Depakote (Divalproex sodowy) – kompleksowa informacja dla pacjenta
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Po podaniu doustnym, lek szybko i dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego (biodostępność do 100%).
- Metabolizm: Podlega intensywnym przemianom wątrobowym (przemiany glukuronidacyjne, beta- i omega-oksydacja).
- Wydalanie: Wydalany głównie przez nerki w postaci metabolitów (3% w postaci niezmienionej).
- Czas półtrwania: U dorosłych 8–16 godzin; u dzieci krótszy, u osób starszych — dłuższy.
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
Depakote/Depakine stosuje się głównie w:
- padaczce różnych typów (napady uogólnione, częściowe, skojarzone);
- zaburzeniach afektywnych dwubiegunowych (stabilizacja nastroju);
- profilaktyce migren;
- niektórych zaburzeniach psychicznych (off-label).
Dawki ustala się indywidualnie — zazwyczaj 10–15 mg/kg masy ciała/dobę, stopniowo zwiększając do dawki skutecznej. Stosowanie leku powinno być regularne, o stałych porach dnia, najlepiej zgodnie z zaleceniami lekarza. Ważne:
Dawkowanie rano vs wieczorem
- Dawka poranna: Korzystna przy zaburzeniach koncentracji lub senności po wieczornych dawkach.
- Dawka wieczorna: Zalecana, jeśli lek powoduje senność, nudności lub przyjmujący ma problem z regularnością rano.
- Dawkowanie dzielone: Często zaleca się podzielenie dawki na 2–3 porcje dziennie dla równomiernego poziomu leku we krwi. Tabletki o przedłużonym uwalnianiu często stosuje się raz/dwa razy na dobę.
Wskazówka:
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo
- Zaleca się przyjmowanie leku podczas lub po posiłku (zmniejsza ryzyko nudności, bólu żołądka).
- Nie wymaga szczególnej diety — typowa polska dieta (kanapki, obiady, ciepłe posiłki) jest odpowiednia. Ważne, by posiłek nie był zbyt tłusty.
- Nie należy mieszać leku z napojami gazowanymi.
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
| Interakcja | Szczegóły | Zalecenie |
|---|---|---|
| Pokarm | Tłuste potrawy zwiększają wchłanianie leku | Stosować z lekkim posiłkiem |
| Alkohol | Potęguje działanie uspokajające, ryzyko zatrucia | Unikać alkoholu! |
| Leki przeciwpadaczkowe (np. karbamazepina, fenobarbital) | Mogą modyfikować stężenie walproinianu lub same być modyfikowane przez walproinian | Monitorować poziom leków we krwi |
| Aspiryna, NLPZ | Zwiększają ryzyko krwawień | Konsultacja z lekarzem przed jednoczesnym stosowaniem |
| Levetiracetam, Lamotrygina | Zwiększa ryzyko wysypki i innych działań ubocznych | Stopniowo wprowadzać, monitorować objawy |
Wskazania
| Wskazanie oficjalne (URPL) | Wskazanie off-label |
|---|---|
| Padaczka – różne typy napadów | Schizofrenia, agresja u osób z demencją |
| Zespół maniakalny w przebiegu ChAD | Leczenie niektórych tików |
| Profilaktyka migreny | Zespół Tourette'a |
Dawkowanie wg wskazań klinicznych
| Grupa wiekowa | Padaczka | Zaburzenia afektywne dwubiegunowe | Migrena |
|---|---|---|---|
| Osoby dorosłe | 10–15 mg/kg mc./dobę, w kilku dawkach | Początkowo 750 mg/d, stopniowo do 1000–2000 mg/d | 500–1000 mg/d |
| Dzieci | 10–20 mg/kg mc./dobę (max 40 mg/kg), dawka podzielona | Nie zaleca się w ChAD | — |
| Seniorzy | Podobnie jak dorośli, zalecana ostrożność i monitorowanie wątroby | Uwaga na senność, nadwrażliwość | 500–750 mg/d |
Profil bezpieczeństwa i skutki uboczne
- Częste: Senność, nudności, wymioty, bóle brzucha, wzrost masy ciała, drżenie rąk, wypadanie włosów, brak apetytu.
- Rzadkie: Zaburzenia czynności wątroby, trzustki, trombocytopenia (małopłytkowość), wysypki skórne.
- Ostrzeżenia: Ryzyko uszkodzenia wątroby (szczególnie u dzieci <3 lata); monitorować okresowo enzymy wątrobowe!
| Objaw | Częstość | Postępowanie |
|---|---|---|
| Senność | często | Zmiana pory dawkowania |
| Bóle brzucha/nudności | często | Przyjmować z jedzeniem |
| Drżenie rąk | umiarkowanie często | Monitorować i zgłosić lekarzowi |
| Uszkodzenie wątroby | rzadko | Regularna kontrola wątroby |
| Małopłytkowość | rzadko | Morfologia, konsultacja |
| Reakcje alergiczne | rzadko | Natychmiast zgłosić lekarzowi! |
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania
- Stosować lek ściśle według zaleceń lekarza, nie zmieniać dawek samodzielnie.
