Diflucan (Flukonazol) — Kompleksowy opis leku
Farmakokinetyka
- Wchłanianie: Flukonazol bardzo dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego (<95% biodostępności po podaniu doustnym). Cmax osiągana jest po ok. 1–2 h od podania.
- Dystrybucja: Dobrze przenika do wszystkich tkanek, płynów ustrojowych, płynu mózgowo-rdzeniowego oraz przez łożysko.
- Metabolizm: W minimalnym stopniu metabolizowany w wątrobie (11%); głównie wydalany w postaci niezmienionej.
- Wydalanie: Około 80% leku usuwane jest przez nerki z moczem.
- Czas działania: Okres półtrwania wynosi ok. 30 godzin, pozwala na stosowanie raz na dobę.
Zastosowanie w codziennym życiu i dobre praktyki
Flukonazol jest szeroko stosowany w polskich realiach jako lek pierwszego wyboru w leczeniu zakażeń grzybiczych, szczególnie:
- Grzybic pochwy i sromu (tzw. kandydoza pochwy)
- Grzybic jamy ustnej i gardła
- Grzybic skóry i paznokci
- Zapobieganie zakażeniom grzybiczym u osób z obniżoną odpornością (np. podczas terapii onkologicznej)
- Kryptokokowe zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych
Najczęściej stosowane dawki to: 150 mg jednorazowo
Dawkowanie rano vs wieczorem — zalety i wady
- Stosowanie rano: Pozwala lepiej kontrolować ewentualne działania niepożądane w ciągu dnia, łatwiej pamiętać o przyjęciu leku.
- Stosowanie wieczorem: Może zmniejszać dokuczliwość ewentualnych objawów ubocznych (np. nudności) na czas snu.
- Wskazówka: Najważniejsza jest regularność – flukonazol należy przyjmować o stałej porze każdego dnia, zgodnie z zaleceniem lekarza.
Przyjmowanie z jedzeniem czy na czczo?
Flukonazol można przyjmować zarówno niezależnie od posiłku
Ostrzeżenia dotyczące interakcji
| Substancja/czynnik | Możliwa interakcja | Zalecenie |
|---|---|---|
| Alkohol | Może nasilać działania niepożądane na wątrobę | Unikać jednoczesnego spożywania |
| Leki przeciwkrzepliwe (warfaryna) | Wydłużenie czasu krzepnięcia | Kontrola INR, konsultacja z lekarzem |
| Statyny (simwastatyna, atorwastatyna) | Zwiększone ryzyko działań niepożądanych statyn | Rozważyć zmianę dawkowania lub statyny |
| Leki przeciwcukrzycowe (np. glipizyd) | Zwiększenie ryzyka hipoglikemii | Monitorowanie glikemii |
| Cyklosporyna, takrolimus | Zwiększenie toksyczności | Konieczność monitorowania stężenia |
| Inhibitory pompy protonowej, antybiotyki | Niewielkie znaczenie kliniczne | Brak szczególnych przeciwwskazań |
| Pokarm | Nie wpływa na wchłanianie | Można przyjmować z posiłkiem lub bez |
Wskazania — oficjalne i „off-label”
| Wskazanie | Status |
|---|---|
| Kandydoza pochwy | Oficjalnie zarejestrowane |
| Kandydoza jamy ustnej i gardła | Oficjalnie zarejestrowane |
| Kandydoza przełyku | Oficjalnie zarejestrowane |
| Kryptokokowe zapalenie opon mózgowych | Oficjalnie zarejestrowane |
| Kandydoza paznokci | Off-label (stosowane w praktyce klinicznej) |
| Grzybica skóry | Off-label (stosowane w praktyce klinicznej) |
| Profilaktyka zakażeń grzybiczych u osób z immunosupresją | Oficjalnie zarejestrowane |
Dawkowanie wg wskazań klinicznych
| Wskazanie | Dorośli | Dzieci | Seniorzy |
|---|---|---|---|
| Kandydoza pochwy | 150 mg jednorazowo doustnie | Brak wskazań | Jak dorośli (przy zachowanej wydolności nerek) |
| Kandydoza jamy ustnej/gardła | 50–100 mg/dobę przez 7–14 dni | 3 mg/kg mc./dobę przez 7–14 dni | Jak dorośli (należy monitorować czynność nerek) |
| Kryptokokowe ZOMR | 400 mg pierwszego dnia, potem 200–400 mg/dobę przez 6–8 tygodni | 6–12 mg/kg mc./dobę (maks. 400 mg/dobę) | Jak dorośli (korekta w niewydolności nerek) |
| Profilaktyka u osób z immunosupresją | 200 mg/dobę | 3–12 mg/kg mc./dobę | Jak dorośli (korekta w niewydolności nerek) |
*Ostateczne dawkowanie ustala lekarz prowadzący.
Profil bezpieczeństwa — skutki uboczne i ostrzeżenia
| Częstość | Działania niepożądane |
|---|---|
| Bardzo częste | Bóle głowy, bóle brzucha, nudności |
| Częste | Biegunka, wysypka, podwyższone enzymy wątrobowe, niestrawność |
| Rzadkie | Reakcje alergiczne, hepatotoksyczność, zaburzenia rytmu serca (wydłużenie QT) |
| Bardzo rzadkie | Martwicze martwicze zmiany wątrobowe, ciężkie reakcje skórne (zespół Stevensa-Johnsona), zaburzenia hematologiczne |
- Ostrzeżenia: Zachować ostrożność u osób z chorobami wątroby, nerek oraz ryzykiem zaburzeń rytmu serca.
