Podstawowe informacje o produkcie
Dla specjalisty:
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Biodostępność acarbose'u jest niska (<2%), większość leku działa miejscowo w jelitach.
- Metabolizm: Przede wszystkim bakteryjny rozkład w jelitach; częściowa hydroliza do mniej aktywnych związków.
- Wydalanie: 34% wydalane z moczem (nieco w postaci metabolitów), 51% z kałem w postaci niezmienionej.
- Czas działania: 2-4 godziny po dawce, pełny efekt przy regularnym stosowaniu.
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
Acarbose stosuje się w leczeniu cukrzycy typu 2, zwłaszcza u osób z wysokim poziomem glikemii poposiłkowej. W Polsce lek jest szczególnie rekomendowany tam, gdzie dieta i ruch nie przyniosły dostatecznej poprawy. Typowa początkowa dawka to 3× dziennie po 50 mg. Tabletki przyjmuje się tuż przed posiłkiem lub z pierwszymi kęsami. Leczenie zaczyna się od małej dawki, a następnie stopniowo zwiększa, by ograniczyć objawy niepożądane ze strony przewodu pokarmowego.
Dawkowanie rano vs wieczorem
- Acarbose przyjmuje się przed każdym głównym posiłkiem, dlatego istotniejsze od pory dnia jest regularność i dostosowanie do posiłków bogatych w węglowodany.
- Lek skuteczniejszy jest, gdy poranne i wieczorne posiłki są bogate w węglowodany typowe dla diety polskiej (np. pieczywo, ziemniaki).
- Należy przestrzegać ustalonej pory na przyjmowanie leku, szczególnie jeśli pacjent spożywa obfitszy posiłek wieczorem.
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo
- Acarbose stosuje się z pierwszym kęsem pokarmu lub tuż przed posiłkiem, nigdy na czczo.
- Typowe polskie posiłki (kanapki, makarony, kasze) zawierają dużo węglowodanów, dlatego działanie leku jest wtedy korzystne.
- Jeśli pacjent omija posiłek, powinien opuścić dawkę leku.
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
| Interakcja | Znaczenie kliniczne | Zalecenia |
|---|---|---|
| Pokarm | Alkohol i produkty zawierające sacharozę mogą nasilać działania niepożądane (biegunki, wzdęcia). | Unikać dużych ilości cukru i alkoholu podczas terapii. |
| Leki obniżające poziom cukru (np. insulina, pochodne sulfonylomocznika) | Ryzyko hipoglikemii przy jednoczesnym stosowaniu. | W razie objawów hipoglikemii podawać glukozę (nie sacharozę). |
| Leki wpływające na trawienie/wchłanianie (leki zobojętniające, enzymy trzustkowe) | Możliwe osłabienie działania acarbose'u. | Stosować z ostrożnością lub unikać. |
| Antybiotyki, leki adsorbujące (np. węgiel aktywowany) | Możliwe zaburzenia działania leku. | Unikać równoczesnego podawania lub zachować odstęp czasu. |
Wskazania
| Wskazanie | Status (PL) | Uwagi |
|---|---|---|
| Cukrzyca typu 2 | Oficjalne (registered) | Monoterapia lub leczenie skojarzone u dorosłych |
| Stan przedcukrzycowy (nietolerancja glukozy) | Off-label | W szczególnych sytuacjach – decyzja lekarza diabetologa |
| Cukrzyca typu 1 | Off-label | Niezalecane rutynowo; ewentualnie jako dodatek do insuliny |
Dawkowanie wg wskazań klinicznych
| Grupa | Dawka początkowa | Maksymalna dawka dobowa | Uwagi |
|---|---|---|---|
| Dorośli | 3× 50 mg/dobę | 3× 100 mg/dobę (max. 300 mg) | Zwiększać stopniowo po 2-4 tygodniach |
| Dzieci <18 lat | Brak danych, nie zalecane | Brak danych | Stosuje się wyłącznie pod kontrolą specjalisty |
| Seniorzy ≥65 lat | Jak dorośli, niższy próg tolerancji początkowej | Jak dorośli | Uważać na objawy niepożądane z przewodu pokarmowego |
| Pacjenci z niewydolnością nerek/wątroby | Przeciwwskazany przy ciężkiej niewydolności | Stosować z ostrożnością | Kontrola funkcji nerek/wątroby przed/ podczas leczenia |
Profil bezpieczeństwa i skutki uboczne
| Częstość | Działania niepożądane | Zalecenia |
|---|---|---|
| Bardzo często (>10%) | Wzdęcia, biegunka, bóle brzucha, gazy | Najczęściej ustępują po kilku tygodniach; stopniowe zwiększanie dawki pomaga zmniejszyć objawy |
| Częste (1-10%) | Ból głowy, mdłości, wysypka skórna | Jeśli uporczywe, należy skonsultować się z lekarzem |
| Rzadkie (<0,1%) | Podwyższone enzymy wątrobowe, żółtaczka, reakcje alergiczne | Należy natychmiast zgłosić lekarzowi |
| Ostrzeżenia | Obrzęk jelit, perforacja jelit (bardzo rzadko); ryzyko hipoglikemii przy terapii skojarzonej | Bardzo rzadkie, ale wymagają natychmiastowej interwencji |
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania
- Zawsze przyjmuj acarbose z pierwszym kęsem głównego posiłku (np. śniadanie/obiad/kolacja).
- Nie przekraczaj zalecanych dawek, nawet jeśli posiłek zawiera więcej węglowodanów.
