Imipramina – kompleksowy opis leku dla pacjentów
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Po podaniu doustnym szybko wchłania się z przewodu pokarmowego, biodostępność ok. 40-60% ze względu na efekt pierwszego przejścia przez wątrobę.
- Metabolizm: Metabolizowana głównie w wątrobie (CYP2D6) do aktywnego metabolitu – dezipraminy.
- Wydalanie: Usuwana głównie z moczem, w niewielkim stopniu z kałem.
- Czas działania (T1/2 Około 11-25 godzin, co umożliwia podawanie raz lub dwa razy dziennie.
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
- Imipramina stosowana jest w leczeniu depresji, lęków, moczenia nocnego u dzieci oraz bólów neuropatycznych.
- W Polsce najczęściej jej użycie dotyczy przewlekłych zaburzeń depresyjnych, szczególnie tam, gdzie inne leki nie pomagają.
- Lek należy stosować regularnie, najlepiej o stałej porze.
- Nie należy nagle odstawiać leku bez konsultacji z lekarzem.
- Pacjenci powinni prowadzić dzienniczek objawów, by ocenić postępy terapii.
- Dawkę dostosowuje lekarz indywidualnie – nie wolno samodzielnie jej zmieniać.
Dawkowanie – rano czy wieczorem?
- Lek można przyjmować rano lub wieczorem. Wybór zależy od tolerancji leku i indywidualnych reakcji pacjenta.
- Podawanie rano: Sprzyja unikaniu senności w ciągu dnia, ale przy wrażliwości na działanie pobudzające może utrudniać zasypianie.
- Podawanie wieczorem: Może być korzystne, gdy lek wywołuje senność lub uspokojenie.
- Porada: Najważniejsza jest regularność – zawsze o tej samej porze dnia. Przy zmianach godzin przyjmowania należy skonsultować się z lekarzem.
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo?
- Można przyjmować niezależnie od posiłku.
- U niektórych pacjentów przyjmowanie z jedzeniem (np. podczas śniadania) łagodzi dolegliwości żołądkowo-jelitowe.
- W polskich realiach – przyjmowanie z jedzeniem (np. tradycyjne śniadanie lub kolacja) jest zalecane przy wrażliwości żołądka.
- Należy unikać soku grejpfrutowego, który może wpływać na metabolizm leku.
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
| Czynnik | Potencjalna interakcja | Zalecenia |
|---|---|---|
| Pokarm | Brak istotnych klinicznie interakcji, ale tłuste posiłki mogą zwiększyć wchłanianie. | Przyjmować zgodnie z zaleceniem lekarza, można z jedzeniem. |
| Alkohol | Zwiększone ryzyko senności, zaburzeń koordynacji i depresji ośrodkowego układu nerwowego. | Nie spożywać alkoholu w trakcie terapii. |
| Anierytyki, leki przeciwpadaczkowe | Możliwe osłabienie lub nasilenie działania obu leków. | Konieczna kontrola lekarza; informować o wszystkich przyjmowanych lekach. |
| Inhibitory MAO | Ryzyko ciężkich działań niepożądanych (zespół serotoninowy, przełom nadciśnieniowy). | Bezpośrednie kojarzenie przeciwwskazane; przerwa min. 14 dni. |
| Leki przeciwdepresyjne SSRI | Ryzyko zespołu serotoninowego. | Stosować z rozwagą, pod ścisłą kontrolą lekarza. |
| Sok grejpfrutowy | Może spowalniać metabolizm leku i zwiększać ryzyko działań niepożądanych. | Unikać soku grejpfrutowego i grejpfrutów. |
Wskazania
| Wskazanie | Oficjalne (URPL/MZ) | Off-label | Uwagi |
|---|---|---|---|
| Epizod depresji (dużej i przewlekłej) | Tak | Tak | Lek drugiego/ trzeciego wyboru przy lekooporności |
| Moczenie nocne u dzieci powyżej 6. roku życia | Tak | Tylko gdy inne metody nieskuteczne | |
| Lęki, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne | Nie | Tak | Stosowanie poza wskazaniami – decyzja lekarza |
| Ból neuropatyczny | Nie | Tak | Stosowane, zwłaszcza przy braku efektu po innych lekach |
Dawkowanie według wskazań klinicznych
| Grupa | Wskazanie | Typowa dawka początkowa | Zakres dawek terapeutycznych | Maksymalna dobowa dawka |
|---|---|---|---|---|
| Dorośli | Depresja | 25-50 mg na dobę (w 1-3 dawkach podzielonych) | 75-150 mg, rzadko do 200 mg | 300 mg |
| Dzieci powyżej 6 lat | Moczenie nocne | 10 mg na noc | 10-25 mg wieczorem | 50 mg |
| Seniorzy | Depresja | 10-25 mg na dobę | Do 75 mg | 100 mg |
Profil bezpieczeństwa i skutki uboczne
- Częste działania niepożądane (> 10% pacjentów):
- Suchość w ustach
- Zaparcia
- Senność, zmęczenie
- Przyrost masy ciała
- Zaburzenia akomodacji (przejściowe zamglenie wzroku)
- Mniej częste (1-10% pacjentów):
- Kołatanie serca
- Obniżenie ciśnienia (po wstaniu)
- Pocenie się
- Wysypka
- Rzadkie i poważne:
- Zaburzenia rytmu serca
- Drgawki
- Zatrzymanie moczu lub trudności w oddawaniu moczu
- Objawy psychozy lub mania
- Myśli i tendencje samobójcze (szczególnie na początku leczenia)
Ostrzeżenia:
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania
- Stosuj lek regularnie, o stałej porze, zgodnie z zaleceniami lekarza.
