Podstawowe informacje o produkcie
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Wchłaniana miejscowo, stopień wchłaniania zależy od postaci i miejsca podania (największy dla błon śluzowych, mniejszy przez skórę, minimalny przy podaniu dożylnym/znieczuleniu przewodowym).
- Metabolizm: Szybko metabolizowana wątrobowo z udziałem izoenzymów cytochromu P450 do nieaktywnych metabolitów.
- Wydalanie: Głównie przez nerki (90–95%) w postaci metabolitów.
- Czas działania: 1–5 godzin w zależności od postaci leku i miejsca podania.
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
Lidokaina znajduje szerokie zastosowanie w leczeniu bólu, świądu, miejscowym znieczuleniu oraz zabiegach stomatologicznych i chirurgicznych. Stosowanie w warunkach domowych dotyczy najczęściej: miejscowe znieczulenie przed drobnymi zabiegami (np. szycie ran, zabiegi dermatologiczne),
Typowe dawki
- aerozol: 1–5 dawek na miejsce zabiegu,
- krem: cienka warstwa na niewielką powierzchnię,
- plastry: 1–3 plastry na dobę, nie dłużej niż 12 h na dobę,
- wstrzyknięcia: indywidualnie ustalane przez lekarza!
Dawkowanie rano vs wieczorem
Większość postaci lidokainy stosuje się według doraźnych wskazań - tuż przed zabiegiem lub wtedy, gdy objawy są najbardziej uciążliwe (np. ból w neuralgii). Zalety dawkowania rano:
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
| Potencjalna interakcja | Zalecenie |
|---|---|
| Inne środki znieczulające (np. prokaina, bupiwakaina) | Ryzyko nasilonego działania toksycznego – nie łącz bez konsultacji z lekarzem |
| Leki przeciwarytmiczne (np. amiodaron, mexiletina) | Możliwość arytmii – monitorowanie EKG |
| B-blokery i leki przeciwpadaczkowe | Zmiana metabolizmu lidokainy – konieczność monitorowania |
| Alkohol | Może nasilać działania niepożądane ośrodkowe (senność, zawroty głowy) – zalecana ostrożność |
| Pokarm | Brak istotnych interakcji z dietą polską |
Wskazania
| Wskazanie oficjalne (zarejestrowane) | Opis |
|---|---|
| Miejscowe znieczulenie skóry, błon śluzowych | Zabiegi stomatologiczne i chirurgiczne, diagnostyka |
| Leczenie bólu neuropatycznego (plastry 5%) | Neuralgia po półpaścu (oficjalnie), inne neuralgie – stosowanie off-label |
| Leczenie zaburzeń rytmu serca | Podanie dożylne w warunkach szpitalnych, tylko na zlecenie lekarza |
Dawkowanie wg wskazań klinicznych
| Wskazanie / Grupa wiekowa | Dawka typowa | Uwagi |
|---|---|---|
| Miejscowe znieczulenie dorosłych | 2–5 mg/kg masy ciała (nie przekraczać 200–300 mg/lokalnie) | Zależnie od miejsca podania i preparatu |
| Miejscowe znieczulenie dzieci | 1–2 mg/kg masy ciała | Stosować ostrożnie, najmniejsze skuteczne dawki |
| Plastry lecznicze 5% – neuralgia, dorośli | 1–3 plastry jednorazowo, do 12 godzin, raz na dobę | Plaster na bolesne miejsce, nie przekraczać zalecanej ilości |
| Stosowanie u seniorów (>65 lat) | Indywidualnie, zalecane obniżenie dawki | Zwiększone ryzyko działań niepożądanych |
Profil bezpieczeństwa/skutki uboczne
| Częstość | Możliwe działania niepożądane |
|---|---|
| Często (>1/100) | Podrażnienie, pieczenie, świąd, zaczerwienienie skóry, zaburzenia czucia, przejściowa utrata czucia |
| Sporadycznie (1/1000-1/100) | Zawroty głowy, senność, metaliczny smak w ustach, nudności, wymioty |
| Bardzo rzadko (<1/10 000) | Reakcje alergiczne (obrzęk, pokrzywka, duszność), drgawki, zaburzenia rytmu serca, zapaść |
| Ostrzeżenia | Nie stosować w przypadku nadwrażliwości na lidokainę; w razie objawów ogólnych (osłabienie, uczucie kołatania serca, duszność, wysypka) natychmiast wezwij lekarza! |
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania
- Stosuj zawsze zgodnie z zaleceniami lekarza lub farmaceuty.
- Preparaty miejscowe aplikuj na czystą, nieuszkodzoną skórę; unikaj kontaktu z oczami i błonami śluzowymi (poza preparatami przeznaczonymi do jamy ustnej).
