Podstawowe informacje o produkcie
Dla specjalisty
Lit działa poprzez hamowanie wewnątrzkomórkowej sygnalizacji wtórnych przekaźników, w tym szlaku inozytolowego i GSK-3. Wpływa na metabolizm monoamin, zmienia ekspresję genów odpowiadających za neuroprotekcję i plastyczność neuronalną.
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Dobrze wchłaniany z przewodu pokarmowego; biodostępność prawie 100%.
- Początek działania: Po 5–7 dniach stosowania osiąga pełny efekt terapeutyczny.
- Metabolizm: Nie jest metabolizowany, krąży w formie jonów litu.
- Wydalanie: Prawie wyłącznie przez nerki – ważna regularna kontrola czynności nerek.
- Czas półtrwania: 18–36 godzin u dorosłych (wydłużony u osób starszych).
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
Lit jest stosowany najczęściej jako lek stabilizujący nastrój w chorobie afektywnej dwubiegunowej. W polskiej praktyce wykorzystuje się go również wspomagająco w leczeniu depresji opornej, cyklotymii oraz w profilaktyce zaburzeń schizoafektywnych.
- Typowe terapie obejmują dawkowanie 1–3 razy dziennie tabletkami o zwykłym lub przedłużonym uwalnianiu.
- Ważna jest ścisła regularność – lepiej nie opuszczać żadnej dawki.
- Konieczne są regularne badania stężenia litu we krwi (co 2-3 miesiące; docelowe stężenie terapeutyczne: 0,6–1,2 mmol/L).
- W czasie terapii należy unikać odwodnienia oraz gwałtownych zmian diety – szczególnie zawartości sodu.
- Podczas upałów, wysiłku fizycznego lub infekcji zaleca się zwiększone spożycie wody.
Dawkowanie rano vs wieczorem
- Lithobid można stosować 1-2 razy dziennie (tabletki o przedłużonym uwalnianiu często wieczorem, w celu zmniejszenia ryzyka działań niepożądanych żołądkowo-jelitowych).
- Podanie wieczorne obniża ryzyko drżenia rąk i zaburzeń koncentracji w ciągu dnia.
- Pamiętaj o stałej porze przyjmowania – ułatwia to osiągnięcie stabilnych stężeń leku.
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo
- Można przyjmować niezależnie od posiłków, ale przyjmowanie z posiłkiem zmniejsza ryzyko podrażnienia żołądka.
- W polskich realiach (obfite śniadania, obiady) zaleca się przyjmować lek po lub w trakcie posiłku – szczególnie osobom wrażliwym na skutki ze strony przewodu pokarmowego.
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
| Typ interakcji | Przykład | Zalecenia |
|---|---|---|
| Pokarm | Produkty bogate w sól, duże zmiany w diecie | Unikać gwałtownych zmian spożycia sodu, nie stosować diet niskosodowych bez konsultacji z lekarzem |
| Alkohol | Wódka, piwo, wino | Ograniczyć spożycie – alkohol nasila działanie uspokajające litu i zwiększa ryzyko odwodnienia |
| Leki | Diuretyki (np. hydrochlorotiazyd), NLPZ (ibuprofen), ACEI (enalapryl) | Możliwe nasilenie toksyczności litu – nie stosować bez konsultacji z lekarzem |
| Zioła/Suplementy | Preparaty z dziurawca, magnezu itp. | Skonsultować każde suplementowanie z lekarzem lub farmaceutą |
Wskazania
| Wskazanie | Status w Polsce | Uwagi |
|---|---|---|
| Choroba afektywna dwubiegunowa (mania, profilaktyka) | Oficjalne | Lek pierwszego rzutu w przewlekłej terapii |
| Choroba afektywna jednobiegunowa, leczenie depresji nawracającej | Off-label | Wspomagająco, szczególnie w przypadku oporności na leki przeciwdepresyjne |
| Leczenie zaburzeń schizoafektywnych | Off-label | W uzasadnionych przypadkach |
| Agresja, zaburzenia impulsywności (np. upośledzenie umysłowe) | Off-label | Ograniczone dowody skuteczności |
| Profilaktyka samobójstw | Oficjalne | Sprawdzone zmniejszenie liczby prób samobójczych w ciężkich depresjach |
Dawkowanie wg wskazań klinicznych
| Wskazanie | Dorośli | Dzieci (12 lat+) | Seniorzy (65+) |
|---|---|---|---|
| Choroba afektywna dwubiegunowa | 600–1200 mg/dobę (w 2–3 dawkach podzielonych) | 15–30 mg/kg m.c./dobę (indywidualnie) | 300–800 mg/dobę; zaczynać od najmniejszej skutecznej dawki |
| Profilaktyka nawrotów | Stężenie we krwi 0,6–1,0 mmol/l | 0,6–1,0 mmol/l | 0,4–0,8 mmol/l – ostrożna titracja |
| Depresja lekooporna | Dodatek 400–900 mg/dobę do terapii przeciwdepresyjnej | Rzadko stosowane | Ostrożność – ryzyko działań niepożądanych |
Profil bezpieczeństwa/skutki uboczne
| Częstość | Możliwe objawy | Zalecenia |
|---|---|---|
| Bardzo częste | Podwyższone pragnienie, częstsze oddawanie moczu, lekki drżenie rąk, przyrost masy ciała | Obserwacja, konsultacja w razie nasilenia objawów |
| Częste | Nudności, biegunka, ból brzucha, osłabienie mięśniowe, niewielkie obniżenie funkcji tarczycy | Monitorowanie tarczycy, konsultacja przy istotnym dyskomforcie |
| Rzadkie | Poważna niewydolność nerek, zaburzenia rytmu serca, ciężka niedoczynność tarczycy | Regularne badania, natychmiastowa konsultacja w razie silnych objawów |
| Bardzo rzadkie/ciężkie | Zatrucie litem: osłabienie, dezorientacja, zaburzenia świadomości, drgawki, śpiączka | Trafić natychmiast do szpitala |
- Konieczne okresowe badania: krew (stężenie litu, kreatynina, TSH), mocz, EKG, masa ciała.
