Podstawowe informacje o produkcie
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Po podaniu doustnym fenytoina wchłania się powoli, z biodostępnością zależną od postaci leku; efekt pierwszego przejścia jest niewielki. Pokarm może spowolnić wchłanianie, ale nie wpływa istotnie na jego stopień.
- Metabolizm: Metabolizowana w wątrobie przez izoenzymy CYP2C9 i CYP2C19. Wykazuje saturacyjny (nasyceniowy) metabolizm, dlatego niewielkie zmiany dawki mogą powodować gwałtowne zmiany stężenia we krwi.
- Wydalanie: Głównie przez nerki jako nieaktywne metabolity. Tylko 2–5% wydalane w postaci niezmienionej.
- Okres półtrwania: Zmienny – przeciętnie 22 godziny (może być dłuższy u osób starszych i w chorobach wątroby).
- Czas działania: Efekt stabilizuje się po kilku dniach regularnego stosowania.
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
Typowe dawki:
Dawkowanie rano vs wieczorem
- Zalety porannego dawkowania: Łatwiejsza regularność, mniejsze ryzyko pominięcia dawki.
- Zalety wieczornego dawkowania: U części pacjentów nocne podawanie może lepiej zabezpieczać przed napadami występującymi we śnie.
- Wskazówka: Jeśli przepisana jest jedna dawka dziennie — zdecyduj z lekarzem, kiedy najłatwiej zapamiętać, by ją przyjąć. Regularność przyjmowania jest kluczowa.
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo
- Fenytoinę można przyjmować zarówno z jedzeniem, jak i na czczo, lecz należy zawsze przyjmować ją w ten sam sposób każdego dnia.
- Pokarm może opóźniać wchłanianie, ale nie wpływa istotnie na skuteczność leku.
- Praktyczne zalecenie: Osoby stosujące typową polską dietę mogą przyjmować lek po lekkim posiłku, np. po śniadaniu lub kolacji.
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
| Interakcja | Przykłady | Zalecenie |
|---|---|---|
| Pokarm | Bogatotłuszczowe posiłki, błonnik | Stosuj lek zawsze w ten sam sposób (z posiłkiem lub na czczo) |
| Alkohol | Piwo, wino, mocny alkohol | Unikać! Alkohol zmienia stężenie fenytoiny we krwi i zwiększa ryzyko napadów |
| Leki | Paracetamol, amiodaron, warfaryna, estrogeny, leki przeciwpadaczkowe (karbamazepina), antybiotyki (chloramfenikol), inhibitory CYP2C9 | Każdą nową terapię omów z lekarzem lub farmaceutą |
| Suplementy diety | Preparaty ziołowe, witaminy, magnez, wapń | Sprawdź potencjalne interakcje – szczególnie z preparatami kalcyjnymi |
Wskazania
| Wskazanie | Podstawa rejestracyjna | Off-label |
|---|---|---|
| Padaczka – napady toniczno-kloniczne | Tak | Nie dotyczy |
| Padaczka – napady ogniskowe (częściowe) | Tak | Nie dotyczy |
| Status padaczkowy | Tak (i.v.) | Nie dotyczy |
| Neuralgia trójdzielna | Nie | Tak – w przypadku oporności na standardowe leczenie |
| Profilaktyka drgawek pourazowych | Nie | Tak – w niektórych przypadkach pourazowych uszkodzeń mózgu |
Dawkowanie wg wskazań klinicznych
| Grupa | Dawkowanie początkowe | Dawkowanie podtrzymujące | Maksymalna dawka dobowa |
|---|---|---|---|
| Dorośli | 100–150 mg 1–2 razy dziennie | 200–400 mg/24h | 600 mg/24h |
| Dzieci (powyżej 6 lat) | 5 mg/kg mc./24h w 2–3 dawkach podzielonych | 4–8 mg/kg mc./24h | Do 300 mg/24h |
| Seniorzy | Obniżone dawki początkowe (np. 50–100 mg/doba) | 150–300 mg/24h | Monitorowanie stężenia! |
Profil bezpieczeństwa i skutki uboczne
| Częstość | Skutek uboczny | Uwagi/Zalecenia |
|---|---|---|
| Bardzo często | Zawroty głowy, senność, ataksja (zaburzenia równowagi), nudności | Monitorować nasilenie, skonsultować z lekarzem przy nasilonych objawach |
| Często | Wysypka, przerost dziąseł, zaburzenia widzenia, drżenie rąk | Wymagana konsultacja stomatologiczna, higiena jamy ustnej |
| Rzadko | Depresja szpiku (niedokrwistość, zmiany w morfologii), reakacje alergiczne, hepatotoksyczność | Regularne badania kontrolne (morfologia, próby wątrobowe) |
| Bardzo rzadko | Zespół Stevensa-Johnsona, zespół DRESS | Stany zagrożenia życia! Natychmiastowa opieka medyczna |
- Ostrzeżenia: Fenytoina może wywoływać osteoporozę przy długotrwałym stosowaniu – suplementacja witaminy D i wapnia zgodnie z zaleceniami lekarza.
