Domperidon – kompleksowy opis leku dla pacjentów
Bardziej szczegółowo:
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Domperidon po podaniu doustnym wchłania się szybko, osiągając maksymalne stężenie w osoczu po ok. 0.5–1 godziny.
- Metabolizm: Podlega intensywnemu metabolizmowi pierwszego przejścia w wątrobie. Główne szlaki to utlenianie i N-dealkilacja.
- Wydalanie: Wydalany głównie z kałem (ok. 66%), w mniejszym stopniu z moczem (ok. 31%).
- Okres półtrwania: Zwykle 7–9 godzin, dłuższy u osób z niewydolnością wątroby lub nerek.
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
Domperidon stosowany jest głównie pomocniczo w leczeniu nudności, wymiotów oraz uczucia pełności po posiłkach. W polskich warunkach lek najczęściej przepisuje się dorosłym oraz dzieciom powyżej 12 r.ż. (lub powyżej 35 kg masy ciała) w przypadkach takich jak: niestrawność, refluks żołądkowo-przełykowy, wspomagająco przy niektórych zaburzeniach motoryki przewodu pokarmowego.
Typowe dawki:
- Stosować zawsze zgodnie z zaleceniem lekarza.
- Nie przekraczać dawki dziennej 30 mg u dorosłych.
- Przechowywać poza zasięgiem dzieci.
Dawkowanie rano vs wieczorem – wskazówki
- Dawkowanie rano: Zazwyczaj domperidon zaleca się przed śniadaniem, aby zapobiec porannym objawom żołądkowo-jelitowym i uzyskać lepszy efekt kliniczny.
- Dawkowanie wieczorem: Jeśli objawy pojawiają się w nocy (np. refluks nocny), lek można przyjąć przed snem.
- Wskazówki: Regularne przyjmowanie o stałych porach poprawia skuteczność i ogranicza ryzyko pominięcia dawki. Nie zaleca się stosowania więcej niż 3 dawek na dobę.
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo
Najlepsze efekty osiąga się, gdy domperidon przyjmowany jest 15–30 minut przed posiłkiem, na „pusty” żołądek. Wchłanianie leku może ulec zmniejszeniu podczas jedzenia – typowe polskie śniadania (np. kanapki, nabiał, herbata) mogą wydłużać czas działania lub obniżać skuteczność. Unikać spożywania tłustych potraw tuż przed/przy przyjmowaniu leku.
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
| Grupa substancji | Przykłady | Uwagi |
|---|---|---|
| Pokarmy/napoje | Tłuste potrawy, produkty mleczne | Zmniejszają wchłanianie; najlepiej na czczo |
| Alkohol | Piwo, wino, mocne alkohole | Możliwość nasilenia działań niepożądanych (senność, zaburzenia rytmu serca); zaleca się unikanie! |
| Leki przeciwgrzybicze | Ketokonazol, itrakonazol | Ryzyko groźnych zaburzeń rytmu serca; przeciwwskazane łączenie! |
| Antybiotyki makrolidowe | Erytromycyna, klarytromycyna | Interakcje mogą zwiększać stężenie domperidonu — ryzyko arytmii |
| Inhibitory CYP3A4 | Tylko wybrane leki p/lękowe, p/depresyjne, p/wirusowe | Wzrost stężenia domperidonu – ryzyko powikłań |
| Inne leki prokinetyczne/gastrologiczne | Metoklopramid, itopryd | Podwójny efekt; ryzyko działań niepożądanych |
Wskazania
| Wskazanie | Oficjalne (URPL/MZ) | Off-label (poza wskazaniami) |
|---|---|---|
| Nudności i wymioty (np. po lekach, po radio/chemioterapii, przy zakażeniach wirusowych przewodu pokarmowego) | Tak | Tak (np. przy lekach - opioidach) |