- Nie przerywaj nagle leczenia bez konsultacji – ryzyko nawrotu objawów i objawów odstawiennych.
- Nie łącz imipraminy z alkoholem i używkami.
- Nie prowadź pojazdów ani nie obsługuj maszyn, dopóki nie poznasz reakcji organizmu na lek.
- Przy pojawieniu się niepokojących objawów (np. silne kołatanie serca, omdlenia, drgawki) natychmiast skontaktuj się z lekarzem.
- Regularnie kontroluj ciśnienie tętnicze i masę ciała.
- Przechowuj lek poza zasięgiem dzieci.
Alternatywne opcje leczenia (refundacja NFZ)
- Amitryptylina – inny TLPD, dostępny i szeroko refundowany, porównywalna skuteczność, może bardziej nasilać senność i przyrost masy ciała.
- Sertralina, Escitalopram, Fluoksetyna – leki z grupy SSRI, preferowane przy lżejszych i umiarkowanych depresjach, mniej działań niepożądanych antcholinergicznych.
- Mirtazapina, Wenlafaksyna – nowsze generacje leków (NaSSA, SNRI), refundowane przez NFZ, inne spektrum działań, częściej stosowane w depresjach opornych.
- Duloksetyna – skuteczna w bólach neuropatycznych i depresji, refundowana, rzadziej powoduje przyrost masy ciała.
Wybór leku uzależniony jest od indywidualnych przeciwwskazań, objawów, kosztów i dostępności. Konsultacja z lekarzem jest niezbędna.
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
- Lek zarejestrowany przez URPL (Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych).
- Konieczna jest ważna recepta lekarska; TLPD nie są dostępne bez recepty.
- Refundacja: W przypadku wskazań oficjalnych (depresja, moczenie nocne) – częściowa refundacja przez NFZ zgodnie z Obwieszczeniem Ministra Zdrowia.
- Lek nie podlega specjalnemu rejestrowi środków psychotropowych.
Najnowsze badania/wskazówki kliniczne (2022–2025)
- Według Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, imipramina pozostaje terapeutyczną alternatywą dla pacjentów z lekooporną depresją („Rekomendacje leczenia farmakologicznego depresji”, PT Psychiatrii Praktycznej 2023).
- Zgodnie z przeglądem Cochrane (2023), skuteczność imipraminy u dzieci z nocnym moczeniem utrzymuje się tylko podczas terapii – po odstawieniu często wracają objawy, dlatego leczenie należy prowadzić do osiągnięcia stabilnej poprawy.
- W przewlekłych zaburzeniach bólowych coraz częściej rozpatruje się użycie leków nowej generacji jako terapii pierwszego wyboru, niemniej imipramina jest skuteczna m.in. w bólach neuropatycznych (Nature Reviews Disease Primers 2024).
- Żródła krajowe: „Leczenie depresji – wytyczne Konsultanta Krajowego w dziedzinie psychiatrii 2024”, Ministerstwo Zdrowia, 2024.
Dostępność i dostawa
Lek dostępny jest w większości aptek stacjonarnych oraz internetowych w Polsce.
| Opakowanie | Liczba tabletek | Orientacyjna cena (od 03.2024, refundacja 30%) | Średni czas dostawy do apteki* |
|---|---|---|---|
| Tofranil 25 mg | 30 | 29–45 zł | Warszawa – 1 dzień, Kraków – 1 dzień, Gdańsk – 1-2 dni, mniejsze miasta – 2-3 dni |
| Imipramin Polfa 10 mg | 50 | 45–55 zł | Warszawa – 1 dzień, Wrocław – 2 dni, Lublin – 2 dni |
*Czasy mogą się różnić w zależności od dostępności i kanału dystrybucji. W przypadku braku – realizacja „na zamówienie”.
FAQ – najczęstsze pytania pacjentów
1. Czy lek można odstawić samodzielnie po ustąpieniu objawów?
2. Jak długo trzeba czekać na efekty działania?
3. Czy lek uzależnia?
4. Czy można łączyć imipraminę z innymi lekami przeciwdepresyjnymi?
5. Co zrobić w przypadku pominięcia dawki?
