Podstawowe informacje o produkcie
Dla specjalisty:
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Szybko się wchłania po podaniu doustnym. Maksymalne stężenie we krwi uzyskuje w ciągu 5–8 godzin.
- Biodostępność: Około 60% po podaniu doustnym, nie zależy istotnie od pokarmu.
- Metabolizm: W wątrobie, głównie przez izoenzymy CYP1A2 i CYP2D6.
- Wydalanie: Głównie z moczem (57%) i kałem (30%) jako metabolity.
- Czas półtrwania: Średnio 30–40 godzin; wydłuża się u osób starszych i palących papierosy.
- Czas działania: Pozwala na wygodne stosowanie raz na dobę.
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
Olanzapina jest często stosowana w leczeniu schizofrenii oraz zaburzeń afektywnych dwubiegunowych. W polskich warunkach: Lek można przyjmować niezależnie od posiłków, ale najlepiej o tej samej porze każdego dnia.
Dawkowanie rano vs wieczorem
- Lek działa uspokajająco, więc wielu pacjentom zaleca się przyjmowanie wieczorem – zmniejsza to senność w ciągu dnia.
- Osoby bez wyraźnych działań uspokajających mogą przyjmować lek rano lub w południe – zgodnie z zaleceniami lekarza.
- Wskazówka: Ważne, by stosować o tej samej porze każdego dnia.
- Zaburzenia snu i sedacja mogą być silniejsze przez pierwszych kilka dni terapii.
Konsultuj zmiany godzin przyjmowania z lekarzem lub farmaceutą.
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo
- Efektywność olanzapiny nie zależy od przyjmowania z posiłkiem czy na czczo.
- Nie wykazano interakcji z typową polską dietą (mleko, nabiał, produkty zbożowe, tłuste potrawy).
- Można przyjmować z jedzeniem, jeśli ułatwia to regularne stosowanie.
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
| Substancja / Produkt | Interakcja | Zalecenia |
|---|---|---|
| Alkohol | Zwielokrotnione działanie uspokajające, ryzyko zaburzeń świadomości. | Nie wolno spożywać alkoholu podczas przyjmowania olanzapiny. |
| Papierosy | Przyspieszają metabolizm leku, mogą osłabiać jego działanie. | Konsultuj palenie z lekarzem (możliwa potrzeba zmiany dawki). |
| Leki uspokajające (benzodiazepiny) | Wzrost ryzyka nadmiernej sedacji i spadku ciśnienia krwi. | Stosować wyłącznie pod ścisłą kontrolą lekarską. |
| Antydepresanty (np. fluoksetyna) | Możliwe nasilenie działań niepożądanych. | Informuj lekarza o wszystkich stosowanych lekach. |
| Leki przeciwnadciśnieniowe | Ryzyko spadków ciśnienia przy wstawaniu. | Zachować ostrożność, zgłaszać zawroty głowy. |
| Grepfruty, sok grejpfrutowy | Teoretycznie mogą wpływać na metabolizm olanzapiny. | Unikać dużych ilości soku grejpfrutowego. |
Wskazania
| Oficjalne wskazania (RPL, ChPL) | Stosowanie off-label |
|---|---|
|
|
Dawkowanie wg wskazań klinicznych
| Grupa pacjentów | Schizofrenia | Choroba afektywna dwubiegunowa (mania/epizod mieszany) | Szczególne uwagi |
|---|---|---|---|
| Dorośli | 5–20 mg/dobę (typ. start 10 mg, dalsze zwiększanie co 1 tydzień) | 15 mg/dobę (monoterapia) lub 10 mg/dobę (w skojarzeniu) | Zalecana kontrola masy ciała i parametrów metabolicznych |
| Dzieci i młodzież (13–17 lat) | Nie zalecana rutynowo – decyzja lekarza indywidualnie | Nie zalecana | Stosować tylko, gdy korzyść przewyższa ryzyko |
| Osoby starsze | 2,5–5 mg/dobę, ostrożnie zwiększać co kilka dni | 2,5–5 mg/dobę, maks. 10 mg/dobę | Nadzór lekarski; ryzyko działań niepożądanych metabolicznych, ortostatycznych |
Profil bezpieczeństwa / skutki uboczne
- Częste (>1/10 pacjentów):
- Senność, wzrost masy ciała, zwiększony apetyt
- Suchość w ustach, zaparcia
- Podwyższone stężenie cukru i lipidów we krwi
- Obrzęki nóg/rąk
- Sporadyczne (1-10%):
- Zawroty głowy, zaburzenia wątroby
- Drżenie, niepokój ruchowy
- Objawy parkinsonowskie (sztywność, spowolnienie)
- Rzadkie (<1%):
- Reakcje alergiczne, neutropenia
- Złośliwy zespół neuroleptyczny (wysoka gorączka, sztywność mięśni, zaburzenia świadomości – stan zagrożenia życia)
- Napady drgawkowe
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania – porady farmaceuty
- Zawsze przyjmuj lek zgodnie z zaleceniem lekarza.
- Nie prowadź pojazdów i nie obsługuj maszyn w pierwszych tygodniach leczenia.
- Regularnie kontroluj masę ciała i wyniki badań (cukier, cholesterol).
- Unikaj alkoholu, nie odstawiaj leku nagle bez zgody lekarza.
- W przypadku zapomnienia dawki – pomiń i wróć do regularnego schematu (nie podwajaj dawki!)
