Reglan (Metoclopramid) – Kompleksowy i Przyjazny Przewodnik dla Pacjenta
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: doustnie szybko i dobrze (75-90%)
- Metabolizm: głównie wątrobowy (wątroba) przez CYP2D6, glukuronidację i siarczanowanie
- Wydalanie: głównie z moczem (ok. 85%)
- Czas działania: 1-2 godziny po podaniu doustnym, efekt utrzymuje się do 6 godzin
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
Reglan stosuje się na (m.in.): nudności, wymioty (różnego pochodzenia, także antynowotworowe), refluks żołądkowo-przełykowy, ułatwienie opróżniania żołądka np. w neuropatii cukrzycowej oraz do wspomagania badań diagnostycznych przewodu pokarmowego. Typowa dawka u osób dorosłych to 10 mg 3 razy dziennie przed posiłkami. W Polsce lek bywa stosowany w szpitalach po chemioterapii, podczas migreny, po zabiegach chirurgicznych, u pacjentów z chorobami przewlekłymi przewodu pokarmowego. Zawsze przyjmować zgodnie z instrukcją lekarza.
Dawkowanie rano vs wieczorem
- Zaleca się stosowanie przed posiłkami (najlepiej 15-30 minut przed jedzeniem), zazwyczaj rano, w południe i wieczorem.
- Regularność jest bardzo ważna – pomaga zapobiegać objawom ubocznym.
- Wieczorem: przy refluksie i objawach nocnych – konsultacja z lekarzem.
- Nie przekraczać zalecanej dawki dziennej (max. 30 mg/dzień u dorosłych na przewlekłym stosowaniu).
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo
Reglan nie powinien być przyjmowany z posiłkiem – najlepiej ok. 15-30 min przed jedzeniem, popijając niewielką ilością wody. W polskiej diecie, zawierającej często ciężkostrawne, tłuste potrawy, istotne jest regularne stosowanie przed posiłkami, by poprawić opróżnianie żołądka. Nie stosować z alkoholem. Tłuste posiłki mogą nieznacznie opóźniać jego wchłanianie.
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
| Interakcje | Opis |
| Pokarm | Pokarm tłusty może obniżać skuteczność, ale nie wywoła groźnych interakcji. |
| Alkohol | Wzmacnia działanie uspokajające, zwiększa ryzyko działań niepożądanych OUN. |
| Inne leki | - Neuroleptyki, antagoniści dopaminy (wzrost ryzyka parkinsonizmu polekowego)
- Leki obniżające próg drgawkowy (np. tramadol, SSRI)
- Digoksyna, cyklosporyna (zmiana wchłaniania)
- Silne inhibitory CYP2D6 (np. fluoksetyna, paroksetyna) - wzrost poziomu metoklopramidu
|
Wskazania
| Wskazanie | Oficjalne | Off-label |
| Nudności i wymioty (w tym po chemioterapii, radioterapii, operacjach) | Tak | – |
| Gastropareza cukrzycowa | Tak | Tak |
| Refluks żołądkowo-przełykowy (GERD) | Tak (długoterminowo wyłącznie, gdy inne leki nie działają) | Tak |
| Wspomaganie diagnostyki przewodu pokarmowego | Tak | – |
| Migrena (jako lek wspomagający, zapobieganie nudnościom/wymiotom) | Nie | Tak |
Dawkowanie według wskazań klinicznych
| Grupa wiekowa/wskazanie | Dawkowanie | Maksymalna dawka dobowa |
| Dorośli | 10 mg, 3 x dziennie, 15-30 minut przed posiłkiem | 30 mg |
| Dzieci (15-60 kg) | 0,1-0,15 mg/kg mc., maks. 3 x na dobę, wyłącznie na wyraźne zalecenie lekarza | 0,5 mg/kg mc. |
| Seniorzy (powyżej 65 r.ż.) | Możliwa redukcja dobowej dawki do 1-2 x 5 mg | 20 mg |
| Osoby z niewydolnością nerek/wątroby | Indywidualne ustalenie przez lekarza, często pod kontrolą parametrów laboratoryjnych | Niższa niż u zdrowych |
Profil bezpieczeństwa / skutki uboczne
| Częstość | Objaw/Skutek uboczny |
| Bardzo często (>10%) | Senność, zmęczenie |
| Często (1–10%) | Niepokój, zawroty głowy, biegunka |
| Niezbyt często (0,1–1%) | Ból głowy, zaburzenia ruchowe (dystonia) |
| Rzadko (<0,1%) | Objawy parkinsonizmu polekowego, katalepsja, ciężkie reakcje alergiczne |
| Bardzo rzadko | Złośliwy zespół neuroleptyczny (NNMS), leukopenia, depresja, myśli samobójcze |
- Przy długotrwałym stosowaniu – ryzyko zaburzeń ruchowych (szczególnie u młodzieży i seniorów).
- Lek ograniczono do maksymalnie 5 dni u dzieci i młodzieży (wg decyzji URPL).
- Stosowanie u dzieci wyłącznie w nagłych i uzasadnionych przypadkach.
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania
- Stosować wyłącznie na zlecenie lekarza i w zalecanej dawce.
- Nigdy nie przekraczać dawki dziennej. W razie pominięcia dawki – przyjąć następną o zwykłej porze.
- W przypadku działań niepożądanych (zwłaszcza nieprawidłowych ruchów, pogorszenia nastroju) natychmiast skontaktować się z lekarzem.
- Nie stosować przy niewyjaśnionych bólach brzucha, padaczce, chorobie Parkinsona (bez konsultacji ze specjalistą).
- Regularnie informować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach (potencjalne interakcje).