- Plastry naklejaj wyłącznie na bolące miejsce, pozostaw na maksymalnie 12 godzin.
- Nie przekraczaj dobowej dawki – ryzyko działań ogólnych i toksycznych!
- U dzieci i seniorów stosuj najmniejsze skuteczne dawki.
- Nie używaj równocześnie innych środków znieczulających bez zgody lekarza.
- Po zastosowaniu żeli/aerozoli w jamie ustnej nie spożywaj pokarmów przez 30 min, by uniknąć zakrztuszenia.
Alternatywne opcje leczenia (w Polsce, refundacja NFZ)
- EMLA (lidokaina + prylokaina, krem) – refundowany w wybranych wskazaniach; równie skuteczny w znieczuleniu powierzchownym skóry; dłuższy czas działania, wyższy koszt.
- Lewobupiwakaina (Chirocaine, Bupivacainum) – preparaty do znieczuleń przewodowych, stosowane głównie przez personel medyczny w szpitalach; refundowane przy określonych procedurach.
- Preparaty oparte o benzokainę (np. Dentosept A, hasłosan, Tantum Verde) – dostępne bez recepty, skuteczne głównie w jamie ustnej, krótszy czas działania.
- Blokady nerwów — z użyciem innych anestetyków – wykonywane w warunkach szpitalnych; NFZ refunduje przy wybranych procedurach bólu przewlekłego.
Pros & cons:
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
- Lidokaina jest zarejestrowana przez Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych (URPL)
- Recepta (Rp.) wymagana dla większości postaci; niektóre plastry oraz żele – w wersji OTC.
- Refundacja Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ) dla plastrów i kremów przy udokumentowanych neuralgiach i w określonych wskazaniach (patrz obwieszczenia MZ).
- Stosowanie zgodnie z aktualną Charakterystyką Produktu Leczniczego (ChPL); off-label – wyłącznie na odpowiedzialność lekarza.
Najnowsze badania i wskazówki kliniczne (2022–2025)
- Neuralgia po półpaścu: Według wytycznych Polskiego Towarzystwa Bólów Przewlekłych (2023) plastry lidokainowe 5% są lekiem I wyboru.
- Zastosowania pozarejestracyjne: Trwają badania nad efektywnością w leczeniu neuropatii cukrzycowej (Lancet Neurology 2023; Zalecenia PTD 2024).
- Bezpieczeństwo: Metaanaliza (BMJ 2022) potwierdza korzystny stosunek skuteczności do bezpieczeństwa w leczeniu bólu przewlekłego u seniorów.
- Nowe preparaty: Polskie i europejskie badania kliniczne dotyczą nowych postaci systemowych i żeli bezpiecznych dla dzieci i kobiet w ciąży (URPL, 2024).
Literatura:
Dostępność i dostawa
Lidokaina dostępna jest w większości polskich aptek stacjonarnych oraz internetowych. Opakowania: Krem – 5g, 15g, 30g
| Miasto | Dostępność (średnia) | Typowa cena opakowania (krem 15g) | Dostawa przez aptekę internetową |
|---|---|---|---|
| Warszawa | Bardzo wysoka | 18–25 zł | Odbiór tego samego dnia lub dostawa 24–48h |
| Kraków | Wysoka | 19–27 zł | Dostawa 24-48h |
| Gdańsk | Wysoka | 20–28 zł | Dostawa 24–48h |
| Wrocław | Wysoka | 18–26 zł | Dostawa 24–48h |
| Poznań | Wysoka | 19–25 zł | Dostawa 24–48h |
FAQ – najczęstsze pytania pacjentów
- Czy mogę stosować Xylocaine samodzielnie w domu?
Tak, ale tylko preparaty przeznaczone do użytku domowego i zgodnie z zaleceniami lekarza lub farmaceuty. Preparaty do wstrzykiwań używa wyłącznie personel medyczny.
Tylko w uzasadnionych przypadkach i wyłącznie pod nadzorem medycznym. Dawki dostosowane są do masy ciała i wieku. Nie należy stosować u noworodków bez wyraźnych wskazań.
Po konsultacji z lekarzem i wyłącznie w uzasadnionych sytuacjach. Stosowanie miejscowe uznaje się za relatywnie bezpieczne, ale decyzję podejmuje lekarz.
Tak, reakcje nadwrażliwości zdarzają się rzadko. Pierwszy raz stosuj pod kontrolą lub na niewielkiej powierzchni skóry. Objawy uczulenia to świąd, obrzęk, pokrzywka – w takim przypadku niezwłocznie przerwij stosowanie i skonsultuj się z lekarzem.
W przypadku objawów ogólnych (osłabienie, zawroty głowy, zaburzenia mowy, drgawki) natychmiast wezwij pomoc medyczną. Nadmiar miejscowego preparatu zmyj wodą.
