Podstawowe informacje o produkcie
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Biodostępność doustna wynosi około 60%. Wchłanianie zwiększa się przy tłustych posiłkach.
- Metabolizm: Głównie w wątrobie poprzez izoenzymy CYP3A4.
- Wydalanie: Około 90% leku wydalana jest z kałem, niewielka ilość przez mocz.
- Czas półtrwania: Około 12–36 godzin (w zależności od postaci i wskazania).
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
Lek stosowany jest najczęściej w leczeniu świerzbu, wszawicy oraz jako terapia wspomagająca w łagodzeniu trądziku różowatego (Soolantra). W Polsce coraz większą popularność zdobywa także jako lek off-label na niektóre rzadkie pasożytnicze zakażenia przewodu pokarmowego oraz nużycę.
- Przyjmować zgodnie ze wskazaniami lekarza – najczęściej w 1–2 dawkach, z przerwami tygodniowymi (np. świerzb).
- Nie przekraczać dawki – iwermektyna nie powinna być stosowana profilaktycznie bez nadzoru lekarza.
- W przypadku miejscowego stosowania (krem) – nakładać na oczyszczoną, suchą skórę według zaleceń producenta lub dermatologa.
Przed pierwszym zastosowaniem należy omówić z lekarzem indywidualne wskazania, możliwe interakcje i ostrzeżenia.
Dawkowanie: rano czy wieczorem?
- Rano: Może być wygodne, szczególnie dla pracujących, jednak zaleca się pozostanie przez kilka godzin bez dużych posiłków po przyjęciu leku, dla lepszej absorpcji.
- Wieczorem: Częściej rekomendowane – zwłaszcza gdy konieczne pozostanie na czczo przez noc. Ułatwia to przestrzeganie wytycznych dotyczących posiłku przed/po leku.
Wskazówka:
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo?
- Ivermectin powinien być przyjmowany na czczo – przynajmniej 1 godzina przed posiłkiem lub 2 godziny po jedzeniu. Pozwala to na uzyskanie optymalnego stężenia leku we krwi.
- Pokarmy tłuste (typowe np. dla polskich śniadań: jajka, boczek, tłusty nabiał) zwiększają wchłanianie, ale mogą też nasilić działania niepożądane – zalecana ostrożność u osób starszych i wrażliwych.
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
Najważniejsze interakcje zostały zestawione w tabeli:
| Interakcja | Skutek | Zalecenie |
|---|---|---|
| Pokarm tłusty | Zwiększa wchłanianie leku | Stosować na czczo lub zgodnie z zaleceniem lekarza |
| Alkohol | Zwiększenie ryzyka działań niepożądanych | Unikać 24h przed i po przyjęciu leku |
| Leki makrolidowe (np. erytromycyna) | Ryzyko interakcji farmakokinetycznych | Konsultować z lekarzem |
| Leki przeciwpadaczkowe (np. karbamazepina, fenytoina) | Możliwa zmiana poziomu leku | Ścisła kontrola przy równoczesnym stosowaniu |
| Leki wpływające na CYP3A4 (np. ketokonazol, rytonawir) | Możliwe zwiększenie stężenia iwermektyny | Konsultacja przed rozpoczęciem leczenia |
Wskazania
| Wskazania oficjalne (dopuszczone w PL) | Wskazania off-label (na podstawie publikacji i praktyki) |
|---|---|
| Świerzb | Nużyca twarzy |
| Wszawica głowowa i łonowa | Leczenie wspomagające trądziku różowatego |
| Onchocerkoza (wybrane przypadki) | Glistnica i niektóre inne helmintiozy |
| Wągrzyca (neurocysticerkoza) | Wrzodziejące dermatozy trudne w leczeniu |
Dawkowanie wg wskazań klinicznych
| Wskazanie | Dawkowanie dorośli | Dawkowanie dzieci (>15kg) | Dawkowanie seniorzy |
|---|---|---|---|
| Świerzb | 200 mcg/kg masy ciała jednorazowo, powtórzyć po 7–14 dniach | 200 mcg/kg, identycznie jak u dorosłych | Tak jak dorośli, kontrola wydolności nerek/wątroby |
| Wszawica | 200 mcg/kg jako pojedyncza dawka, ewentualnie powtórzyć po 7 dniach | 200 mcg/kg | Identycznie jak u dorosłych |
| Nużyca | 200 mcg/kg co tydzień przez 2–4 tygodnie | Nie zaleca się rutynowo; decyzja lekarza | Rozważenie niższej dawki i monitorowania |
| Krem 1% (trądzik różowaty) | Do miejscowego stosowania 1 x dziennie | Nie zalecany | Możliwość stosowania miejscowego pod kontrolą lekarza |
Profil bezpieczeństwa/skutki uboczne
| Częstość | Objawy | Uwagi |
|---|---|---|
| Bardzo częste (>10%) | Świąd, wysypka, ból głowy | Szczególnie pierwsze dni po zastosowaniu |
| Częste (1–10%) | Bóle mięśni, zmęczenie, nudności, zawroty głowy | Ustępują samoistnie |
| Rzadkie (<1%) | Wzrost aktywności enzymów wątrobowych, obrzęki, zmiany ciśnienia | Monitorowanie przy długiej terapii |
| Bardzo rzadkie (<0,1%) | Reakcje alergiczne, zapalenie wątroby, objawy neurologiczne | Konieczna natychmiastowa konsultacja lekarska |
Najważniejsze ostrzeżenia:
- Nie stosować u dzieci < 15 kg bez wyraźnych zaleceń specjalisty.
- Przeciwwskazany w ciężkich chorobach wątroby oraz u osób z silnymi zaburzeniami neurologicznymi.
