Podstawowe informacje o produkcie
Wyjaśnienie dla specjalisty
Bupropion hamuje zwrotny wychwyt noradrenaliny oraz dopaminy przez presynaptyczne transportery (NET i DAT), zwiększając ich dostępność dla receptorów postsynaptycznych. Aktywność serotoninergiczna jest znikoma, co wpływa na unikalny profil działania – mniejszy wpływ na libido, masę ciała oraz senność. Dodatkowo, lek wykazuje działanie antagonistyczne względem receptorów nikotynowych (pomoc w rzucaniu palenia).
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Szybkie wchłanianie z przewodu pokarmowego. Biodostępność wynosi ok. 5-20% (z powodu efektu pierwszego przejścia przez wątrobę).
- Metabolizm: Intensywny metabolizm wątrobowy (CYP2B6, CYP2D6) – wytwarzanie aktywnych metabolitów: hydroksybupropion, treohydrobupropion, erytrohydrobupropion.
- Wydalanie: Z moczem (~87%) i kałem (~10%).
- Czas działania (okres półtrwania): Bupropion: ok. 21 godzin; hydroksybupropion: 20–37 godzin.
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
Bupropion jest w Polsce stosowany głównie w leczeniu depresji oraz wspomagająco w terapii rzucania palenia. Coraz częściej wykorzystywany jest również poza wskazaniami rejestracyjnymi (off-label) w leczeniu ADHD, zaburzeń lękowych czy jako dodatek do innych leków przeciwdepresyjnych.
- Typowe dawki to 150–300 mg/dobę, zwykle w jednej lub dwóch dawkach w ciągu dnia.
- Lek należy połykać w całości, popijając wodą.
- Ważna jest regularność – najlepiej przyjmować o tej samej porze każdego dnia, zgodnie z zaleceniami lekarza.
- Nie wolno nagle przerywać stosowania, bez konsultacji z lekarzem.
Polskie realia
Bupropion przepisywany jest najczęściej przez psychiatrów, ale w określonych przypadkach może być zalecany także przez lekarza rodzinnego lub poradnię leczenia uzależnień. Lek jest dostępny tylko na receptę – podczas wizyty lekarz przeprowadza dokładny wywiad dot. bezpieczeństwa (m.in. ryzyka napadów drgawkowych, uzależnień, współistniejących schorzeń).
Dawkowanie rano vs wieczorem
Większość pacjentów dobrze toleruje przyjmowanie bupropionu rano. Wynika to z działania aktywizującego leku – może poprawić energię, koncentrację i wydolność w ciągu dnia, ale u części osób wieczorne stosowanie może utrudniać zasypianie.
- Przyjmowanie rano – zalecane (mniejsze ryzyko bezsenności, lepsza koncentracja w ciągu dnia)
- Stosowanie wieczorem – niezalecane (może nasilać problemy ze snem)
- W przypadku dwóch dawek: rano i ok. godz. 15:00–17:00.
Wskazówka:
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo
- Bupropion można przyjmować niezależnie od posiłku.
- Przyjmowanie z jedzeniem może zmniejszać ryzyko nudności u osób wrażliwych żołądkowo (popularne w Polsce śniadania na ciepło, kanapki czy owsianka uznawane są za odpowiedni posiłek).
- Przy ostrym, tłustym posiłku (np. polskie smażone potrawy) biodostępność nieznacznie się zwiększa, ale nie wymaga to korekty dawki.
Jeśli występują dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego, lek najlepiej zażywać po posiłku.