- Kobiety w ciąży: Tylko na ścisłe wskazania – ryzyko dla płodu (kat. D). WYMAGANA konsultacja neurologiczna i ginekologiczna!
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania
- Przyjmuj lek regularnie, nie opuszczaj dawek, nie przerywaj leczenia bez porozumienia z lekarzem.
- Informuj lekarza o wszystkich innych przyjmowanych lekach!
- Dbaj o higienę jamy ustnej — regularne wizyty u stomatologa pomagają zapobiegać przerostowi dziąseł.
- Zgłaszaj wszelkie nietypowe objawy lub skutki uboczne.
- W razie nudności – przyjmuj lek po lekkim posiłku.
- Prowadź zeszyt przyjęć leków i napadów padaczkowych dla lepszej kontroli terapii.
- Kontroluj co 3–6 miesięcy poziom fenytoiny we krwi („monitorowanie stężeń”) – pozwala dobrać najlepszą dawkę.
Alternatywne opcje leczenia
- Karbamazepina (Carbamazepine, Tegretol) – refundowana, skuteczna w napadach częściowych; mniej interakcji niż fenytoina, ale może nasilać hiponatremię.
- Walpraonian sodu (Depakine, Orfiril Long) – szerokie wskazania, refundowany przez NFZ; ryzyko przyrostu masy ciała, hepatotoksyczności i teratogenności.
- Levetiracetam (Keppra) – nowoczesna opcja dla wielu typów napadów, mniej interakcji, refundowany, ale droższy od klasyków.
- Lamotrygina (Lamitrin, Lamotrix) – polecana szczególnie u kobiet w wieku rozrodczym; konieczność stopniowego zwiększania dawki.
- Dobór najlepszego leku zależy od: typu padaczki, wieku pacjenta, chorób współistniejących, indywidualnej tolerancji oraz refundacji przez NFZ.
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
Fenytoina (np. Dilantin) jest zarejestrowana w Polsce przez Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych (URPL)
Najnowsze badania i wskazówki kliniczne (2022–2025)
- Zalecenia Polskiego Towarzystwa Epileptologii (2022): Fenytoina pozostaje lekiem pierwszego rzutu w niektórych typach padaczki oraz w stanie padaczkowym opornym na leczenie.
- Badanie „European Journal of Neurology” (2023): Potwierdzono skuteczność fenytoiny w profilaktyce napadów pourazowych i u pacjentów z oporną padaczką ogniskową (Epilepsy, 2023, vol. 64).
- Zgodnie z zaleceniami Narodowego Funduszu Zdrowia (2024), monitorowanie stężenia leku jest standardem opieki w leczeniu padaczki (NFZ, Raport 01/2024).
- Nie potwierdzono nowych poważnych zagrożeń przy stosowaniu zgodnie z zaleceniami lekarza; wciąż prowadzone są badania nad nowymi wskazaniami off-label, m.in. neuropatiami.
- Źródła:
• PT Epileptologia, Zalecenia 2022–2024 • European Journal of Neurology 2023, 64:7 • NFZ Raport 01/2024 lub statusem padaczkowym. Odstawianie możliwe jedynie pod ścisłą kontrolą lekarza!
2. Co zrobić w przypadku pominięcia dawki?
Należy przyjąć pominiętą dawkę możliwie szybko, jeśli do kolejnej zostało dużo czasu. W przypadku zbliżającej się kolejnej dawki – pominąć zapomnianą dawkę i kontynuować leczenie według planu. Nie podwajać dawek!
3. Czy Dilantin można łączyć z innymi lekami przeciwpadaczkowymi?
Tak, często jest stosowany w leczeniu skojarzonym. Konieczna jest ścisła kontrola stężeń leków i indywidualna modyfikacja dawek.
4. Czy można prowadzić samochód podczas leczenia?
Ważne jest by nie mieć napadów i nie odczuwać skutków ubocznych (senność, zawroty głowy). Prowadzenie pojazdów zawsze skonsultuj z lekarzem
5. Jakie badania kontrolować podczas przyjmowania fenytoiny?
Podstawowa kontrola to morfologia, próby wątrobowe oraz stężenie leku we krwi (najlepiej co 3–6 miesięcy). Dodatkowo warto monitorować poziom witaminy D i wapnia przy dłuższej terapii.