- Kobiety w ciąży i karmiące piersią tylko po konsultacji lekarskiej.
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania
- Przed zastosowaniem należy dokładnie zważyć masę ciała (kluczowe dla prawidłowego dawkowania).
- Przyjmować lek na czczo, popić niewielką ilością wody.
- Unikać spożycia alkoholu przed i po leku.
- Mimo jednorazowych dawek, zaleca się częsty kontakt z farmaceutą/lekarzem w celu oceny skuteczności terapii (kontrola objawów po 2 i 4 tygodniach).
- W przypadku kremu stosować wyłącznie na miejsca zmienione chorobowo, unikać kontaktu z oczami i błonami śluzowymi.
- Nie stosować leku profilaktycznie – nie chroni on przed zakażeniami pasożytniczymi.
Alternatywne opcje leczenia
- Permetryna (krem 5%) – refundowana przez NFZ: Skuteczny lek przeciwświerzbowy, rekomendowany szczególnie jako pierwsza linia terapii. Zaletą jest szeroka dostępność i niższa cena. Wadą: ryzyko miejscowego podrażnienia.
- Benzoesan benzylu (płyn) – refundowany: Niska cena, tradycyjne stosowanie w świerzbie i wszawicy. Potencjalne działanie drażniące.
- Leki ziołowe/roztwory naturalne: Brak oficjalnych wskazań i ograniczona skuteczność w ciężkich przypadkach.
- Preparaty miejscowe na trądzik różowaty (np. metronidazol): Dobra alternatywa dla pacjentów niewrażliwych na iwermektynę; refundacja ograniczona.
Każda z alternatyw ma swoje konkretne wskazania, przeciwwskazania i skuteczność – o wyborze decyduje lekarz na podstawie obrazu klinicznego, preferencji pacjenta i dostępności preparatów.
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
- Lek zarejestrowany przez URPL po pozytywnej opinii EMA (Europejska Agencja Leków).
- Dostępność na receptę (Rp), brak możliwości zakupu OTC.
- Wskazania refundacyjne (NFZ): głównie świerzb oporny na permetrynę i wszawica, wybrane ciężkie parazytozy.
- Krem Soolantra (1%) może być częściowo refundowany w określonych wskazaniach dermatologicznych.
Najnowsze badania/wskazówki kliniczne (2022–2025)
- Badania polskie (2023, Dermatologia Praktyczna): Potwierdzono wysoką skuteczność iwermektyny w opornych przypadkach świerzbu, szczególnie w środowiskach zamkniętych (np. DPS-y, szpitale).
- Zagraniczne guideliny (EADV, 2022): Iwermektyna rekomendowana jako leczenie drugiego wyboru w przypadkach nawrotowych lub ciężkiego świerzbu.
- Obserwacje (Lancet ID 2024; Kardiologia Polska): Brak potwierdzonych korzyści z zastosowania iwermektyny w leczeniu infekcji wirusowych, w tym COVID-19 – oficjalne stanowisko MZ i PTD (Polskie Towarzystwo Dermatologiczne): bezwzględny zakaz stosowania pozawskazaniowo w tym celu.
Wybrane źródła: Dermatologia Po Dyplomie 2023, M. Olszewska et al.; EADV Guidelines 2022; Komunikaty URPL i NFZ.
Dostępność i dostawa
- W większości aptek dostępność przede wszystkim w postaci kremu (Soolantra) i wybranych preparatów doustnych.
- Najpopularniejsze opakowania: tabletki 3 mg (10 i 20 szt.), krem 30 g i 100 g.
- Orientacyjna cena:
- Tabletki: 50–120 zł/opakowanie (w zależności od liczby tabletek i refundacji)
- Krem: 100–180 zł/tuba (w zależności od wielkości i refundacji)
| Miasto | Czas realizacji recepty* | Dostępność w aptekach |
|---|---|---|
| Warszawa | 1–2 dni | Wysoka |
| Kraków | 2–3 dni | Wysoka/Średnia |
| Wrocław | 2–4 dni | Średnia |
| Gdańsk | 3–5 dni | Średnia/Niska |
| Lublin, Poznań, Szczecin | 3–5 dni | Średnia |
*Czasy realizacji mogą się różnić w zależności od zapasów i systemu e-recepty.
FAQ – najczęstsze pytania i odpowiedzi
- Czy Ivermektyna jest bezpieczna dla dzieci?
Stosowanie iwermektyny u dzieci poniżej 15 kg oraz poniżej 2 roku życia wymaga szczególnej ostrożności i decyzji lekarza specjalisty. U dzieci powyżej 15 kg jest bezpieczna stosowana zgodnie z zaordynowaną dawką. - Czy lek można przyjmować w ciąży lub podczas karmienia piersią?
Nie zaleca się stosowania iwermektyny w ciąży oraz w okresie karmienia piersią, chyba że lekarz uzna to za niezbędne po ocenie korzyści i ryzyka. - Czy można prowadzić pojazdy po przyjęciu leku?
U większości pacjentów lek nie wpływa na zdolność prowadzenia pojazdów mechanicznych, jednak u niektórych mogą pojawić się zawroty głowy lub senność. Zaleca się ostrożność po pierwszej dawce. - Co zrobić, jeśli zapomniałem/am przyjąć dawkę?
Jeśli opóźnienie wynosi kilka godzin – należy przyjąć lek jak najszybciej na czczo. Jeśli zbliża się pora kolejnej dawki, należy pominąć zapomnianą dawkę i kontynuować terapię według harmonogramu. - Czy lek jest refundowany?
Tabletki doustne oraz krem mogą być refundowane dla wybranych wskazań (np. świerzb, trądzik różowaty). Szczegóły refundacji należy weryfikować w aktualnym wykazie leków refundowanych NFZ.