- W razie pominięcia dawki – przyjmij ją tylko wtedy, gdy spożywasz kolejny posiłek z węglowodanami.
- W przypadku hipoglikemii stosuj glukozę (nie sacharozę – słodycze, cukierki są nieskuteczne!).
- Zapytaj farmaceutę o ulotkę w języku polskim oraz możliwość konsultacji telefonicznej lub online.
- Kontroluj pracę wątroby i nerek, jeśli dłużej przyjmujesz lek.
Alternatywne opcje leczenia
- Metformina – lek I wyboru w cukrzycy typu 2 w Polsce, refundowany przez NFZ. Zalety: skuteczność, profil bezpieczeństwa, efekt stabilizacji masy ciała.
- Pochodne sulfonylomocznika – gliklazyd, glimepiryd. Zalety: silne działanie, skuteczność w terapii skojarzonej; wady: ryzyko hipoglikemii, przyrostu masy ciała.
- Inhibitory SGLT2 (np. empagliflozyna, dapagliflozyna) – refundowane u niektórych pacjentów z powikłaniami sercowo-naczyniowymi. Zalety: ochrona serca, korzystny wpływ na masę ciała; wady: koszt, możliwe zakażenia dróg moczowych.
- Analogi GLP-1 – semaglutyd, dulaglutyd. Zalety: skuteczne obniżenie wagi, efekt ochronny na serce; wady: iniekcje, cena, refundacja ograniczona.
- Akarboza – przewaga to działanie głównie miejscowe w przewodzie pokarmowym, niskie ryzyko hipoglikemii.
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
Acarbose jest zarejestrowana przez Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych (URPL)
Najnowsze badania i wskazówki kliniczne (2022–2025)
- Według rekomendacji Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego z 2023 roku, acarbose zaleca się jako terapię dodatkową u pacjentów nieskutecznie leczonych samą dietą lub metforminą, szczególnie w przypadku podwyższonej glikemii poposiłkowej.1
- Przegląd systematyczny czasopisma „Diabetologia Praktyczna” (2022) wskazuje na korzystny wpływ akarbozy na redukcję HbA1c o ok. 0,5–0,8% oraz ograniczenie progresji stanu przedcukrzycowego do cukrzycy typu 2.2
- Badanie międzynarodowe STOP-NIDDM potwierdziło spadek częstości rozwoju cukrzycy typu 2 u osób z nietolerancją glukozy przy terapii acarbose.3
- Europejskie wytyczne EASD/ADA nadal rekomendują acarbose jako lek drugiego rzutu w wybranych przypadkach, szczególnie z wysoką glikemią poposiłkową i nietolerancją innych leków.
- Polskie Towarzystwo Diabetologiczne. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u osób z cukrzycą, 2023.
- Drzymała-Czyż ı i wsp. Akarboza w leczeniu cukrzycy – metaanaliza. Diabetologia Praktyczna 2022; 23(1): 62-69.
- Chiasson JL et al. The STOP-NIDDM trial. Lancet. 2002; 359: 2072–7.
Dostępność i dostawa
| Opakowania | Zawartość | Cena orientacyjna (VI 2024) | Dostępność |
|---|---|---|---|
| Glucobay 50 mg | 30, 90 tabletek | od 28 zł (30 tabl.), ok. 78 zł (90 tabl.) | Stacjonarne apteki, apteki internetowe |
| Glucobay 100 mg | 30, 90 tabletek | od 42 zł (30 tabl.), ok. 115 zł (90 tabl.) | Apteki sieciowe, zamówienie do odbioru na miejscu |
Czas realizacji zamówienia w wybranych miastach:
| Miasto | Odbiór stacjonarny | Dostawa kurierska/apteka sieciowa |
|---|---|---|
| Warszawa | 1 dzień roboczy | 1-2 dni |
| Kraków | 1 dzień roboczy | 1-2 dni |
| Wrocław | 1-2 dni robocze | 2 dni |
| Gdańsk/Gdynia/Sopot | 1-2 dni robocze | 2 dni |
| Poznań | 1 dzień roboczy | 1-2 dni |
FAQ – Najczęstsze pytania pacjentów
1. Czy akarbose można łączyć z metforminą lub insuliną?
Tak, ale wymaga to szczególnej ostrożności — ryzyko hipoglikemii może być wyższe, dlatego należy monitorować poziom cukru i stosować wyłącznie glukozę do przerywania hipoglikemii.
2. Czy mogę stosować akarbozę w ciąży lub karmiąc piersią?
Lek nie jest zalecany w ciąży ani podczas karmienia piersią z powodu braku wystarczających badań bezpieczeństwa. Decyzję zawsze podejmuje lekarz!
3. Jak długo można stosować akarbozę?
Lek można stosować przewlekle, jednak wymagana jest regularna kontrola parametrów wątroby i nerek oraz efektywności terapii. O dalszym leczeniu decyduje lekarz prowadzący.
4. Co zrobić, jeśli wystąpią dolegliwości żołądkowo-jelitowe po leku?
Takie objawy (wzdęcia, biegunki) są częste na początku terapii. Zazwyczaj ustępują po kilku tygodniach. Jeśli są bardzo dokuczliwe, należy poinformować lekarza; możliwe jest czasowe zmniejszenie dawki.
5. Czy akarboza jest refundowana?
Obecnie (stan na czerwiec 2024) akarboza nie jest refundowana przez NFZ. Dostępność leku i ceny mogą się różnić w zależności od apteki, warto pytać farmaceutę o alternatywne leki refundowane.
