Podstawowe informacje o produkcie
Dla specjalistów:
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Efawirenz dobrze się wchłania po podaniu doustnym, największe stężenie we krwi osiąga po 3-5 godzinach.
- Metabolizm: Metabolizowany głównie w wątrobie przez cytochromy CYP2B6 i CYP3A4.
- Wydalanie: Produkty metabolizmu są usuwane głównie z moczem (14-34%) oraz kałem.
- Okres półtrwania: Średnio wynosi 40-55 godzin, co umożliwia dawkowanie raz na dobę.
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
Efawirenz stosuje się najczęściej w skojarzeniu z innymi lekami antyretrowirusowymi
- Nie należy samodzielnie przerywać, zmieniać dawki lub łączyć z innymi lekami bez konsultacji z lekarzem.
- Lek podlega rygorystycznej kontroli ratującej życie – zawsze sprawdzaj datę ważności i przechowuj z dala od dzieci.
Dawkowanie rano vs wieczorem
- Rano: Może powodować senność w ciągu dnia oraz zaburzenia koncentracji, zwłaszcza u osób starszych.
- Wieczorem: Zazwyczaj zalecane, ponieważ niektóre działania niepożądane (np. zawroty głowy, uczucie zmęczenia) są mniej odczuwalne podczas snu. Pomaga utrzymać lepszą regularność terapii, wpisuje się w polskie nawyki wieczornego przyjmowania leków.
Zalecenie:
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo
- Na czczo: Zalecane – pokarm, zwłaszcza tłuszcze, zwiększa wchłanianie efawirenzu, co nasila działania niepożądane ze strony układu nerwowego (zawroty głowy, bezsenność, koszmary).
- Polskie realia żywieniowe: Warto przyjmować lek na 2 godziny po jedzeniu lub co najmniej 1 godzinę przed planowanym posiłkiem, szczególnie wieczorem.
- Wskazówka: Unikaj obfitych, tłustych kolacji przed przyjęciem leku.
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
| Interakcja | Skutek | Zalecenie |
|---|---|---|
| Pokarm tłusty | Nasilenie działań niepożądanych | Stosować na czczo |
| Alkohol | Zwiększone ryzyko zaburzeń psychicznych i neurologicznych | Unikać alkoholu podczas terapii |
| Rifampicyna, ketokonazol, warfaryna | Możliwa zmiana skuteczności (wzrost lub spadek stężenia leków) | Konieczność nadzoru lekarza – możliwa korekta dawkowania |
| Środki hormonalne (antykoncepcyjne) | Obniżenie skuteczności działania | Zalecane dodatkowe zabezpieczenie |
| Zioła (dziurawiec zwyczajny) | Znaczne osłabienie działania efawirenzu | Bezwarunkowo unikać |
| Inne leki antyretrowirusowe | Możliwe zmiany farmakokinetyki | Szczególna ostrożność, konsultacja lekarska |
Wskazania
| Wskazanie | Status |
|---|---|
| Leczenie zakażenia wirusem HIV-1 u dorosłych, młodzieży i dzieci powyżej 3 r.ż. | Oficjalne |
| Leczenie skojarzone z innymi lekami antyretrowirusowymi | Oficjalne |
| Profilaktyka poekspozycyjna (PEP) | Off-label (stosowane w wybranych przypadkach po konsultacji z lekarzem) |
Dawkowanie wg wskazań klinicznych
| Populacja | Dawka | Sposób podania | Uwagi |
|---|---|---|---|
| Dorośli | 600 mg raz na dobę | Wieczorem, na czczo | Z innymi lekami antyretrowirusowymi |
| Dzieci (powyżej 3 lat) | Według masy ciała (200–600 mg/dobę) | Wieczorem, na czczo | Zgodnie z zaleceniem lekarza |
| Seniorzy | Brak potrzeby modyfikacji dawki, chyba że wskazania kliniczne (np. zaburzenia pracy wątroby) | Wieczorem, na czczo | Regularna kontrola funkcji wątroby oraz OUN |
Profil bezpieczeństwa / skutki uboczne
- Częste (≥10%): zaburzenia snu (bezsenność, koszmary), zawroty głowy, zmęczenie, wysypka, nudności, senność, zaburzenia koncentracji.
- Sporadyczne (1-10%): depresja, zaburzenia lękowe, wymioty, biegunka, zwiększenie aktywności enzymów wątrobowych, świąd.
- Rzadkie (<1%): zespół Stevensa-Johnsona, poważne reakcje alergiczne, psychozy, hepatotoksyczność.
- Ostrzeżenia: U niektórych pacjentów możliwe ciężkie reakcje psychiatryczne (myśli samobójcze, splątanie) – konieczny natychmiastowy kontakt z lekarzem w przypadku ich wystąpienia.
- Monitorowanie: Regularne badania krwi (próby wątrobowe), konsultacja psychiatryczna, ocena skuteczności terapii co 3-6 miesięcy.
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania
- Przyjmuj lek regularnie, codziennie o tej samej porze.
- Nie pomijaj dawek – pominięcie nawet pojedynczej dawki może obniżyć skuteczność leczenia.
- Stosuj na czczo (najlepiej wieczorem, przed snem).
- Zgłaszaj lekarzowi wszystkie niepokojące objawy, zwłaszcza psychiatryczne.
- Informuj lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, suplementach i ziołach.