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
| Rodzaj substancji | Interakcja | Zalecenia |
|---|---|---|
| Alkohol | Wzrost ryzyka napadów drgawkowych, pogorszenie nastroju, zaburzenia świadomości | Unikać lub znacznie ograniczyć spożycie alkoholu w trakcie leczenia |
| Leki przeciwpadaczkowe | Może zmniejszać skuteczność lub wzrost ryzyka działań niepożądanych | Konsultacja z lekarzem |
| Inhibitory MAO | Bardzo groźne interakcje – ryzyko przełomu nadciśnieniowego, drgawek | Co najmniej 14 dni przerwy między lekami |
| Inne antydepresanty (SSRI, SNRI) | Możliwe nasilenie objawów niepożądanych, zespół serotoninowy (bardzo rzadko) | Leczenie łączone wyłącznie pod kontrolą lekarza |
| Leki przeciwcukrzycowe (insulina, pochodne sulfonylomocznika) | Możliwość hipoglikemii | Konieczna kontrola glikemii |
Wskazania
| Wskazania oficjalne (rejestracyjne) | Wskazania off-label (pozarejestracyjne) |
|---|---|
|
|
Dawkowanie wg wskazań klinicznych
| Grupa pacjentów | Depresja | Rzucanie palenia | Dawkowanie w innych wskazaniach |
|---|---|---|---|
| Dorośli | 150 mg 1x/dzień przez 1-7 dni, potem 150 mg 2x/dzień (maks. 300 mg/dobę) | 150 mg 1x/dzień przez 3 dni, potem 150 mg 2x/dzień (do 9 tygodni) | Według zaleceń lekarza, zwykle 150-300 mg/dobę |
| Seniorzy (>65 lat) | Ostrożnie, rozpoczynać od 150 mg 1x/dzień, monitorowanie działań niepożądanych | 150 mg 1x/dzień, możliwość zwiększenia po tolerancji | Ostrożnie; ryzyko drgawek i interakcji lekowych |
| Dzieci i młodzież | Nie zaleca się rutynowego stosowania, wyłącznie w wyjątkowych przypadkach pod ścisłą kontrolą psychiatry | Nie stosować | Wyłącznie off-label, po rozważeniu korzyści i ryzyka |
| Zaburzenia nerek/wątroby | Obniżone dawki; indywidualizacja dawki, konsultacja lekarska | Ostrożność przy redukcji dawki | Nie wskazane |
Maksymalna dawka dobowa bupropionu to 300 mg/dobę
Profil bezpieczeństwa / skutki uboczne
| Częstość | Skutki uboczne | Zalecenia |
|---|---|---|
| Bardzo często (>10%) | Bezsenność, suchość w ustach, ból głowy | Zwykle łagodne, przejściowe; przy nasilonych objawach kontakt z lekarzem |
| Często (1–10%) | Ból brzucha, nudności, jadłowstręt, utrata masy ciała, zwiększona potliwość, tachykardia, drżenie | Monitorować, zgłosić silne objawy lekarzowi |
| Rzadko (0,1–1%) | Napady drgawkowe (!), wysypka, reakcje alergiczne, wzrost ciśnienia tętniczego, zaburzenia rytmu serca | Przerwać leczenie i niezwłocznie zgłosić się do lekarza |
| Bardzo rzadko (<0,1%) | Zespół Stevensa-Johnsona, zmiany psychotyczne, mania, agresja | Natychmiastowa pomoc medyczna |
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania (praktyczne wskazówki)
- Przyjmować lek o stałej porze, najlepiej rano (przy dwóch dawkach: rano i wczesnym popołudniem).
- Nie przekraczać zaleconej dawki – nie podwajać dawek przy pominięciu!
- Nie pić alkoholu podczas leczenia.
- Zawsze informować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, suplementach i chorobach przewlekłych.
- Przy planowanej operacji/ospałości zgłosić stosowanie anestezjologowi.
- Nie przerywać nagle leczenia bez porozumienia z lekarzem.
- Lek nie jest przeznaczony dla dzieci i młodzieży poniżej 18 r.ż., z wyjątkiem bardzo szczególnych przypadków.
- Pacjenci z padaczką, bulimią/anoreksją, ciężkimi chorobami wątroby NIE powinni przyjmować bupropionu.
