Podstawowe informacje o produkcie
Wyjaśnienie dla specjalistów
Spironolakton jest selektywnym antagonistą receptora mineralokortykoidowego w kanaliku dalszym nefronu. Hamuje wymianę sodu na potas i wodór, ograniczając reabsorpcję sodu oraz wydalanie potasu i jonów wodorowych. Efekt diuretyczny występuje po kilku dniach regularnej terapii.
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Szybko wchłania się z przewodu pokarmowego, biodostępność ok. 60-90%
- Metabolizm: Wątroba; aktywne metabolity: kanrenon, 7-alfa-tiometylo-spironolakton
- Wydalanie: Nerki (w postaci metabolitów), częściowo przez żółć
- Czas działania: Początek efektu klinicznego po ok. 2-3 dniach, czas półtrwania: 1,4 h (spironolakton), do 16,5 h (kanrenon)
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
Spironolakton jest wykorzystywany głównie w leczeniu:
- Obrzęków pochodzenia sercowego, wątrobowego, nerkowego
- Nadciśnienia tętniczego (w przypadku współistnienia hiperaldosteronizmu)
- Hiperaldosteronizmu pierwotnego i wtórnego
- Preparat jest często stosowany także w leczeniu trądziku hormonalnego i hirsutyzmu (off-label)
Typowe dawki i zalecenia stosowania
- Zwykle stosowana dawka u dorosłych: 25–100 mg na dobę (pod kontrolą lekarza i regularnych badań potasu)
- Podanie doustne, najlepiej o tej samej porze dnia
- Przed rozpoczęciem terapii i podczas należy kontrolować poziom elektrolitów, szczególnie potasu
W praktyce w Polsce często stosuje się niższe dawki (25-50 mg/dobę) w terapii przewlekłej i wyższe krótkoterminowo w przypadkach znacznych obrzęków.
Dawkowanie: rano czy wieczorem?
| Pora przyjmowania | Zalety | Wady | Zalecenia |
|---|---|---|---|
| Rano | Zmniejsza ryzyko nocnego oddawania moczu; korzystne dla osób aktywnych | Możliwość nasilenia diurezy w ciągu dnia | Polecane większości pacjentów |
| Wieczorem | Może łagodzić poranne obrzęki | Ryzyko częstego oddawania moczu w nocy, zaburzenia snu | Dla osób pracujących zmianowo lub zgodnie z zaleceniem lekarza |
Ważne jest regularne przyjmowanie leku o stałej porze. Dawkę ustala lekarz, odpowiednio do schorzenia i tolerancji pacjenta.
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo?
Wchłanianie spironolaktonu może być lepsze, jeśli lek jest przyjmowany wraz z posiłkiem. Zaleca się zażywać tabletki po śniadaniu lub obiedzie – zgodnie z polskimi zwyczajami żywieniowymi, co minimalizuje ryzyko podrażnienia żołądka i poprawia biodostępność substancji czynnej.
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
| Czynnik | Możliwa interakcja | Zalecenia |
|---|---|---|
| Pokarm | Poprawa wchłaniania | Zażywać z posiłkiem |
| Alkohol | Zwiększa ryzyko niedociśnienia, nasila działania niepożądane | Unikać spożywania alkoholu podczas terapii |
| Leki oszczędzające potas (amiloryd, triamteren) | Ryzyko hiperkaliemii | Unikać jednoczesnego stosowania |
| Inhibitory ACE, ARB | Zwiększają ryzyko hiperkaliemii | Kontrola potasu, regularne badania |
| Kwas acetylosalicylowy, NLPZ | Może osłabiać działanie moczopędne | Stosować ostrożnie |
| Lit | Może zwiększyć stężenie litu we krwi | Monitorowanie stężenia litu |
Wskazania
| Wskazanie | Rejestracja w Polsce | Uwagi |
|---|---|---|
| Obrzęki w niewydolności serca | Tak | Lek I wyboru w połączeniu z innymi diuretykami |
| Nadciśnienie tętnicze | Tak | Jako lek wspomagający |
| Hiperaldosteronizm pierwotny | Tak | Diagnostyka różnicowa i leczenie |
| Stany obrzękowe pochodzenia nerkowego | Tak | W zespole nerczycowym i innych schorzeniach nerek |
| Obrzęki w marskości wątroby | Tak | Stosować pod ścisłą kontrolą |
| Trądzik o podłożu hormonalnym (off-label) | Nie | Częste wskazanie praktyczne w dermatologii |
| Hirsutyzm, PCOS (off-label) | Nie | Stosowany u kobiet pod ścisłym nadzorem lekarza |
Dawkowanie wg wskazań klinicznych
| Wskazanie | Dorośli | Dzieci | Seniorzy |
|---|---|---|---|
| Obrzęki w niewydolności serca/wątroby/nerek | 25–100 mg/dobę (ew. do 200 mg) | 1–3 mg/kg mc./dobę | Zaleca się rozpoczynać od niższych dawek |
| Hiperaldosteronizm | 100–400 mg/dobę (dawka testowa lub terapeutyczna) | 2–4 mg/kg mc./dobę | Wolna titracja dawki |
| Nadciśnienie | 25–50 mg/dobę (jako lek dodatkowy) | Stosowanie wg decyzji lekarza | Dawkę ustala lekarz na podstawie kontroli ciśnienia i tolerancji |