- Nie stosować u osób z nadwrażliwością na flukonazol lub inne triazole.
- U kobiet w ciąży – stosować wyłącznie, gdy jest to bezwzględnie wskazane.
Wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania — porady farmaceuty
- Przyjmuj lek o stałej porze każdego dnia (najlepiej rano, chyba że lekarz zaleci inaczej).
- Nie przerywaj kuracji samodzielnie, nawet jeśli objawy ustąpią wcześniej.
- Poinformuj lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach (suplementy, preparaty ziołowe, produkty OTC).
- Stosuj zgodnie z zaleceniem lekarskim ze względu na ryzyko oporności patogenów.
- W przypadku objawów niepożądanych (wysypka, żółtaczka, utrzymujące się nudności) natychmiast skonsultuj się z lekarzem.
- Nie przekraczaj zaleconej dawki.
- Przechowuj lek w temperaturze poniżej 25°C, poza zasięgiem dzieci.
Alternatywne opcje leczenia (leki refundowane przez NFZ i porównanie)
- Itrakonazol (Orungal, Itranox): Szerokie spektrum, także na pleśnie, ale trudniejszy w stosowaniu, częściej powoduje interakcje lekowe. Refundowany w określonych wskazaniach.
- Ketokonazol (Nizoral): Stosowany głównie jako lek miejscowy – doustne formy wycofane ze względu na toksyczność wątrobową.
- Terbinafina (Lamisil, Terbinafine Teva): Silny efekt na dermatofity. Refundowana tylko w niektórych postaciach klinicznych.
- Natamycyna (Pimafucin): Dostępna głównie w formie miejscowej, mniej efektowna w ogólnoustrojowych zakażeniach.
- Nystatyna (Nystatinum): Działa głównie miejscowo – preparaty refundowane przy grzybicach jamy ustnej.
Wybór terapii zależy od rodzaju zakażenia, profilu bezpieczeństwa oraz ewentualnej refundacji przez NFZ. Flukonazol — jako lek doustny o szerokim spektrum infekcji Candida — zachowuje pozycję leku pierwszego rzutu.
Status prawny, rejestr, refundacja w Polsce
- Diflucan i inne flukonazole są dostępne wyłącznie na receptę lekarską (Rp), wydawane w aptekach ogólnodostępnych.
- Wskazania rejestracyjne określa URPL i Ministerstwo Zdrowia (MZ).
- W wielu wskazaniach (np. kandydoza jamy ustnej, po chemioterapii) lek jest refundowany przez NFZ (tabela ref.).
- W przypadku tzw. off-label refundacja nie przysługuje.
Najnowsze badania i wytyczne kliniczne (2022–2025)
- Najnowsze polskie i europejskie zalecenia (ESCMID, PTMyk 2023) potwierdzają skuteczność i bezpieczeństwo flukonazolu w leczeniu zakażeń Candida spp. i Cryptococcus neoformans.
- Wskazuje się jednak na problem narastającej oporności u niektórych szczepów (np. Candida glabrata), co wymaga monitorowania w praktyce klinicznej.
- Flukonazol pozostaje zalecany jako lek pierwszego rzutu w kandydozie pochwy i jamy ustnej u dorosłych.
- W 2024 r. EMA opublikowała analizę bezpieczeństwa leków przeciwgrzybiczych – flukonazol uznany za bezpieczny, przy zachowaniu ostrożności u pacjentów obciążonych kardiologicznie i z przewlekłymi chorobami wątroby (EMA Documents 2024).
Dostępność i dostawa
| Opakowanie | Ilość dawek | Orientacyjna cena (czerwiec 2024) | Czas dostawy do apteki (Warszawa, Kraków, Gdańsk, Wrocław, Poznań) |
|---|---|---|---|
| Kapsułki 150 mg | 1 lub 2 kapsułki | ~14–23 zł (refundacja: 30–50%) | 24–48 h |
| Kapsułki 100 mg | 7 lub 14 kapsułek | ~26–45 zł (refundacja: 50%) | 24–48 h |
| Syrop 50 mg/5 ml | 35–70 ml | ~21–31 zł | 48–72 h |
| Roztwór do infuzji (szpitalny) | 2 mg/ml 50 ml | Do uzgodnienia indywidualnie | Do 72 h |
FAQ – Najczęstsze pytania pacjentów
- Czy Diflucan można kupić bez recepty?
Nie, Diflucan oraz inne leki z flukonazolem są dostępne wyłącznie na receptę. Wydanie następuje po wizycie u lekarza.
Zaleca się unikanie alkoholu na czas terapii – spożywanie może zwiększać ryzyko uszkodzenia wątroby i nasilać działania niepożądane.
Stosowanie w ciąży tylko w wyjątkowych sytuacjach, jeśli korzyść przewyższa ryzyko. W okresie karmienia piersią decyzję podejmuje lekarz.
Zależy od wskazania – przy grzybicy pochwy często wystarczy 1 dawka, przy grzybicy jamy ustnej: 7–14 dni, zakażenia głębokie: kilka tygodni.
Należy natychmiast skonsultować się z lekarzem w przypadku wysypki, żółtaczki, silnego bólu brzucha, obrzęków, duszności lub objawów alergii.