Alternatywne opcje leczenia (refundowane przez NFZ)
- Sertralina, Escitalopram, Fluoksetyna (SSRI) – refundowane antydepresanty pierwszego wyboru; profil działania bardziej serotoninergiczny, częstsze zaburzenia seksualne i wzrost masy ciała, mniej napadów drgawkowych niż bupropion.
- Mianseryna/Mirtazapina – korzystny wpływ na sen i łaknienie, rekomendowana przy współistniejących zaburzeniach snu.
- Amitryptylina, Wenlafaksyna (SNRI) – silniejsze działanie, więcej działań niepożądanych, ale przydatne w oporniej depresji czy bólu przewlekłym.
- Nortryptylina (TLPD) – starsza generacja leków trójpierścieniowych, stosowana głównie w lecznictwie zamkniętym.
Bupropion stosowany jest, gdy inne leki są nieskuteczne lub źle tolerowane; ma korzystny profil w przypadku ryzyka przyrostu masy ciała, braku energii, objawów anhedonii.
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
- Bupropion jest zarejestrowany przez URPL dla wskazań depresji oraz wspomagania rzucania palenia (Zyban).
- Status: wydawany wyłącznie na receptę (Rp), z określonymi przeciwwskazaniami i ścisłą kontrolą bezpieczeństwa.
- Refundacja przez NFZ: tak, ale tylko u osób z depresją lekooporną, czasowo w programach terapeutycznych, oraz przy uzasadnieniu medycznym (aktualne listy refundacyjne MZ).
- Preparaty generyczne w aptekach ogólnodostępnych (niektóre wymagają odpłatności 100%).
Najnowsze badania/wskazówki kliniczne (2022–2025)
W polskich i międzynarodowych wytycznych (m.in. PTP 2022, NICE 2022, APA 2023
Bupropion coraz częściej wykorzystywany jest również off-label – m.in. u dorosłych z ADHD, częściowo skutecznie, jednak wciąż brakuje dużych polskich badań populacyjnych w tej grupie.
Dostępność i dostawa
Bupropion jest powszechnie dostępny w aptekach na terenie całej Polski – zarówno jako preparaty oryginalne, jak i generyczne. Opakowania najczęściej zawierają 30, 60 lub 100 tabletek.
| Opakowanie | Orientacyjna cena (czerwiec 2024) | Dostępność | Średni czas realizacji (dostawa do apteki) |
|---|---|---|---|
| 30 tabletek (150 mg) | ok. 45–60 zł (100% odpłatności), refundacja: ok. 20–35 zł | Powszechna | 1-2 dni robocze (Warszawa, Kraków, Poznań, Wrocław) |
| 60 tabletek (150 mg, 300 mg) | ok. 85–120 zł, refundacja: ok. 45–75 zł | Powszechna | 1-3 dni robocze (większe miasta), do 5 dni (mniejsze miejscowości) |
| 100 tabletek | 210–280 zł (100% odpłatności) | Na zamówienie | 2-5 dni roboczych |
FAQ – najczęstsze pytania pacjentów
- Czy bupropion powoduje uzależnienie?
Nie – bupropion nie wykazuje właściwości uzależniających ani euforyzujących. - Czy można prowadzić samochód w trakcie leczenia?
W pierwszych dniach leczenia należy zachować ostrożność: niektórzy pacjenci mogą odczuwać zawroty głowy, niepokój lub zaburzenia koncentracji. Po ustabilizowaniu dawki większość osób może bezpiecznie prowadzić pojazdy. - Czy mogę pić alkohol podczas kuracji?
Zaleca się powstrzymanie od alkoholu – zwiększa ryzyko działań niepożądanych (drgawki, obniżenie nastroju). - Jak długo można stosować bupropion?
Leczenie depresji trwa zwykle kilka miesięcy (co najmniej 6 miesięcy po ustąpieniu objawów). Nie należy przerywać leczenia bez konsultacji lekarskiej. - Co robić w przypadku pominięcia dawki?
Pominąć zapomnianą dawkę i kontynuować leczenie według zwykłego schematu. Nie podwajać dawki!