- Informuj lekarza o wszelkich nietypowych objawach (np. gorączce, bólach mięśni, żółtaczce, nasilonej senności).
- Zadbaj o zdrową dietę i codzienną aktywność fizyczną; olanzapina może sprzyjać przybieraniu na wadze.
Alternatywne opcje leczenia i leki refundowane przez NFZ (krótka charakterystyka)
- Rysperydon (Rispolept, Risperidon): refundowany, szeroko stosowany, mniejsze ryzyko przyrostu masy ciała, większe ryzyko zaburzeń ruchowych.
- Kwetiapina (Seroquel, Ketilept): refundowana, dobra skuteczność, korzystniejszy profil metaboliczny od olanzapiny u niektórych pacjentów.
- Aripiprazol (Abilify, Aribit): refundowany, niskie ryzyko przyrostu masy ciała, ale mniej skuteczny w objawach urojeniowych senności.
- Klozapina (Klonazepam): refundowana z ograniczeniami; stosowana przy opornej schizofrenii, wymaga ścisłej kontroli morfologii krwi.
- Zalety olanzapiny: Duża skuteczność w ostrych psychozach, korzystne działanie w manii.
- Wady olanzapiny: Wysokie ryzyko przyrostu masy ciała, zaburzeń metabolicznych.
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
- Status: Lek dopuszczony do obrotu przez URPL (Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych).
- Wymagana recepta: Lek dostępny wyłącznie na receptę lekarską.
- Refundacja NFZ: Dostępny w wykazie leków refundowanych do leczenia schizofrenii i choroby afektywnej dwubiegunowej; poziom odpłatności – zniżka dla uprawnionych.
- Rejestracja: Lek zgodny z obowiązującą Charakterystyką Produktu Leczniczego (ChPL).
- Monitorowanie: Wymagana okresowa kontrola lekarska (w szczególności masa ciała, glikemia, lipidogram).
Najnowsze badania/wskazówki kliniczne (2022–2025, cytowana literatura)
- Olanzapina pozostaje jedną z najlepiej udokumentowanych terapii przeciwpsychotycznych (Polskie Towarzystwo Psychiatryczne, 2023).
- Obserwuje się coraz większą wagę przywiązywaną do monitorowania efektów metabolicznych (np. ryzyka cukrzycy, hipercholesterolemii) – consensus Sekcji Schizofrenii PTP, 2024.
- Nowe wytyczne zalecają wdrażanie programów edukacyjnych dla pacjentów, dotyczących stylu życia w trakcie leczenia olanzapiną (Lancet Psychiatry, 2022).
- Literatura:
- PTP, Zalecenia diagnostyczno-terapeutyczne w schizofrenii (2023).
- Correll et al., Olanzapine and weight gain: clinical implications. Lancet Psychiatry 2022;9(4):245–256.
- Miziak B. et al. – Praktyczne aspekty monitoringu metabolicznego podczas terapii lekami przeciwpsychotycznymi. Psychoedu Psychiat 2024.
Dostępność i dostawa
| Opakowania | Cena orientacyjna (2024)* | Szacowany czas dostawy (apteki stacjonarne, internetowe) |
|---|---|---|
| 28 tabletek, 5 mg | 11–18 zł (po refundacji) |
|
| 28 tabletek, 10 mg | 18–25 zł (po refundacji) | J.w. |
| 56 tabletek, 10 mg | 34–44 zł (po refundacji) | J.w. |
| Olanzapina depot (Iniekcja) | Refundacja 100% dla wybranych wskazań | Może wymagać zamówienia – 2–5 dni |
* Ceny mogą różnić się w zależności od apteki, statusu refundacji oraz lokalizacji. Sprawdź w najbliższej aptece.
FAQ – najczęstsze pytania pacjentów
1. Czy olanzapina powoduje duży przyrost masy ciała?
Tak, przyrost masy ciała jest jednym z najczęstszych skutków ubocznych. Zaleca się regularny pomiar wagi, odpowiednią dietę oraz – jeśli poziom glukozy lub cholesterolu wzrośnie – kontakt z lekarzem. Wczesna zmiana stylu życia zmniejsza ryzyko powikłań.
2. Jak długo trzeba stosować olanzapinę?
Lek ten często stosuje się przez wiele miesięcy, a nawet lat – zgodnie z zaleceniem psychiatry. Odstawienie może skutkować nawrotem objawów. Nigdy nie odstawiaj leku samodzielnie.
3. Czy olanzapina jest bezpieczna dla osób starszych?
Terapia u seniorów wymaga szczególnej ostrożności (niższe dawki, kontrola działań niepożądanych i stanu zdrowia ogólnego). Szersze stosowanie of-label, np. przy otępieniu, nie jest zalecane – wzrasta ryzyko udaru i śmiertelności.
4. Co zrobić, jeśli pominąłem dawkę leku?
Jeśli minęło niewiele czasu – przyjmij pominiętą dawkę od razu. Jeśli zbliża się pora kolejnego zażycia – nie przyjmuj podwójnej dawki. Kontynuuj leczenie według ustalonego harmonogramu. W razie wątpliwości zapytaj farmaceuty lub lekarza.
5. Czy można prowadzić samochód podczas terapii olanzapiną?
Na początku leczenia lub po zwiększeniu dawki mogą wystąpić senność i zawroty głowy – w tym czasie lepiej unikać prowadzenia pojazdów. Po ustabilizowaniu leczenia większość osób może bezpiecznie prowadzić, o ile nie występują powyższe objawy.