- Przechowywać lek w temperaturze poniżej 25°C, niedostępny dla dzieci.
Alternatywne opcje leczenia (leki refundowane przez NFZ)
- Domperidon (Motilium, Ranisan): Podobny profil działania; mniejsze ryzyko działań neurologicznych, ale większe ryzyko zaburzeń sercowo-naczyniowych (wydłużenie QT).
- Ondansetron: Lek przeciwwymiotny nowej generacji (zwłaszcza po chemioterapii), wyższa cena, refundacja tylko w onkologii.
- Itopryd: Prokinetyk o innym mechanizmie; stosowany głównie w krajach azjatyckich, dostępny w Polsce.
- Aprepitant: Silnie przeciwwymiotny, głównie w chemioterapii silnie emetogennej (onkologia, refundacja wyłącznie specjalistyczna).
| Lek | Zalety | Wady |
| Domperidon | Dobre działanie prokinetyczne, mniej zaburzeń ruchowych | Ryzyko arytmii, ograniczenia wiekowe |
| Ondansetron | Najmocniejsze działanie przeciwwymiotne | Koszt, brak refundacji w większości wskazań |
| Metoclopramid | Skuteczny, tani, szeroka dostępność | Ryzyko działań niepożądanych OUN, ograniczenia wiekowe |
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
- Rejestracja: Lek dopuszczony do obrotu przez URPL (Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych).
- Refundacja: NFZ refunduje metoklopramid w określonych wskazaniach, m.in. nudności, wymioty, efekty uboczne leczenia przeciwnowotworowego.
- Status prawny: Wyłącznie na receptę. Recepta może być pełnopłatna lub zniżkowa według wskazań (lista leków refundowanych MZ, ostatnia aktualizacja: 01.03.2024).
- Szczegóły punktowe refundacji i wykaz leków: Lista leków refundowanych MZ
Najnowsze badania i wytyczne kliniczne (2022–2025)
- Polskie Towarzystwo Gastroenterologii (PTG) potwierdza skuteczność metoklopramidu do 5 dni w ostrych stanach wymiotnych i refluksowych; zaleca ograniczenie przewlekłego stosowania.
- EMA (Europejska Agencja Leków) od 2014 roku ogranicza długotrwałe podawanie ze względu na ryzyko objawów neurologicznych (wydane w Polsce decyzje URPL – 2023).
- Prace redakcyjne: Sekcja Farmakoterapii Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego określa jasno "nie stosować u dzieci poniżej 1. roku życia", a młodzież – wyłącznie krótkotrwale (do 5 dni).
- Kliniczne badania międzynarodowe (JAMA 2023, NEJM 2022) nadal potwierdzają skuteczność w zwalczaniu nudności/wymiotów po chemioterapii; z aktualnych standardów wynika konieczność ograniczenia czasu podawania.
- Wybrane źródła:
- PTG: Wytyczne leczenia refluksu żołądkowo-przełykowego u dorosłych (2023)
- EMA, 2014/2023: Signal review – metoclopramide (www.ema.europa.eu)
- Ministerstwo Zdrowia: Lista leków refundowanych, 01.2024
- "JAMA", "NEJM" – przeglądy systematyczne 2022-2023
Dostępność i dostawa
- Tabl.: opakowania po 30, 50, 100 szt.
- Roztwór: flakony po 100 ml (4 mg/5 ml)
- Ampułki: 10 mg/2 ml, opakowania po 5 amp.
- Cena orientacyjna (03.2024): 8-18 zł za op. 30 tabl.
| Miasto | Dostępność w aptekach stacjonarnych | Dostawa z aptek internetowych |
| Warszawa | Bardzo dobra, większość aptek | do 24 h (inPost, DHL) |
| Kraków | Dobra, większość aptek dzielnicowych | do 24-48 h |
| Gdańsk, Gdynia, Sopot | Dobra | 24-48 h |
| Poznań, Wrocław, Łódź | Bardzo dobra | 24-48 h |
| Białystok, Lublin, Rzeszów | Dobra, większe apteki | do 48 h |
Liczba punktów aptecznych i aptek internetowych sprawia, że lek jest łatwo dostępny w całej Polsce. Możliwy bezpośredni odbiór lub szybka dostawa kurierska.
FAQ – Najczęstsze pytania pacjentów
- Czy Reglan (metoclopramid) można stosować przewlekle?
Nie zaleca się przewlekłego stosowania. Metoclopramid najlepiej działa krótkotrwale (do 5 dni u dzieci, kilka tygodni wyłącznie w uzasadnionych przypadkach dorosłych, np. ciężka gastropareza). Dłuższe użycie zwiększa ryzyko działań niepożądanych neurologicznych. - Czy lek można stosować w ciąży i podczas karmienia piersią?
Stosowanie w ciąży (kat. B wg FDA) wyłącznie, gdy korzyści przewyższają potencjalne ryzyko – decyzja lekarza. W laktacji - przenika do mleka, więc wymaga konsultacji lekarskiej. - Jakie są typowe objawy niepożądane?
Senność, zmęczenie, niepokój, zaburzenia ruchowe – bardzo rzadko reakcje alergiczne i poważne powikłania neurologiczne. Szczegóły powyżej w tabeli skutków ubocznych. - Czy mogę prowadzić samochód przyjmując metoclopramid?
Niektóre osoby mogą odczuwać senność, zawroty głowy. Zaleca się ostrożność po pierwszej dawce i w razie występowania objawów ze strony OUN. - Czy są inne leki o podobnym działaniu, dostępne w polskich aptekach?
Tak, m.in. domperidon, ondansetron czy itopryd – dobór zależy od wskazań i decyzji lekarza.