| Objawy niestrawności – uczucie pełności po jedzeniu, dyskomfort brzuszny | Tak | - |
| Gastropareza (opóźnione opróżnianie żołądka) | Nie | Tak (głównie u pacjentów z cukrzycą) |
| Refluks żołądkowo-przełykowy | Nie | Tak (dorośli, dzieci; zalecana konsultacja specjalistyczna) |
| Pobudzanie laktacji | Nie | Tak (ale tylko w bardzo wyjątkowych sytuacjach – pod ścisłą kontrolą lekarza) |
Dawkowanie wg wskazań klinicznych
| Wiek/pacjent | Najczęstsza dawka | Maksymalna dobowa dawka | Uwagi |
|---|---|---|---|
| Dorośli | 10 mg 3x dziennie (przed posiłkami) | 30 mg | Zaleca się krótkotrwałe stosowanie <7 dni |
| Dzieci (≥12 lat, >35 kg) | 10 mg 1–3x dziennie | 30 mg | Tylko po decyzji lekarza |
| Seniorzy (≥65 lat) | 10 mg 1–2x dziennie | 20 mg | Ostrożnie, obserwacja; zwiększone ryzyko działań niepoż. |
| Dzieci (<12 lat, <35 kg) | Nie zalecane | - | Stosować tylko na wyraźne zlecenie gastroenterologa |
Profil bezpieczeństwa i możliwe działania niepożądane
| Typ | Częstość | Opis |
|---|---|---|
| Suchość w ustach | B. częste (>10%) | Nieprzyjemne uczucie; zwykle przemija samoistnie |
| Bóle brzucha, biegunka | Częste (1–10%) | Przeważnie łagodne dolegliwości jelitowe |
| Bóle głowy, senność | Częste (1–10%) | Mogą utrudniać koncentrację |
| Wydłużenie odstępu QT w EKG | Rzadkie (<0,1%) | Istotne ryzyko arytmii; nie łączyć z lekami wydłużającymi QT |
| Reakcje alergiczne (wysypka, obrzęk) | B. rzadkie (<0,01%) | Natychmiast skonsultować objawy z lekarzem |
| Zaburzenia hormonalne (mlekotok, ginekomastia) | B. rzadkie | Zależne od długiego stosowania lub wysokich dawek |
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania – praktyczne wskazówki
- Zawsze przestrzegaj zaleceń lekarza dotyczących dawki oraz czasu stosowania.
- Przyjmuj lek ok. 15–30 min przed posiłkiem, popijając wodą, najlepiej na czczo.
- Staraj się nie pomijać dawek i zachowywać regularne odstępy między kolejnymi dawkami.
- Przechowuj lek w temperaturze pokojowej (<25°C), z dala od wilgoci i źródeł światła.
- Nie stosuj leku dłużej niż tydzień, chyba że lekarz zdecyduje inaczej.
- W przypadku wystąpienia niepokojących objawów (osłabienie, szybkie bicie serca, wysypka, silna senność) – natychmiast skontaktuj się z lekarzem lub farmaceutą.
- Nie prowadź pojazdów i nie obsługuj maszyn, jeśli po leku odczuwasz senność lub zawroty głowy.
Alternatywne opcje leczenia (porównanie, refundacja NFZ)
- Metoklopramid: Stosowany podobnie jak domperidon, dostępny w Polsce na receptę; większe ryzyko działań niepożądanych ze strony ośrodkowego układu nerwowego (np. drżenia, sztywność mięśni).
- Itopryd: Lek prokinetyczny, lepszy profil bezpieczeństwa dla osób starszych, wydłużona refundacja NFZ; mechanizm działania częściowo zbliżony do domperidonu.
- Cisapryd: Wycofany z obrotu ze względu na ryzyko ciężkich arytmii – obecnie niedostępny w Polsce.
- Leki osłonowe (IPP): Omeprazol, pantoprazol – przynoszą ulgę przy zgadze i refluksie, ale nie wpływają na motorykę przewodu pokarmowego.
