aktualnych wartości laboratoryjnych, rekomenduje głównie żele i iniekcje.
• Badanie (JAMA 2023): Żel testosteronowy charakteryzuje się lepszym profilem tolerancji skórnej niż iniekcje; szybka adaptacja do zmian w potrzebach dawkowania.
• Wytyczne Endokrynologii Europejskiej (ESE) 2024: Terapia żelowa preferowana w populacji starszej; konieczność ścisłej obserwacji onkologicznej i kardiologicznej.
• Referencje: Polskie Towarzystwo Endokrynologiczne, Zalecenia 2022; JAMA. 2023; 329(9):780-791; ESE Guidelines 2024.

Dostępność i dostawa

Opakowanie	Orientacyjna cena (2024, refundacja 30%)	Dostawa Warszawa	Dostawa Katowice	Dostawa Szczecin
30 saszetek 5 g (Androgel 1%)	ok. 65–95 zł	1–2 dni	1–2 dni	2–3 dni
Butelka 88 g z pompką	ok. 110–130 zł	1–2 dni	2–3 dni	2–3 dni

FAQ – Najczęstsze pytania pacjentów

1. Czy stosowanie Androgelu jest bezpieczne i jak długo można go używać?
   Tak, terapia jest bezpieczna przy stałej kontroli lekarskiej. Długość terapii uzależniona jest od wskazania i Twojego stanu zdrowia, często trwa długoterminowo pod regularną kontrolą laboratoryjną.

Preparat nie jest przeznaczony dla kobiet – stosowanie grozi poważnymi skutkami ubocznymi (męskie cechy, zaburzenia hormonalne).
Tak, ale należy odczekać co najmniej 2 godziny po aplikacji, aby zapobiec zmyciu leku i uniknąć przeniesienia na innych. Najlepiej stosować żel rano po kąpieli.
Nie ma konieczności zmiany polskich zwyczajów żywieniowych. Dieta zdrowa, bogata w białko i warzywa, wspomoże skuteczność terapii.
Z reguły tak, ale o wszystkich lekach należy poinformować lekarza, gdyż testosteron może wpływać na wchłanianie i działanie niektórych leków (np. przeciwcukrzycowych, przeciwzakrzepowych). Androgel to skuteczny i wygodny sposób na leczenie niedoboru testosteronu w warunkach polskich. Stosuj zgodnie z zaleceniami, bądź pod kontrolą lekarza, a w razie wątpliwości zwróć się do farmaceuty lub personelu medycznego.