- Nie przerywać leczenia nagle.
- Tabletki połykać w całości, popijać szklanką wody. Zawiesinę – dobrze wstrząsnąć przed użyciem.
- Regularnie wykonywać badania kontrolne (próby wątrobowe, morfologia krwi).
- Zgłaszać lekarzowi wszelkie nietypowe objawy.
- Kobiety w wieku rozrodczym — obowiązkowa konsultacja dot. antykoncepcji (lek teratogenny).
Alternatywne opcje leczenia (leki refundowane przez NFZ)
- Karbamazepina (np. Tegretol) – skuteczna w niektórych typach padaczki, czasami mniej działań niepożądanych dotyczących masy ciała.
- Lamotrygina (Lamitrin, Lamitrin S) – odpowiednia profilaktyka nawrotów ChAD, mniej działań hepatotoksycznych.
- Levetiracetam (Keppra) – nowoczesny lek przeciwpadaczkowy, mniejsze ryzyko interakcji; dłuższy koszt.
- Fenobarbital – rzadziej stosowany ze względu na wpływ na psychomotorykę, przewlekłe zmęczenie.
Porównanie:
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
- Rejestracja przeprowadzana przez URPL, WMiPB (Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych).
- Status leku refundowanego według obwieszczeń Ministra Zdrowia oraz wykazu NFZ.
- Wydawany tylko z ważną receptą lekarską (wskazania objęte refundacją są precyzyjnie określone).
- Monitorowany przez Centrum Monitorowania Niepożądanych Działań Leków (CMNDL).
Najnowsze badania i wskazówki kliniczne (2022–2025)
Najnowsze polskie i europejskie rekomendacje (PTN, PTBP, EAN) z lat 2022–2024 potwierdzają wysoką skuteczność walproinianu jako leku pierwszego rzutu w padaczce oraz terapii epizodów maniakalnych. Porównawcze badania (np. 'Valproate in Epilepsy and Bipolar Disorder: Updated Efficacy and Safety Data', Epilepsy Res Rev, 2023; 'Wytyczne Polskiego Towarzystwa Neurologicznego w terapii padaczki, 2022') podkreślają ryzyko stosowania u kobiet w wieku rozrodczym — zalecają ścisłą kontrolę, konsultacje genetyczne i antykoncepcję. Rozwijają się nowe formy terapeutyczne (leki o kontrolowanym uwalnianiu), ograniczając efekt 'skoków leku' we krwi.
Dostępność i dostawa
W Polsce Depakine/Depakote są lekami szeroko dostępnymi w aptekach stacjonarnych i internetowych.
| Opakowanie | Ilość tabletek/ml | Orientacyjna cena (2024, refundacja)* | Czas dostawy do miasta (dni robocze) |
|---|---|---|---|
| Depakine Chrono 500 mg | 30 tabl. | 25–40 zł | Warszawa – 1, Kraków – 1–2, Gdańsk – 2, Wrocław – 1–2, Poznań – 1 |
| Depakine 300 mg | 100 tabl. | 55–85 zł | Podobnie jak wyżej |
| Zawiesina 200 mg/5 ml | 120 ml | 45–70 zł | 2–3 (często na zamówienie) |
*Cena po refundacji zależna od wskazania, statusu pacjenta i apteki.
FAQ – najczęstsze pytania pacjentów
- Czy mogę prowadzić samochód podczas przyjmowania Depakote?
Na początku terapii i po zwiększeniu dawki należy uważać ze względu na możliwość senności/otępienia. Po ustabilizowaniu leczenia większość pacjentów może prowadzić pojazdy, ale zawsze zgodnie z zaleceniami lekarza. - Czy można pić alkohol podczas leczenia?
Nie zaleca się spożywania alkoholu – potęguje on działanie uspokajające, zwiększa ryzyko działań niepożądanych i może zaburzać kontrolę napadów. - Czy muszę się specjalnie odżywiać?
Nie ma konieczności stosowania specjalnej diety – lek najlepiej przyjmować w trakcie posiłków tradycyjnych. Nie zaleca się jednak nadmiernych ilości tłuszczów ani głodówek. - Czy Depakote jest bezpieczny w ciąży?
Lek można stosować tylko w wyjątkowych sytuacjach, gdy nie ma alternatywy. Ryzyko wad rozwojowych jest znaczne! Kobiety w wieku rozrodczym muszą bezwzględnie konsultować leczenie z lekarzem i stosować skuteczną antykoncepcję. - Co zrobić, jeśli zapomnę przyjąć dawki?
Przyjąć zapomnianą dawkę jak najszybciej (jeśli od ostatniej dawki nie minęło dużo czasu). Jeżeli zbliża się czas kolejnej, pominąć zapomnianą i przyjąć kolejną zgodnie z harmonogramem. Nie podwajać dawek!
