Glyburide – szczegółowy opis leku dla pacjentów
Dla specjalisty
Mechanizm działania opiera się na blokowaniu kanałów potasowych w komórkach beta trzustki. Prowadzi to do depolaryzacji błony komórkowej i napływu jonów wapnia, wywołując sekrecję insuliny w sposób zależny od poziomu glukozy.
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego, biodostępność 50–95%
- Metabolizm: W wątrobie, głównie do nieaktywnych metabolitów
- Wydalanie: Około 50% przez nerki, reszta przez żółć
- Czas działania: Średnio 16–24 godzin. Początek efektu – około 1 godzina po podaniu
- Okres półtrwania: 4–14 godzin (w zależności od dawki i pacjenta)
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
- Zalecany głównie osobom dorosłym z cukrzycą typu 2, gdy dieta i aktywność fizyczna są niewystarczające
- Typowe dawki początkowe: 2,5–5 mg na dobę; dawka maksymalna: 15 mg na dobę (podzielona na dawki)
- Dawkę ustala lekarz prowadzący, na podstawie indywidualnych potrzeb i reakcji pacjenta
- Przyjmowanie leku należy rozłożyć w ciągu dnia zgodnie ze wskazaniem lekarza
- Zawsze kontrolować poziom glukozy we krwi zgodnie z zaleceniami diabetologa
- Polskie realia: Lek często stosowany w ramach refundacji NFZ, szczególnie u seniorów i osób z ograniczonymi możliwościami finansowymi
Dawkowanie rano vs wieczorem
- Rano: Przyjmowanie leku rano pozwala kontrolować poposiłkowy wzrost glikemii. Pomaga uniknąć hipoglikemii nocnej. Zalecane głównie przy stosowaniu jednej dawki dobowej.
- Wieczorem: Stosowane tylko w niektórych schematach, po konsultacji z lekarzem. Zwiększa ryzyko hipoglikemii nocnej, szczególnie u osób starszych lub z zaburzoną czynnością nerek.
- Wskazówki: Zachować regularność – stała pora przyjmowania leku (najlepiej rano, przed lub podczas śniadania).
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo
Zaleca się przyjmowanie glyburidu tuż przed lub w trakcie posiłku
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
| Rodzaj interakcji | Przykłady | Możliwe skutki |
|---|---|---|
| Leki wzmacniające działanie | Sulfonamidy, niektóre antybiotyki (np. chinolony), NLPZ, beta-blokery, leki przeciwdepresyjne (TLPD) | Zwiększone ryzyko hipoglikemii |
| Leki osłabiające działanie | Glikokortykosteroidy, leki moczopędne (tiazydy), leki sympatykomimetyczne | Podwyższenie poziomu glukozy we krwi |
| Alkohol | Wódka, piwo, wino | Możliwa hipoglikemia lub silne wahania glikemii |
| Pokarm | Dania wysokowęglowodanowe | Nasilenie działania leku, konieczność regularnych posiłków |
Wskazania
| Wskazanie | Status | Opis |
|---|---|---|
| Cukrzyca typu 2 | Oficjalne (ChPL, MZ) | Leczenie dorosłych po nieskuteczności diety, aktywności fizycznej i redukcji masy ciała |
| Cukrzyca typu 1 | Przeciwwskazanie | Nie stosować – wymagana insulina |
| Cukrzyca wtórna po zabiegach trzustkowych | Off-label | Po konsultacji ze specjalistą diabetologiem |
Dawkowanie wg wskazań klinicznych
| Grupa wiekowa | Dawka początkowa | Dawka docelowa / max. | Uwagi |
|---|---|---|---|
| Dorośli | 2,5–5 mg/dobę | 15 mg/dobę | Możliwość podziału na 1–2 dawki |
| Seniorzy (>65 lat) | 1,75–2,5 mg/dobę | max 7,5 mg/dobę | Ryzyko hipoglikemii – zalecany monitoring glikemii |
| Dzieci i młodzież | Nie zaleca się | – | Lek niezalecany poniżej 18 r.ż. |
Profil bezpieczeństwa/leku – możliwe działania niepożądane
| Częstość | Objawy | Ostrzeżenia |
|---|---|---|
| Bardzo często / często | Hipoglikemia, nudności, wymioty, biegunka, ból brzucha | Monitorować glikemię, spożywać regularne posiłki |
| Sporadycznie | Wysypka, świąd, reakcje alergiczne | W razie reakcji alergicznych odstawić lek, zgłosić się do lekarza |