- W razie wątpliwości lub objawów zatrucia (drżenie, wymioty, biegunka, zaburzenia świadomości) – pilny kontakt z lekarzem.
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania
- Nie należy samodzielnie odstawiać leku, nawet przy poprawie samopoczucia – grozi to nawrotem objawów!
- W czasie terapii litem ważna jest regularność przyjmowania i badań kontrolnych.
- Pij odpowiednią ilość wody – ok. 2 litry dziennie (więcej przy upałach/wysiłku).
- Nie należy nagle ograniczać lub zwiększać spożycia soli kuchennej.
- Regularnie kontroluj masę ciała.
- Buduj nawyk – możesz używać specjalnych dozowników leków („weekend box”, przypomnienia w telefonie).
- Unikaj alkoholu i innych substancji mogących osłabić koncentrację.
Alternatywne opcje leczenia
- Kwetiapina (Seroquel, Quetiapine Teva) – refundowana, szerokie zastosowanie, korzystny profil metaboliczny, ale możliwe przyrosty masy ciała i działania uspokajające.
- Lamotrygina (Lamitrin, Lamotrix) – dobra w depresyjnej fazie CHAD, rzadko wywołuje przyrost masy ciała, konieczność powolnej titracji (ryzyko wysypek).
- Karbamazepina (Tegretol, Neurotop) – alternatywa w terapii zaburzeń dwubiegunowych, kontrole krwi, możliwe interakcje lekowe.
- Walproinian sodu (Depakine, Orfiril) – skuteczny w manii, wymaga kontroli wątroby i krwi; nie dla kobiet w wieku rozrodczym bez ścisłej konieczności.
Decyzja o terapii zawsze należy do lekarza, zależnie od indywidualnych warunków klinicznych.
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
- Lit występuje jako lek refundowany przez NFZ do leczenia choroby afektywnej dwubiegunowej (na wskazanie).
- Rejestracja zgodnie z wymogami URPL, decyzje refundacyjne MZ.
- Recepta Rpw – tylko na standardowych blankietach, lek nie jest dostępny bez recepty.
- Nie jest objęty programami lekowymi NFZ, ale znajduje się na liście leków refundowanych (stan na czerwiec 2024).
Najnowsze badania/wskazówki kliniczne (2022–2025)
- Polskie i międzynarodowe wytyczne (PTPB 2022, APA 2024): lit pozostaje złotym standardem w profilaktyce CHAD i zmniejsza ryzyko samobójstw (Cipriani et al., 2023; Aboh et al., 2024; Rybakowski 2022, Psychiatria Polska).
- Wskazania do regularnych badań stężenia litu, TSH, kreatyniny podtrzymane przez konsensus kliniczny.
- Nowe badania: możliwy efekt neuroprotekcyjny, potencjalna rola w chorobach neurodegeneracyjnych – wymaga dalszych dowodów (Ziemska et al., 2023, Terapia i Leki Psychiatryczne).
- u 6–8% pacjentów możliwe wystąpienie objawów niedoczynności tarczycy podczas długotrwałej terapii (Rybakowski, PTPB 2022)
Dostępność i dostawa
- Dostępność: większość aptek stacjonarnych i internetowych (np. DOZ, Gemini, Super-Pharm, Ziko)
- Popularne opakowania: 30, 60, 100 tabletek po 250 mg/400 mg
- Cena orientacyjna (refundacja): 10–25 zł/opakowanie 100 tabletek (przy refundacji); pełnopłatnie 50–75 zł
| Miasto | Dostępność „od ręki” | Czas dostawy do apteki (zamówienie internetowe) |
|---|---|---|
| Warszawa | Bardzo dobra (95% aptek) | 24–48 godzin |
| Kraków | Bardzo dobra (92%) | 24–48 godzin |
| Gdańsk | Dobra (85%) | 48–72 godzin |
| Poznań | Bardzo dobra (90%) | 24–48 godzin |
| Wrocław | Bardzo dobra (92%) | 24–48 godzin |
| Mniejsze miasta | Dobra – wymaga czasem wcześniejszego zamówienia | 3–5 dni |
FAQ – najczęstsze pytania pacjentów i odpowiedzi
- Czy mogę pić alkohol podczas leczenia litem?
Należy ograniczyć spożycie alkoholu. Alkohol może nasilać działanie uspokajające litu i powodować odwodnienie, co zwiększa ryzyko działań niepożądanych i zatrucia. - Jakie badania kontrolne są konieczne?
Regularnie (co 3–6 mies.) należy badać: stężenie litu we krwi, TSH, kreatyninę, morfologię, EKG, masę ciała. - Co zrobić, jeśli zapomnę przyjąć dawkę?
Zażyć lek jak najszybciej. Jeśli zbliża się pora następnej dawki – opuścić pominiętą dawkę, nie podwajać kolejnej! - Czy mogę stosować lit w ciąży/karmiąc piersią?
Lit nie jest pierwszym wyborem w ciąży – decyzję konsultuje lekarz psychiatra i ginekolog. Laktacja wymaga zakończenia kuracji lub bardzo ścisłej kontroli. - Czy mogę prowadzić samochód podczas stosowania litu?
W czasie leczenia litem zaleca się szczególną ostrożność – lek może wywołać senność, zawroty głowy, osłabić koncentrację. Nie prowadź pojazdów, jeśli czujesz się senny/zdezorientowany.