| Trądzik, hirsutyzm, PCOS (off-label) | 50–100 mg/dobę | Nie zaleca się rutynowo | Stosowanie wyłącznie wg indywidualnej oceny lekarza |
Profil bezpieczeństwa – działania niepożądane
| Częstość | Działanie niepożądane |
|---|---|
| Bardzo często | Hiperpotasemia (wysoki potas we krwi), senność, zaburzenia miesiączkowania |
| Często | Zaburzenia żołądkowo-jelitowe (nudności, biegunka), ginekomastia, łagodny ból głowy |
| Niezbyt często | Wysypka, świąd, zaburzenia erekcji, zmiany nastroju |
| Rzadko | Leukopenia, niewydolność nerek, powikłania alergiczne |
| Bardzo rzadko | Rabdomioliza, ostra niewydolność nadnerczy |
Uwaga:
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania
- Zażywaj lek dokładnie wg zaleceń lekarza
- Nie przerywaj przyjmowania bez konsultacji – nawet jeśli objawy ustąpią
- Pij odpowiednią ilość płynów, unikaj jednoczesnego stosowania suplementów z potasem
- Regularnie wykonuj morfologię, poziom potasu, kreatyniny
- Jeśli zapomnisz o dawce, przyjmij ją możliwie szybko, lecz nie podwajaj dawki
- Przechowuj lek w miejscu niedostępnym dla dzieci
Alternatywne opcje leczenia (leki refundowane przez NFZ)
- Eplerenon: Również antagonista aldosteronu, lepszy profil skutków ubocznych, droższy, refundowany tylko w niewydolności serca po zawale
- Furosemid: Silniejszy lek moczopędny (diuretyk pętlowy), większe ryzyko utraty elektrolitów, refundowany szerzej
- Hydrochlorotiazyd: Diuretyk tiazydowy, dobra kontrola ciśnienia, mniej skuteczny w kontrolowaniu potasu
- Amlodypina, enalapryl, bisoprolol: Inne grupy leków na nadciśnienie, szeroko refundowane i stosowane w Polsce
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
- Aldactone i inne preparaty spironolaktonu mają status leku Rx – na receptę
- Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych (URPL) – aktualna rejestracja
- Lek refundowany w indywidualnych wskazaniach (gł. niewydolność serca, obrzęki w niewydolności wątroby/nerkowej) – refundacja według listy Ministerstwa Zdrowia i komunikatów NFZ
- Lek nie jest ogólnodostępny bez recepty!
Najnowsze badania i wytyczne kliniczne
- Wytyczne PTNT oraz Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego (2022–2025): spironolakton rekomendowany jako lek dodatkowy w terapii opornego nadciśnienia oraz w niewydolności serca ze zmniejszoną frakcją wyrzutową (HFrEF).
- Badanie PATHWAY-2 (Lancet, 2022): spironolakton skuteczniejszy od innych diuretyków u pacjentów z opornością na leczenie przeciwnadciśnieniowe.
- W meta-analizie JAMA (2023): spironolakton zmniejsza ryzyko hospit. i śmierci w HFrEF.
- Coraz więcej zastosowań off-label (np. w dermatologii) – zgodnie z badaniami klinicznymi z lat 2022–2024.
- Literatura polska: Z. Gaciong, "Farmakoterapia Nadciśnienia Tętniczego", Medycyna Praktyczna 2024.
Dostępność i dostawa
- Popularne opakowania: 20, 30, 50, 100, 120 tabletek
- Orientacyjne ceny: 6–20 zł za 30 tabletek 25 mg (w zależności od producenta, refundacji, apteki)
| Miasto | Orientacyjny czas realizacji recepty w aptece | Dostępność |
|---|---|---|
| Warszawa | 1 dzień | wysoka |
| Kraków | 1 dzień | wysoka |
| Gdańsk | 1–2 dni | wysoka |
| Wrocław | 1 dzień | wysoka |
| Lublin | 2 dni | dobra |
| Szczecin, Białystok, Katowice, Poznań | 1–2 dni | wysoka |
| Mniejsze miasta | 2–5 dni (zamówienie na życzenie) | dobra |
FAQ – najczęstsze pytania pacjentów
- Czy spironolakton można stosować przez dłuższy czas?
Tak, pod kontrolą lekarza i regularnych badań poziomu potasu. Leczenie przewlekłe wymaga monitorowania czynności nerek i gospodarki elektrolitowej. - Czy można pić alkohol podczas terapii?
Nie zaleca się spożywania alkoholu podczas leczenia ze względu na ryzyko nasilenia spadku ciśnienia i innych działań niepożądanych. - Czy lek wpływa na płodność lub miesiączkowanie?
Może zaburzać miesiączkowanie, powodować nieregularne cykle, rzadko wpływać na owulację. W przypadku planowania potomstwa należy poinformować lekarza. - Czy spironolakton jest bezpieczny dla osób starszych?
Tak – stosowany z ostrożnością, w niższych dawkach oraz z intensywniejszą kontrolą wyników badań laboratoryjnych. - Kiedy zgłosić się do lekarza podczas terapii?
W przypadku objawów hiperkaliemii (osłabienie, nudności, zaburzenia rytmu serca), gwałtownego spadku ciśnienia, reakcji alergicznych lub innych niepokojących objawów.