| Bardzo rzadko | Agranulocytoza, trombocytopenia, żółtaczka cholestatyczna, zaburzenia wątroby | Monitorować morfologię i czynność wątroby przy długim stosowaniu |
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania – poradnia farmaceutyczna
- Lek należy przyjmować codziennie o tej samej porze, najlepiej rano do śniadania
- Unikać spożywania alkoholu podczas terapii
- Nie przerywać leczenia samodzielnie – zmiana dawki lub odstawienie tylko po uzgodnieniu z lekarzem
- W przypadku pominięcia dawki – nie należy podwajać kolejnej, przyjąć normalną kolejną dawkę
- Regularnie kontrolować poziom cukru we krwi, zwłaszcza na początku leczenia i przy zmianie dawki
- Informować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach
Alternatywne opcje leczenia cukrzycy typu 2 (refundowane przez NFZ)
- Metformina – lek pierwszego wyboru, niskie ryzyko hipoglikemii
- Zalety: wysoki profil bezpieczeństwa, korzystny wpływ na masę ciała
- Wady: zaburzenia żołądkowo-jelitowe, przeciwwskazania w chorobach nerek
- Pochodne sulfonylomocznika: gliclazid, glimepiryd
- Zalety: skuteczne działanie obniżające glukozę
- Wady: ryzyko hipoglikemii i przyrostu masy ciała
- Inhibitory SGLT2 (flozyny): dapagliflozyna, empagliflozyna
- Zalety: korzystny wpływ na układ sercowo-naczyniowy
- Wady: wyższa cena, wymagania NFZ do refundacji
- Inhibitory DPP-4 (gliptyny) – sitagliptyna, linagliptyna
- Zalety: niskie ryzyko hipoglikemii
- Wady: wyższa cena, refundacja w wybranych przypadkach
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
- Rejestracja: Lek dopuszczony do obrotu przez URPL
- Refundacja: Refundowany przez NFZ w leczeniu cukrzycy typu 2
- Status prawny: Lek dostępny wyłącznie na receptę lekarską
- Monitorowanie terapii: Wymagana regularna kontrola glikemii zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego
Najnowsze badania i wytyczne kliniczne (2022–2025)
- PTD, 2024: Glibenklamid tylko jako lek drugiego rzutu, preferowana metformina (Wytyczne PTD, Diabetologia Praktyczna 2024)
- Europejskie wytyczne EASD/ADA: U osób z ryzykiem sercowym zalecane flozyny lub GLP-1 RA – użycie glibenklamidu należy rozważać ostrożnie
- Badanie UKPDS, metaanalizy 2023–2024: Wskazują na wyższe ryzyko hipoglikemii oraz przyrostu masy ciała w porównaniu z alternatywnymi terapiami
- Piśmiennictwo: Diabetologia Praktyczna, Diabetes Care, PTD.pl (2024), EASD Guidelines Update 2023, MZ, URPL 2024
Dostępność i dostawa
- Najpopularniejsze opakowania: 30, 60 lub 120 tabletek
- Orientacyjna cena opakowania 30 tabl.: 7–18 zł (przy refundacji NFZ — wg aktualnych taryf MZ, maj 2024)
- Lek dostępny w większości aptek stacjonarnych i internetowych w Polsce
| Miasto | Standardowy czas dostawy (aptek internetowych) |
|---|---|
| Warszawa | 1–2 dni robocze |
| Kraków | 1–2 dni robocze |
| Wrocław | 1–2 dni robocze |
| Gdańsk | 1–2 dni robocze |
| Poznań | 1–2 dni robocze |
| Miasta powiatowe | 2–3 dni robocze |
FAQ – najczęstsze pytania pacjentów
- Czy mogę przyjmować glyburide razem z innymi lekami przeciwcukrzycowymi?
Tak, ale każdorazowo decyduje o tym lekarz. Najczęściej łączy się go z metforminą lub insuliną, lecz wymaga to ścisłej kontroli lekarskiej.
Należy przyjąć kolejną dawkę o wyznaczonej godzinie. Nie należy podwajać dawek.
Tak, ale przy ryzyku hipoglikemii – zachować szczególną ostrożność, sprawdzać glikemię przed jazdą.
Możliwy jest umiarkowany przyrost wagi – istotne są dieta, aktywność fizyczna i regularne kontrole.
Nie zaleca się – alkohol może nasilać działania niepożądane leku oraz sprzyjać hipoglikemii.