- Nie prowadz pojazdów, jeśli lek wywołuje senność, zaburzenia koncentracji lub zawroty głowy.
- Zwracaj uwagę na objawy alergii (wysypka, świąd, obrzęk, trudności z oddychaniem), które wymagają natychmiastowej konsultacji.
- Regularnie wykonuj zalecone badania kontrolne.
Alternatywne opcje leczenia (refundowane przez NFZ)
- Dolutegrawir (Tivicay, dolutegravir): Nowszy inhibitor integrazy o mniejszym ryzyku działań niepożądanych neuropsychiatrycznych, ale ryzyko zaburzeń metabolicznych.
- Raltegrawir (Isentress): Może być stosowany w terapii skojarzonej, dobrze tolerowany, ale wymaga 2x/dobę.
- Emtrycytabina + tenofowir (Truvada, Descovy): Skuteczne, wygodne w stosowaniu, dobra tolerancja.
- Abakawir + lamiwudyna (Kivexa): Dobra alternatywa szczególnie w nietolerancji NNRTI, ryzyko reakcji nadwrażliwości (należy wykonać test HLA-B*5701).
- Nevirapina: NNRTI, ale większe ryzyko reakcji skórnych i toksyczności wątrobowej w porównaniu z efawirenzem.
Porównanie:
Status prawny, rejestracyjny i refundacyjny w Polsce
- Produkt leczniczy dopuszczony do obrotu przez URPL (Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych).
- Stosowanie zgodne z zaleceniami Ministerstwa Zdrowia (MZ) oraz Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS.
- Lek refundowany przez NFZ w ramach programów lekowych HIV/AIDS do leczenia dorosłych, młodzieży i dzieci powyżej 3. roku życia.
- Wymagana jest recepta lekarska „RP” (możliwa e-recepta, leki powtarzalne po kontroli lekarskiej).
Najnowsze badania/wskazówki kliniczne (2022–2025)
- Według Polskiego Towarzystwa Naukowego AIDS (PTN AIDS) – Zalecenia HIV 2023 oraz wytycznych Europejskiego Towarzystwa AIDS (EACS, 2023), efawirenz pozostaje opcją leczenia dla wybranych pacjentów, u których inne leki są nieskuteczne, nietolerowane lub niedostępne.
- Częściej preferowane są jednak schematy oparte o inhibitory integrazy (np. dolutegrawir), ze względu na wyższą skuteczność i mniejsze ryzyko działań niepożądanych OUN.
- Badanie NEAT-ID, 2022 potwierdziło dobre efekty terapii efawirenzem u pacjentów niereagujących na nowsze leki, jednak zwrócono uwagę na ryzyko działań neuropsychiatrycznych.
- Przegląd literatury (Lancet HIV, 2024): Efawirenz zachowuje wysoką skuteczność, zwłaszcza w skojarzeniu z emtrycytabiną i tenofowirem, jednak konieczna ścisła obserwacja pacjentów z chorobami OUN lub historią depresji.
- Polska bibliografia: „Leczenie antyretrowirusowe w praktyce klinicznej”, Wyd. Medyczne, Warszawa, 2023.
Dostępność i dostawa
| Opakowanie | Ilość tabletek/kapsułek | Orientacyjna cena (PLN) | Czasy dostaw: Warszawa | Gdańsk | Kraków | Poznań |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Tabletki powlekane 600 mg | 30 | od 80 zł (refundacja – 0 zł) | do 24 h | do 48 h | do 24 h | do 24 h |
| Kapsułki 100 mg | 90 | od 90 zł (refundacja – 0 zł) | do 48 h | do 72 h | do 48 h | do 48 h |
| Tabletki 200 mg | 90 | od 140 zł (refundacja – 0 zł) | do 24 h | do 48 h | do 24 h | do 24 h |
Lek dostępny w większości aptek szpitalnych i wybranych aptek ogólnodostępnych na receptę. Cena w ramach programu NFZ wynosi 0 zł.
FAQ – Najczęściej zadawane pytania przez pacjentów
- Czy mogę pić alkohol podczas terapii efawirenzem?
Odpowiedź: Nie zaleca się spożywania alkoholu podczas leczenia, ponieważ może nasilać działania niepożądane neurologiczne i psychiczne (zawroty głowy, zaburzenia snu, depresja). - Jak postąpić, jeśli zapomnę przyjąć dawkę?
Odpowiedź: Jeśli minęło mniej niż 12 godzin od zwykłego czasu przyjmowania, przyjmij dawkę jak najszybciej. Jeśli minęło więcej, pomiń tę dawkę i wróć do regularnego schematu. Nie podwajaj dawki! - Czy efawirenz wpływa na skuteczność antykoncepcji hormonalnej?
Odpowiedź: Tak, może obniżać skuteczność tabletek antykoncepcyjnych. Zaleca się równoległe stosowanie metod barierowych (np. prezerwatywy). - Czy mogę prowadzić samochód podczas leczenia?
Odpowiedź: Jeśli odczuwasz senność, zawroty głowy lub trudności z koncentracją, nie prowadź pojazdów mechanicznych do czasu ustąpienia tych objawów. - Jak długo należy przyjmować efawirenz?
Odpowiedź: Terapia jest długotrwała i trwa zazwyczaj wiele lat – zawsze stosuj się do zaleceń lekarza i nie przerywaj leczenia bez konsultacji.
Pamiętaj!