- Leki ziołowe: Mięta pieprzowa, melisa, rumianek – mogą przynieść ulgę przy łagodnych dolegliwościach, ale nie powinny być stosowane jako zamiennik leczenia przewlekłego lub przy silnych objawach.
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
- Lek zarejestrowany przez URPL (Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych), dopuszczony do obrotu na podstawie ważnego pozwolenia.
- Wydawany wyłącznie na receptę lekarską (kategoriia dostępności: Rp).
- Refundacja przez NFZ wyłącznie przy wybranych wskazaniach (np. nudności, wymioty, wspomaganie leczenia niektórych chorób neurologicznych).
- Obowiązuje ścisła kontrola preskrypcji – długość terapii uzależniona od wskazań oraz indywidualnej decyzji lekarza.
- Przeciwskazany u osób z ciężkimi zaburzeniami wątroby, zaburzeniami rytmu serca (wydłużenie QT), niewydolnością serca.
Najnowsze badania, wytyczne kliniczne 2022–2025
- Wytyczne Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii (2022–2024) potwierdzają skuteczność krótkotrwałego stosowania domperidonu w leczeniu nudności i wymiotów, ze szczególnym naciskiem na ocenę bezpieczeństwa sercowo-naczyniowego.
- Badania międzynarodowe (European Medicines Agency, 2022–2024) sugerują ograniczenie długotrwałego stosowania i podkreślają konieczność monitorowania pacjentów z grupy ryzyka arytmii serca.
- Polskie publikacje (np. Medycyna Praktyczna, 2023) podkreślają rolę edukacji pacjenta oraz ścisłego przestrzegania zaleceń lekarskich. Prace przeglądowe GUS/URPL (2024) uznają domperidon za bezpieczny głównie przy terapii krótkoterminowej.
Wybrane pozycje bibliograficzne: Smaga G. 'Leki prokinetyczne w praktyce gastroenterologicznej.' Medycyna Praktyczna, 2023.
Dostępność i dostawa
| Opakowanie | Cena (bez refundacji) | Apteki stacjonarne | Apteki internetowe | Dostawa (Warszawa) | Dostawa (Kraków, Poznań, Gdańsk, Wrocław) |
|---|---|---|---|---|---|
| 30 tabletek 10 mg | ok. 21–29 zł | Dostępne na zamówienie tego samego lub kolejnego dnia | Tak | 1–2 dni | 2–3 dni |
| 60 tabletek 10 mg | ok. 38–56 zł | Częściej dostępne w większych aptekach sieciowych | Tak | 1–2 dni | 2–4 dni |
| Zawiesina doustna 100 ml | ok. 23–32 zł | Rzadziej dostępna; konieczność zamówienia | Tak | 3–5 dni | 5–7 dni |
FAQ – najczęstsze pytania pacjentów
- Czy można prowadzić samochód podczas stosowania domperidonu?
U niektórych pacjentów może wystąpić senność lub zawroty głowy – zachować ostrożność, szczególnie w pierwszych dniach leczenia. Jeśli pojawią się objawy, nie prowadź pojazdów ani nie obsługuj maszyn. - Czy domperidon można łączyć z alkoholem?
Nie jest to zalecane – alkohol zwiększa ryzyko działań niepożądanych, zwłaszcza ze strony układu nerwowego i serca. - Czy domperidon można stosować u dzieci?
Lek jest zazwyczaj przeznaczony dla dzieci od 12. roku życia i >35 kg. Młodsze dzieci tylko po decyzji lekarza specjalisty! - Czy domperidon pomaga na refluks?
Tak, choć oficjalnie nie ma tego wskazania w Polsce. Może być stosowany wspomagająco po ocenie przez gastrologa. - Co zrobić w razie pominięcia dawki?
Przyjąć kolejną dawkę w przewidzianym czasie. Nie należy podwajać dawek!
Pamiętaj:
